Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
Algoritme vergemakkelijkt vroegtijdig opsporen leverkanker
Mensen met levercirrose lopen een verhoogd risico leverkanker te ontwikkelen. Om de kanker zo vroeg mogelijk op te sporen ondergaan deze mensen periodiek afbeeldend onderzoek, meestal echografie, en bloedonderzoek. Het Erasmus MC gebruikt sinds kort een algoritme – GAAD-score genoemd – die de vroege opsporing van leverkanker vergemakkelijkt. Hoogleraar en MDL-arts Rob de Man en klinisch chemicus Christian Ramakers geven uitleg.
“We hebben in ons ziekenhuis momenteel een cohort van zo’n 400 mensen die onder controle staan vanwege een verhoogde kans op het ontwikkelen van leverkanker”, schetst Rob De Man de omvang van de populatie. “Die verhoogde kans komt doordat deze mensen levercirrose hebben. Die cirrose is het gevolg van chronische virale hepatitis, een auto-immuunziekte van de lever of leververvetting. Dat laatste is doorgaans het gevolg van overmatig alcoholgebruik in het verleden, overgewicht of ontregelde diabetes.”

“De huidige manier om mensen met cirrose te monitoren op het ontstaan van leverkanker is niet perfect”
MDL-arts prof. dr. Rob de Man
Controleonderzoek
“Deze mensen ondergaan nu tweemaal per jaar een controleonderzoek”, vervolgt Ramakers. “Hierbij ondergaan zij een leverecho en onderzoeken we hun bloed op de aanwezigheid van alfa-foetoproteïne, kortweg AFP. AFP is een eiwit dat wordt uitgescheiden door leverkankercellen en dat daardoor een biomarker is voor leverkanker. Wijzen de hoogte van de hoeveelheid AFP in het bloed of de echo op een verdenking op leverkanker, dan krijgt de patiënt nader beeldvormend onderzoek in de vorm van een CT- of MRI-scan.”
Deze manier om de patiënten te monitoren op het ontstaan van leverkanker is niet perfect, vertelt De Man. “Een nadeel van de huidige methode is dat de echo met name bij mensen met een vette lever een minder duidelijk signaal oplevert. Daarnaast is de specificiteit van de echo plus AFP-test niet heel hoog. Uit de aanvullende CT- of MRI-scan blijkt bij een deel van de mensen sprake te zijn van loos alarm.”
Vier parameters
En toen was er de GAAD-score. Ramakers: “De GAAD-score is ontwikkeld door een wereldwijd consortium van wetenschappers in samenwerking met Roche Diagnostics. De score berust op vier parameters: leeftijd en geslacht van de patiënt, AFP en PIVKA-II. Dat laatste wordt ook DCP genoemd, een afkorting van des-gamma-carboxyl prothrombin, vandaar de D in naam van de score. PIVKA-II is net als AFP een biomarker voor leverkanker. Een hogere leeftijd en mannelijk geslacht vergroten ook de kans op leverkanker bij mensen met cirrose. Het CE-gemarkeerde algoritme berekent met deze vier parameters de GAAD-score, een getal tussen de 0 en 10. Is de waarde 2,57 of hoger, dan is de kans op leverkanker hoog en is het zinvol de patiënt door te verwijzen voor een CT- of MRI.”
“De voorspellende waarde van de GAAD-score is hoger dan de combinatie van echo en AFP-waarde”
Hoogleraar en MDL-arts Rob de Man
Voorspellende waarde is hoger
Het gebruik van de GAAD-score maakt het monitoren van mensen met cirrose gemakkelijker, vindt De Man. “Om te beginnen is de voorspellende waarde van de GAAD-score hoger dan die van de combinatie van echo en AFP-waarde. Dat betekent dat je minder mensen ten onrechte doorstuurt voor een CT- of MRI-scan. Dat scheelt onnodige belasting voor de patiënt en het scheelt onnodige kosten voor de zorg. Daarnaast is de score heel gemakkelijk en snel te bepalen. De uitslag van de laboratoriumbepalingen zijn binnen één dag beschikbaar en leeftijd en geslacht staan al in het EPD.”
“Door het algoritme te koppelen aan het EPD kun je heel gemakkelijk de GAAD-score bepalen. Die eenvoud maakt ook dat je de patiënt gemakkelijk in de tijd kunt volgen en een toename van de GAAD-score vroegtijdig kunt signaleren. We hebben er nu nog geen zicht op – we zijn pas eind vorig jaar gestart met de GAAD-score – maar ik verwacht dat we hierdoor leverkanker bij deze mensen eerder kunnen opsporen dan in het verleden. En ook bij leverkanker geldt: hoe vroeger je het opspoort, des te beter is de tumor te behandelen.”

“We gaan onderzoeken of de specificiteit van de score omhoog kan, bijvoorbeeld door circulerend tumor-DNA als parameter aan het algoritme toe te voegen”
Klinisch chemicus dr. Christian Ramakers
Verder valideren
De komende tijd gaan De Man en Ramakers de GAAD-score verder valideren. De Man: “De score is vooral gevalideerd op cohorten met virale hepatitispatiënten. We willen graag weten of de afkapwaarde hetzelfde is bij mensen met een vervette lever. Dat is belangrijk want vooral deze groep neemt momenteel in aantal toe. Ook gaan we de bruikbaarheid van de score onderzoeken bij mensen zonder cirrose. Daarnaast is nog onbekend of de score goed presteert bij het opsporen van recidieven van leverkanker.” Ramakers: “En we gaan onderzoeken of de specificiteit van de score nog verder omhoog kan, bijvoorbeeld door circulerend tumor-DNA als parameter aan het algoritme toe te voegen.”