DOQ

Algoritme ver­gemakke­lijkt vroegtijdig opsporen leverkanker

Mensen met levercirrose lopen een verhoogd risico leverkanker te ontwikkelen. Om de kanker zo vroeg mogelijk op te sporen ondergaan deze mensen periodiek afbeeldend onderzoek, meestal echografie, en bloedonderzoek. Het Erasmus MC gebruikt sinds kort een algoritme – GAAD-score genoemd – die de vroege opsporing van leverkanker vergemakkelijkt. Hoogleraar en MDL-arts Rob de Man en klinisch chemicus Christian Ramakers geven uitleg.

“We hebben in ons ziekenhuis momenteel een cohort van zo’n 400 mensen die onder controle staan vanwege een verhoogde kans op het ontwikkelen van leverkanker”, schetst Rob De Man de omvang van de populatie. “Die verhoogde kans komt doordat deze mensen levercirrose hebben. Die cirrose is het gevolg van chronische virale hepatitis, een auto-immuunziekte van de lever of leververvetting. Dat laatste is doorgaans het gevolg van overmatig alcoholgebruik in het verleden, overgewicht of ontregelde diabetes.”

“De huidige manier om mensen met cirrose te monitoren op het ontstaan van leverkanker is niet perfect”

MDL-arts prof. dr. Rob de Man

Controleonderzoek

“Deze mensen ondergaan nu tweemaal per jaar een controleonderzoek”, vervolgt Ramakers. “Hierbij ondergaan zij een leverecho en onderzoeken we hun bloed op de aanwezigheid van alfa-foetoproteïne, kortweg AFP. AFP is een eiwit dat wordt uitgescheiden door leverkankercellen en dat daardoor een biomarker is voor leverkanker. Wijzen de hoogte van de hoeveelheid AFP in het bloed of de echo op een verdenking op leverkanker, dan krijgt de patiënt nader beeldvormend onderzoek in de vorm van een CT- of MRI-scan.”
Deze manier om de patiënten te monitoren op het ontstaan van leverkanker is niet perfect, vertelt De Man. “Een nadeel van de huidige methode is dat de echo met name bij mensen met een vette lever een minder duidelijk signaal oplevert. Daarnaast is de specificiteit van de echo plus AFP-test niet heel hoog. Uit de aanvullende CT- of MRI-scan blijkt bij een deel van de mensen sprake te zijn van loos alarm.”

Vier parameters

En toen was er de GAAD-score. Ramakers: “De GAAD-score is ontwikkeld door een wereldwijd consortium van wetenschappers in samenwerking met Roche Diagnostics. De score berust op vier parameters: leeftijd en geslacht van de patiënt, AFP en PIVKA-II. Dat laatste wordt ook DCP genoemd, een afkorting van des-gamma-carboxyl prothrombin, vandaar de D in naam van de score. PIVKA-II is net als AFP een biomarker voor leverkanker. Een hogere leeftijd en mannelijk geslacht vergroten ook de kans op leverkanker bij mensen met cirrose. Het CE-gemarkeerde algoritme berekent met deze vier parameters de GAAD-score, een getal tussen de 0 en 10. Is de waarde 2,57 of hoger, dan is de kans op leverkanker hoog en is het zinvol de patiënt door te verwijzen voor een CT- of MRI.”

“De voorspellende waarde van de GAAD-score is hoger dan de combinatie van echo en AFP-waarde”

Hoogleraar en MDL-arts Rob de Man

Voorspellende waarde is hoger

Het gebruik van de GAAD-score maakt het monitoren van mensen met cirrose gemakkelijker, vindt De Man. “Om te beginnen is de voorspellende waarde van de GAAD-score hoger dan die van de combinatie van echo en AFP-waarde. Dat betekent dat je minder mensen ten onrechte doorstuurt voor een CT- of MRI-scan. Dat scheelt onnodige belasting voor de patiënt en het scheelt onnodige kosten voor de zorg. Daarnaast is de score heel gemakkelijk en snel te bepalen. De uitslag van de laboratoriumbepalingen zijn binnen één dag beschikbaar en leeftijd en geslacht staan al in het EPD.”

“Door het algoritme te koppelen aan het EPD kun je heel gemakkelijk de GAAD-score bepalen. Die eenvoud maakt ook dat je de patiënt gemakkelijk in de tijd kunt volgen en een toename van de GAAD-score vroegtijdig kunt signaleren. We hebben er nu nog geen zicht op – we zijn pas eind vorig jaar gestart met de GAAD-score – maar ik verwacht dat we hierdoor leverkanker bij deze mensen eerder kunnen opsporen dan in het verleden. En ook bij leverkanker geldt: hoe vroeger je het opspoort, des te beter is de tumor te behandelen.”

(Foto: Arianne van Helden)

“We gaan onderzoeken of de specificiteit van de score omhoog kan, bijvoorbeeld door circulerend tumor-DNA als parameter aan het algoritme toe te voegen”

Klinisch chemicus dr. Christian Ramakers

Verder valideren

De komende tijd gaan De Man en Ramakers de GAAD-score verder valideren. De Man: “De score is vooral gevalideerd op cohorten met virale hepatitispatiënten. We willen graag weten of de afkapwaarde hetzelfde is bij mensen met een vervette lever. Dat is belangrijk want vooral deze groep neemt momenteel in aantal toe. Ook gaan we de bruikbaarheid van de score onderzoeken bij mensen zonder cirrose. Daarnaast is nog onbekend of de score goed presteert bij het opsporen van recidieven van leverkanker.” Ramakers: “En we gaan onderzoeken of de specificiteit van de score nog verder omhoog kan, bijvoorbeeld door circulerend tumor-DNA als parameter aan het algoritme toe te voegen.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH- artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”


0
Laat een reactie achterx