DOQ

Anti­psycho­ticum als veel­beloven­de behandeling van blaaskanker

De onderzoeksgroep van Gabri van der Pluijm, hoofd van het Urology Research Laboratorium van het LUMC, bestudeert de effectiviteit van het antipsychoticum penfluridol voor de behandeling van blaaskanker. Mochten de uitkomsten positief zijn, dan kan het medicijn, dat vrij is van patent, worden ingezet als effectief en goedkoop anti-kankermiddel tegen oppervlakkige blaaskanker. “Effectief én goedkoop, dat is onze motivatie voor dit onderzoek.”

“Mensen met schizofrenie krijgen minder vaak blaaskanker”, vertelt Van der Pluijm. “We weten uit eerder onderzoek dat dit samenhangt met het gebruik van penfluridol, een anti-psychotisch geneesmiddel dat sinds de jaren 70 wordt voorgeschreven bij acute psychoses en chronische schizofrenie.”

Hoofd van het Urology Research Laboratorium LUMC dr. Gabri van der Pluijm

Blaasspoelingen

Het onderzoek van Van der Pluijm richt zich op het ontwikkelen van een betere en goedkopere behandeling van oppervlakkige blaaskanker door blaasspoelingen met penfluridol. “Onderzoek in ons laboratorium toonde eerder al aan dat penfluridol blaaskankercellen efficiënt kan doden en dat het veilig en werkzaam is als blaasspoeling in een diermodel. We zetten nu de stap naar klinisch onderzoek.”

Levenslange controles

In Nederland zijn ongeveer 41.000 blaaskanker patiënten. 70 procent van hen heeft de niet-spierinvasieve oppervlakkige vorm, met een goede kans op overleving (5-jaars overleving van 90 procent). Omdat de tumor na behandeling bij 75 procent van de mensen terugkomt, worden patiënten met niet-spierinvasieve blaaskanker vaak geconfronteerd met levenslange controles en heropnames.

De duurste kanker

Van der Pluijm: “Dat maakt het lichamelijk en geestelijk erg zwaar voor hen. Bovendien is deze vorm van kanker door alle heropnames en re-operaties een van de duurste kankers om te behandelen. Op dit moment bestaat de zorg voor niet-invasieve blaaskanker uit chemo- en/of immunotherapie. Maar blaastumoren reageren niet altijd goed op de huidige behandelingen, en sommige patiënten kunnen ze simpelweg niet verdragen.”

“Doordat het geneesmiddel al jaren op de markt is, zijn de bijwerkingen goed bekend”

Veilig en goed verdraagbaar

Penfluridol is nooit eerder gebruikt bij de behandeling van blaaskanker. “In onze studie willen we daarom eerst onderzoeken of we het veilig en goed verdraagbaar als blaasspoeling kunnen aanbieden. Het voordeel van een blaasspoeling is dat de behandeling lokaal in de blaas kan worden toegediend. Andere weefsels worden er niet aan blootgesteld.” Een ander voordeel is dat penfluridol een goedkoop geneesmiddel is, waarvan het patent al langer geleden is verlopen. Van der Pluijm: “Doordat het geneesmiddel al jaren op de markt is, zijn de bijwerkingen bovendien goed bekend.”

Optimale dosering

Het vierjarige onderzoek is opgebouwd uit een fase I- en een fase 2-studie. “In de fase I-studie naar de veiligheid van penfluridol starten we na chirurgische verwijdering van de tumor met blaasspoelingen met de laagste dosering penfluridol in plaats van het standaardbehandelingsprotocol (chemotherapeuticum). Twaalf patiënten worden wekelijks uitgebreid onderzocht op mogelijke bijwerkingen. Als de dosis veilig wordt bevonden, verhogen we deze maximaal nog twee keer. Totdat we de optimale dosering hebben bereikt.”

“Kan penfluridol de terugkeer van oppervlakkige blaaskanker afremmen en bestaande tumoren doden?”

Markerlaesie

In de fase 2-studie naar effectiviteit worden 43 blaaskankerpatiënten behandeld met de in fase 1 geselecteerde dosis penfluridol. “Bij blaaskanker worden vaak meerdere tumoren in de blaas gevonden. Een van de blaastumoren zullen we bewust niet verwijderen, de zogenaamde markerlaesie. Hierdoor kunnen we vaststellen of penfluridol de terugkeer van oppervlakkige blaaskanker afremt én of het ook bestaande tumoren (markerlaesie) kan doden.”

Registreren

Mocht blijken dat penfluridol als blaasspoeling goed verdragen wordt en veilig is, dan start het LUMC samen met Amsterdam UMC een fase 2-vervolgonderzoek naar de effectiviteit bij een grotere groep patiënten. “Dat is nodig om penfluridol in een later stadium, bij bewezen effectiviteit, te registreren als nieuw anti-kankermiddel bij de behandeling van oppervlakkige blaaskanker.”

“We willen effectief en goedkoop geneesmiddelen aanbieden aan patiënten”

Academic Pharma

Omdat het geneesmiddel goedkoop en patentvrij is, voert het LUMC binnen het onderzoeksthema Academic Pharma de productie van penfluridol in eerste instantie zelf uit. “De crux van Academic Pharma is dat academische centra zelf geneesmiddelen ontwikkelen, bijvoorbeeld van bestaande geneesmiddelen waar het patent vanaf is. Op die manier kunnen we effectief en goedkoop geneesmiddelen aanbieden aan patiënten. Effectief én goedkoop, dat is onze motivatie voor dit onderzoek.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?

‘We willen de maatschappij met de gezond­heids­zorg verbinden’

Huisarts Bernard Leenstra wil dat álle Nederlanders goed leren handelen in levensbedreigende situaties. Met zijn initiatief Schok & Pomp biedt hij leuke en tijdbesparende cursussen in levensreddend handelen en probeert hij maatschappij en gezondheidszorg te verbinden.

Trends in brandwonden bij kinderen

Zijn er meer brandwonden bij kinderen, of worden ze sneller doorverwezen? Arts-onderzoeker Frederique Kemme en chirurg Annebeth de Vries volgden de cijfers. “Er komen meer kinderen naar het brandwondencentrum.”

Veel kanker in de toekomst door CT-scans

Een recente analyse wijst op tienduizenden toekomstige kankergevallen door CT-scans. Cardio-thoracaal radioloog Firdaus Mohamed Hoesein pleit voor zorgvuldig gebruik: “Alleen als het écht nodig is en met een zo laag mogelijke dosis.”

‘Zorg dat de digitale weg niet de enige ingang naar de maatschap­pij wordt’

Steeds vaker gaat zorg via de digitale weg. Nicole Goedhart onderzoekt de toegankelijkheid van de (online) samenleving en geeft tips hoe de zorgverlener de zorg toegankelijk voor iedereen houdt. “Een afstand tot de online wereld kan gezondheidsverschillen vergroten.”