‘Apotheker, pak je rol in preventie en gezond­heids­bevordering’

Apothekers hebben meer in hun mars als het gaat om preventie en gezondheidsbevordering dan er nu uitkomt. Ze moeten de ruimte krijgen en nemen om preventieve interventies uit te kunnen voeren, zoals patiëntconsulten. “We hebben niet zes jaar universiteit gehad voor enkel medicatiereviews, medicatiebewaking en ter hand stellen van geneesmiddelen. Apothekers moeten al hun kwaliteiten benutten en daarvoor ook worden gefinancierd, in het belang van de volksgezondheid”, zo betogen arts en apotheker Marianna Abadier en openbaar apotheker specialist Rogier Hilbers.

Apothekers hebben legio mogelijkheden om preventief bezig te zijn. “Denk aan het afbouwen van slaapmedicatie, optimalisatie van medicatie om vallen bij ouderen te voorkomen. Maar ook aan het monitoren van bijvoorbeeld labwaarden”, zegt Abadier, als arts en apotheker onder andere verbonden aan het Alrijne Ziekenhuis, GGZ-Rivierduinen en het HagaZiekenhuis. Daarnaast is ze bestuurslid van de Vereniging Jonge Apothekers en de Werkgroep 2025. “En denk ook aan het zetten van COVID-19-vaccinaties door apothekers”, zegt Rogier Hilbers. Hij ging daar als eerste apotheker in Nederland mee aan de slag ging en haalde zo het landelijke nieuws. Hij is werkzaam in apotheek De Drie Stellingen in Oosterwolde.

Preventie

Door de vergrijzing wordt preventie van – chronische – aandoeningen steeds belangrijker. Apothekers hebben hierbij een cruciale rol, stelt Abadier. “Wij hebben tools voor preventie van gezondheids- en medicatiegerelateerde problemen. En we doen al veel aan preventieve zorg, zoals voorkomen van geneesmiddelinteracties, het uitvoeren van medicatiereviews en het tegengaan van medicijnverspilling. Maar nog lang niet alle kennis en kwaliteiten van apothekers worden in de praktijk benut. Daardoor ontstaan onnodige zorgkosten of mensen krijgen aandoeningen die waren te voorkomen.”

“Door in de apotheek het gewicht te monitoren, kun je vroegtijdig ingrijpen in plaats van te wachten tot iemand diabetes of hart- en vaatziekten ontwikkelt”

Arts en apotheker Marianna Abadier

Voorschrijfcascade

Abadier noemt een voorbeeld: “Iemand slikt een ACE-remmer en ontwikkelt prikkelhoest als bijwerking. Wordt deze bijwerking niet herkend dan leidt dat tot onnodig gebruik van middelen die de hoestprikkel dempen en ook weer bijwerkingen kunnen hebben, een zogenoemde voorschrijfcascade. Sterker nog: er zijn zelfs mensen die vanwege die prikkelhoest naar het ziekenhuis zijn verwezen voor verdere diagnostiek. De zorgkosten hiervoor waren te voorkomen als de apotheker was geraadpleegd.” Een ander voorbeeld: “Bepaalde geneesmiddelen kunnen leiden tot gewichtsverhoging. Door in de apotheek het gewicht te monitoren, kun je vroegtijdig ingrijpen in plaats van te wachten totdat iemand bijvoorbeeld diabetes of hart- en vaatziekten ontwikkelt.”  

“Via consulten zet ik mijn expertise in om medicatie af te bouwen die niet meer geïndiceerd is”

Arts en apotheker Marianna Abadier

Rol van de apotheker

Hilbers en Abadier zijn zelf enthousiast aan de slag gegaan om hun rol bij preventie op te pakken. Zo schuift Abadier als bestuurslid Politieke en Maatschappelijke Zaken van de Vereniging van Jonge Apothekers en Werkgroep Zorg 2025 regelmatig aan tafel bij de politiek en stakeholders. Bijvoorbeeld bij VWS, IGJ, NZa, en andere beroepsorganisaties, waar zij de rol van de apotheker bij preventie en gezondheidsbevordering voor het voetlicht brengt. Dat brengt ze ook in de praktijk. “Via consulten zet ik mijn expertise in om medicatie af te bouwen die niet meer geïndiceerd is.”

Obesitas

Verder werk ik als eerste apotheker bijvoorbeeld samen met aanbieders van de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) voor patiënten met obesitas. Ik screen mijn patiënten en bied medicatiebegeleiding op maat. Inmiddels ben ik met meerdere GLI-aanbieders, coaches en verzekeraars in gesprek om de meerwaarde van de apothekers bij preventie onder de aandacht te brengen. Hopelijk krijgen apothekers hiervoor in de toekomst een consultvergoeding.” Ze vindt het vreemd dat apothekers worden vergoed voor het verstrekken van medicatie maar niet voor de begeleiding om ervan af te komen. “Als apotheker ben je dan een dief van je eigen portemonnee. Toch weerhoudt mij dat niet van het leveren van preventieve zorg.”

In de wijk

Abadier kijkt ook buiten de zorg om hoe ze patiënten kan helpen. “Zo geef ik in een tien-weekse gezondheidsmodule patiënten voorlichting over bijvoorbeeld voeding en stress in relatie tot medicatie en aandoeningen. Verder leer ik mensen tijdens sociale activiteiten in de wijk hoe ze gezonder kunnen leven. Daardoor vielen ze kilo’s af en gingen we kijken welke medicatie er af kon. Dat leverde nog meer gezondheidswinst op.”

“Hoe fijn is het als patiënten bij hun eigen vertrouwde apotheek ook de vaccinatie kunnen laten zetten?”

Openbaar apotheker Rogier Hilbers

COVID-19-vaccinatie

Hilbers pakte bijvoorbeeld zijn rol op bij COVID-19-vaccinatie, ook een vorm van preventieve zorg. “In overleg met de huisartsen hebben wij patiënten die twijfelden over vaccinatie benaderd. Ze konden al hun vragen stellen. Dat motiveerde hen om toch het vaccin te nemen. Ik heb zelf de prikken gezet. De huisartsen waren hier blij mee; het nam hen werk uit handen. Hoe fijn is het als patiënten bij hun eigen vertrouwde apotheek ook de vaccinatie kunnen laten zetten. En ik heb totaal niet gemerkt dat huisartsen het gevoel hadden dat wij als apothekers op hun stoel gingen zitten.” Dat beaamt Abadier volmondig: “Artsen zijn verrast door wat apothekers allemaal kunnen. Ze weten vaak bijvoorbeeld niet dat apothekers kunnen begeleiden bij het afbouwen van medicatie. Goed dus om als apotheker je rol hierin te pakken.”

Alrijne Ziekenhuis, Apotheek De Drie Stellingen Oosterwolde, apothekers, COVID-19, gecombineerde leefstijlinterventie (GLI), gezondheidsbevordering, huisartsen, Marianna Abadier, preventie, Rogier Hilbers