DOQ

Anios Mahon: ‘Roken beïnvloedt niet alleen het ongeboren kind, maar zelfs volgende generaties’

Nieuw onderzoek onder drie generaties laat zien dat roken door de maternale grootmoeder geassocieerd is met een hoger risico op astma en lagere longfunctie bij kleinkinderen en in het bijzonder bij kleinzonen. Eerste auteur en onderzoeker Gillian Mahon: “Deze studie benadrukt hoe nadelig de gevolgen van roken tijdens de zwangerschap zijn, en dat deze generaties lang zichtbaar blijven. Voor het eerst hebben we ook laten zien dat het roken in de zwangerschap effecten heeft op de longfunctie van de nakomelingen.”

“Er zijn een tweetal vernieuwende aspecten aan het onderzoek dat wij hebben verricht”, licht de van oorsprong Ierse arts Gillian Mahon toe. “Er is veel onderzoek gedaan in het verleden naar de effecten van roken tijdens de zwangerschap op de eerste generatie nakomelingen, maar weinig naar de tweede generatie (kleinkinderen). Daarnaast is veel gekeken naar de effecten van roken in de zwangerschap op het risico op astma, maar niet zozeer naar de effecten op de longfunctie. Beide aspecten hebben wij in ons recente onderzoek in het Lifelines cohort bestudeerd.”

Anios Gillian Mahon

“Van de geïncludeerde patiënten in dit cohort was van 61,1% spirometrie bekend; dat is veel”

Spirometrie

Het Lifelines cohort was een uitstekende bron om deze onderzoeksvragen mee te beantwoorden. Lifelines is een groot, multigenerationeel cohortonderzoek dat meer dan 167.000 mensen uit Noord-Nederland heeft geïncludeerd, en minimaal drie generaties mensen beslaat, die 30 jaar gevolgd worden. “Uit dit cohort hebben we ruim 37.000 mensen kunnen selecteren die behoren tot een compleet setje van drie generaties, en waarvan longfunctiegegevens bekend waren”, vertelt Mahon. “Van de geïncludeerde patiënten in dit cohort was van 61,1% spirometrie bekend; dat is veel.”

“We zagen dat roken tijdens de zwangerschap een verhoogd risico geeft op een lagere longfunctie bij mannelijke kleinkinderen”

Maternaal

In de huidige analyse werd gekeken naar de relatie tussen roken van de grootmoeder tijdens de zwangerschap, en 1) astma, 2) early-onset astma (optredend op leeftijd < 6 jaar) en 3) longfunctie. Data van grootmoeders van zowel maternale als paternale zijde werden apart van elkaar geanalyseerd. Bij de analyses werd onder andere gecorrigeerd voor huidig rookgedrag, geslacht, en socio-economische status.

“We zagen dat roken tijdens de zwangerschap een verhoogd risico geeft op een lagere longfunctie bij mannelijke kleinkinderen”, vertelt Mahon. De bèta-coëfficient (het risico) voor FEV1/FVC als percentage van voorspeld bedroeg -1,04 (95%BI -1,91 tot -0,16). Hiernaast liet het onderzoek zien dat roken tijdens de zwangerschap een risicofactor is voor astma en early-onset astma bij de tweede generatie nakomelingen. Het odds-risico voor astma bij kleinkinderen bedroeg 1,38 (1,06-1,79) en voor early-onset astma was dit 1,49 (95%BI 1,06-2,11). De nadelige gevolgen van roken in de zwangerschap werden waargenomen wanneer het rookgedrag de maternale grootmoeder betrof, en niet de paternale grootmoeder.

“Ons huidige onderzoek toont aan dat negatieve effecten van roken kunnen doorwerken in meerdere generaties”

In utero

Een verklaring hiervoor is niet onderzocht, maar volgens Mahon is het waarschijnlijk dat het tijdstip van de ontwikkeling van de geslachtscellen hiermee te maken heeft. Bij een vrouw ontwikkelen de eicellen zich in utero (op het moment dat de foetus wordt blootgesteld aan rook), en bij een man ontwikkelen de zaadcellen zich pas in de puberteit, waardoor er bij hen geen directe blootstelling is aan rook tijdens de gestatie.

De in dit onderzoek gevonden effecten van roken tijdens de zwangerschap lijken gevolg te zijn van directe blootstelling in utero. Dit wordt intergenerationele overerving genoemd. Mahon: “Er zijn in de literatuur inmiddels voldoende aanwijzingen in dierstudies om te geloven dat er ook sprake is van transgenerationele overerving, wat duidt op doorgeven van indirecte rookeffecten aan verdere generaties. Dan kom je in het gebied van de epigenetica. Met ons huidige onderzoek is aangetoond dat negatieve effecten van roken kunnen doorwerken in meerdere generaties. Ik denk dat deze bevindingen meegenomen moeten worden door zorgverleners in hun consultatie van zwangere vrouwen. De nadelige gevolgen van roken tijdens de zwangerschap krijgen hiermee nog meer gewicht: je beïnvloedt niet alleen je eigen gezondheid en die van je ongeboren kind, maar zelfs die van je kleinkinderen, en wie weet nog generaties verder.”


Referentie: Mahon GM, Koppelman GH en Vonk JM. Grandmaternal smoking, asthma and lung function in the offspring: the Lifelines cohort study. Thorax 2021 Feb 4, thoraxjnl-2020-215232. https://thorax.bmj.com/content/early/2021/02/04/thoraxjnl-2020-215232

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: man met koorts, malaise en huiduitslag

Een 36-jarige man heeft klachten van koorts, malaise en huiduitslag. Hij is 3 weken geleden teruggekeerd van een vakantie naar Bangkok. Wat is uw diagnose?

Spraakherkenning zorgt voor minder administratielast

Spraakherkenning leidt tot snelle, efficiënte dossiervoering voor de arts. Harm Wesseling legt uit hoe dit in de praktijk wordt gebruikt en welke winst er behaald kan worden. “Artsen kunnen eerder hun rapportage afronden. Dat hoeven ze dan niet ’s avonds nog te doen.”

Verlies­sensitief werken in de zorg

Artsen: herken en erken verlies bij de patiënten, stelt Herman de Mönnink. Hiermee kunnen leed en complicaties worden voorkomen. “Op het moment dat je ruimte neemt voor je eigen emotionele werkstress, kun je ook ruimte nemen voor de kant van de patiënt.”

Casus: patiënt met pijnlijke oorschelp en gewrichtsklachten

Dit is de tweede keer dat u deze 32-jarige patiënt ziet met dezelfde klacht. Vandaag gaat de pijnlijke rechter oorschelp ook gepaard met gewrichtsklachten. Het gehoor is goed en patiënt heeft geen neusobstructie of een inspiratoire stridor. Er is geen trauma in de anamnese. Wat is uw diagnose?

Casus: man met buikklachten en veranderd defecatiepatroon

Een man wordt gestuurd naar de polikliniek in verband met geleidelijk toenemende buikklachten met een verandering van het defecatiepatroon. Er is een normale eetlust, geen vermagering. Er is geen bloedverlies per anum. Bij lichamelijk onderzoek worden geen afwijkingen gevonden. Wat is uw diagnose?

AI-gestuurd model verbetert doorstroom

Esther Janssen ontwikkelde een AI-gestuurd model dat voor de operatie al voorspellingen doet over het ontslagmoment van een patiënt en de benodigde nazorg, en zo de doorstroom te verbeteren. “Hiermee kun je eerder schakelen, door nazorgpartners te benaderen.”

SPAT voor allergietesten

Senne Gorris bedacht de SPAT: een automatische machine die alle allergiekrasjes in een keer zet. Dit maakt de testen betrouwbaarder en sneller. “De resultaten zijn na een kwartier bekend en overal waar de SPAT wordt gebruikt zijn de testen en dus de uitslagen gelijk.”

Machte­loosheid drijft artsen tot ‘medische gas­lighting’

De uitdrukking ‘medische gaslighting’ popt steeds vaker op in discussies onder ontevreden patiënten en in de medische wereld zelf. Marlies van Hemert legt uit wat dit betekent en hoe om te gaan met de patiënt als een diagnose uitblijft. “Bescheidenheid helpt.”

Casus: patiënt met probleem bij uitsteken tong

Uw 24-jarige ietwat schuchtere patiënt 'steekt' zijn tong direct naar u uit als u vraagt wat u voor hem kan doen. Daarna vervolgt hij dat hij maar één probleem heeft... Wat is uw diagnose?

‘Toen ik weer een witte jas aan mocht, telde ik weer mee als mens’

Vluchtelingstudenten kunnen in het UMCU hun geneeskundestudie afmaken. Dit helpt hen, maar is ook zinvol voor de Nederlandse arts, vertelt Eva Stortelder. “Er is heel veel behoefte. Het gaat om honderden potentiële collega’s die toegang tot het medisch netwerk willen.”


0
Laat een reactie achterx