DOQ

Agendeer afbouwen van antidepressiva

Psychiater Christiaan Vinkers, hoogleraar Stress en Veerkracht aan het Amsterdam UMC, doet onderzoek naar het afbouwen van antidepressiva. Vanuit de Afbouwpoli GGZ InGeest in Amsterdam adviseert hij patiënten en zorgverleners met vragen over afbouwen. “Soms gebruiken mensen jarenlang antidepressiva zonder dat iemand begint over stoppen. Daarom mijn oproep aan zorgverleners: agendeer afbouwen, ga in gesprek!”

Praten over het afbouwen van antidepressiva is niet vanzelfsprekend. Patiënten kunnen aarzelen omdat ze bang zijn voor terugval of voor onttrekkingsverschijnselen. Redenen om te stoppen zijn bijwerkingen, onvoldoende effect of langdurige remissie van de klachten. “Huisartsen en apothekers beginnen er vaak niet zelf over. Ga als zorgverlener het gesprek aan. Agendeer dit”, zegt Christiaan Vinkers. “Stoppen is geen doel op zich; antidepressiva kunnen levensreddend zijn. Toch zie je vaak dat antidepressiva gedachteloos doorgebruikt worden. Soms al 20 jaar lang.”

(Fotografie: Eelkje Colmjon)

“De gedachte is vaak dat afbouwen altijd moeilijk is”

Psychiater prof. dr. Christiaan Vinkers

Misvattingen

Rondom afbouwen leven misvattingen bij patiënten en zorgverleners, stelt de Amsterdamse psychiater. “De gedachte is vaak dat afbouwen altijd moeilijk is. Bij sommige patiënten gaat dit inderdaad moeilijk, met veel onttrekkingsverschijnselen, maar bij een grote groep lukt dit zonder grote problemen. Vaak wordt ook gedacht dat er weinig mogelijkheden zijn om af te bouwen in kleine doseerstapjes. Daar ligt een rol voor apothekers. Zij kunnen antidepressiva in vloeibare vorm verstrekken, zoals citalopramdruppels of paroxetinedrank. Hiermee kan in kleine stapjes afgebouwd worden. Ook kunnen ze lage doseringen die niet in de handel zijn, zelf in capsules bereiden of bestellen bij een magistrale bereider. Het multidisciplinaire document ‘Afbouwen SSRI’s en SNRI’s’ biedt daarvoor goede handvatten’1 Overigens lukt het vaak om af te bouwen met standaarddoseringen.”

“Bewezen is dat afbouwen met goede begeleiding vaak lukt”

Bewijs

Bij afbouwen gelden drie belangrijke vragen, zegt Vinkers. “Wíé kan stoppen, wánneer kan iemand stoppen en hóé moet iemand stoppen? Er is wel enig wetenschappelijk bewijs rondom stoppen van antidepressiva, maar er is nog meer nodig.” Welk bewijs is er dan al wel? “Antidepressiva halveren de kans op terugval na een depressie als iemand hersteld is. Met antidepressiva is de kans op terugval ongeveer 20%, zonder ongeveer 40%. Doorslikken is dus niet voor niets. Maar de kans op terugval wordt over de tijd steeds kleiner. Stoppen wordt dan een optie. Daarbij kun je als vuistregel aanhouden dat er minimaal een aantal maanden nodig is om af te bouwen. Bewezen is ook dat afbouwen met goede begeleiding vaak lukt. Apothekers en huisartsen kunnen patiënten daartoe motiveren. Na afbouwen is de kans op terugval groter, dat is iets wat patiënten en zorgverleners moeten meewegen.”

“Rond afbouwen staan nog veel vragen open, waarnaar verschillende studies lopen”

Openstaande vragen

Rond afbouwen staan nog veel vragen open, zegt Vinkers. “Wanneer bouw je af? Bij wie kun je afbouwen? Hoe lang moeten mensen antidepressiva slikken? Hoe moet afbouwen in technisch opzicht? In welke stappen? Hoe snel? Zijn er psychologische interventies nodig? Naar deze vragen lopen verschillende studies, zoals de recent afgeronde OPERA-studie – naar citalopram en sertraline – en de nu lopende TEMPO-studie.2 Hierin onderzoeken we verschillende wijzen van afbouwen van paroxetine en venlafaxine. Van deze laatste studie loopt de rekrutering nog. Ik roep apothekers en huisartsen graag op om patiënten in te sturen, zeker in de regio Amsterdam en Nijmegen. En ze zijn van harte welkom om mij of de Afbouwpoli vragen over afbouwen te stellen.” 

Consensusdocument

Apothekers – en ook huisartsen – die aan de slag willen met afbouwen, kunnen informatie vinden op een website die Vinkers speciaal voor hen heeft ingericht.3 Apothekers vinden hier achtergrondinformatie over afbouwen. Ook is er een multidisciplinair consensusdocument over afbouwen beschikbaar met daarin afbouwschema’s, die vooral pragmatisch van aard zijn. “Bouwen apothekers af volgens tabel 3 uit dit document, dan krijgen ze de afbouwmedicatie vergoed van de zorgverzekeraar”, zegt Vinkers.

Referenties:
1 Informatie over afbouwen voor apothekers: https://antidepressiva.nl/apothekers.pdf
2 TEMPO-studie: https://www.radboudumc.nl/lopende-onderzoeken/tempo
3 Afbouwpoli: www.afbouwpoli.nl

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH- artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”