Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
Apotheker Witte: ‘Meehelpen bij vaccineren geeft ons apothekersvak een positieve boost’
Apothekers en hun teams hebben bij uitstek de vaardigheden om COVID-19-vaccins gereed te maken voor injectie. “We roepen apothekers op om hun diensten aan te bieden bij instellingen om zo de vaccinatiecampagne goed te laten verlopen”, zegt instellingsapotheker Ivo Witte, werkzaam bij Apotheek FarmaZorg in Breda, een instellingsapotheek die toezicht houdt op diverse intra- en extramurale zorginstellingen. Samen met collega-instellingsapotheker Anke Bartels vertelt hij over de rol die apotheken kunnen spelen bij vaccinatie.
Recent bedankte minister Hugo de Jonge van VWS in een Kamerbrief apothekers voor hun hulp bij het voorbereiden en sturen van het vaccinatieproces in zorginstellingen. Voornamelijk ziekenhuisapothekers zijn tot nog toe hierbij betrokken, maar ook instellingsapothekers en openbaar apothekers kunnen hierbij een rol spelen. Landelijk gezien gaan op steeds meer plaatsen apothekers meehelpen.
Intra- en extramuraal
Zo ook in Breda, waar apothekers de samenwerking hebben gezocht met zorginstellingen in de regio om hulp te bieden bij het vaccineren. Apotheker Ivo Witte vertelt er graag over. Hij is van origine openbaar apotheker, maar sinds enkele jaren werkzaam als instellingsapotheker bij Apotheek FarmaZorg Breda. “Vanuit deze apotheek zien we toe op verschillende intramurale en extramurale zorginstellingen in en rondom Breda. Denk aan woonvoorzieningen voor mensen met een verstandelijke beperking en zorginstellingen voor ouderen. Sommige cliënten vallen onder de huisarts, andere onder specialisten ouderengeneeskunde. We voeren onder andere medicatiereviews en audits uit en geven de instellingen gevraagd en ongevraagd advies over het medicatieproces in de instelling.”
“De injecties voorbereiden is een precies werk, dat handigheid vereist. Bij uitstek een vaardigheid die apothekers en apothekersassistenten hebben”
Injecties
Wegens de coronacrisis komt daar nu het toezicht op de COVID-19-vaccinatie bij. Sommige zorginstellingen in de regio Breda laten de voorbereiding van de injecties al door apothekers en apothekersassistenten doen, maar andere doen dit nog zelf. Bij die locaties houdt Apotheek FarmaZorg een oogje in het zeil. “De injecties voorbereiden is een precies werk, dat handigheid vereist. Het vaccin moet worden verdund met natriumchloride-oplossing en daarna in precies afgepaste hoeveelheden uit de flacon worden opgetrokken met een injectiespuit”, vertelt Witte. “Bij uitstek een vaardigheid die apothekers en apothekersassistenten hebben.”
Rommelig
Bij instellingen die de injecties nog zelf klaarmaken, verloopt dit niet altijd volgens de regels der kunst, zegt Anke Bartels, collega-apotheker van Ivo Witte bij Apotheek FarmaZorg Breda. “We zien voorbeelden waarbij er rommelig wordt gewerkt. Wij zagen dat injectieflacons worden verwerkt op een bureau tussen de bakjes met theezakjes en suikerstaafjes. Maar een schoon, leeg werkblad is een van de basisvoorwaarden voor een goed werkproces. Dat leggen wij het personeel uit. Het zijn vaak hele simpele tips en adviezen, maar het geeft wel rust bij het voor toediening gereedmaken van de injecties. Die feedback van ons wordt gewaardeerd.”
“Als apothekers en assistenten de injecties klaarmaken, kunnen verpleegkundigen zich volledig richten op het prikken zelf; daardoor neemt de vaccinatiesnelheid toe”
Priklocaties
Behalve zorginstellingen hebben Witte en Bartels ook de GGD in Breda onder hun hoede. Ze verwachten dat in de nabije toekomst apothekers ook hun steentje gaan bijdragen op de GGD-priklocaties. Momenteel worden daar nog relatief weinig mensen gevaccineerd. Neemt de drukte daar toe, dan bieden de apothekers graag hun hulp aan, volgens Witte. “Nu maken verpleegkundigen de vaccins gereed voor toediening. Apothekers en apothekersassistenten kunnen deze GGD-medewerkers werk uit handen nemen. Als zij de flacons aanbreken en vervolgens de injecties klaarmaken, kunnen de verpleegkundigen zich volledig richten op het prikken zelf. Daardoor neemt de vaccinatiesnelheid toe. Onlangs hebben we overleg gehad met openbaar apothekers hier in Breda. Ze staan te popelen om aan de slag te gaan. We hebben geïnventariseerd wie er mee willen gaan doen. Ook hebben we assistenten meegenomen naar een priklocatie. Ze vonden het superleuk”, vertelt Witte.
Koude keten
Behalve toezien op het ‘voor toediening gereedmaken’ van de injecties is ook bewaking van de logistiek en de ‘koude keten’ een belangrijke taak van apothekers. Witte: “Wij houden in de gaten dat de logistiek goed verloopt. Gaat het voorbereiden van de injecties volgens protocol? Worden na vaccinatie de batchnummers goed geregistreerd in de computersystemen? Een bottleneck is de ‘koude keten’. De vaccinflacons liggen diepgevroren in de opslag in Oss. Tijdens het transport naar de priklocatie warmen deze op en gaat de tijd lopen qua houdbaarheid. De vaccinflacons moeten bij aankomst direct in de koelkast totdat ze worden aangebroken om de injecties voor toediening gereed te maken. Wij bewaken of de koelkasten de juiste temperatuur hebben.” Bartels vult aan: “Belangrijk is ook dat als de injectie opgezogen is uit de flacon, dat deze zo snel mogelijk toegediend wordt. De vaccins mogen niet vervoerd worden na het klaarmaken. Voorkomen moet worden dat de vloeistof wordt geschud. De structuur van het vaccin gaat dan kapot”. De koelkasten op de priklocaties dienen goed te worden beveiligd met 24-uurs videobewaking en de gebruikte flacons moeten in een afgesloten vat (Wiva-vat) worden afgevoerd, zegt Bartels. “De KNMP heeft gewaarschuwd voor mogelijke diefstal. In het criminele circuit zullen er vast oplichters manieren verzinnen om een hoop geld te verdienen met die flacons.”
“Vanuit de locaties waar we contact mee hebben, horen we dat bijwerkingen van de vaccins vooral normale vaccinatieklachten betreffen, zoals pijn en roodheid van de injectieplaats”
Bijwerkingen
Een belangrijke taak van apothekers is ook het toezien op eventuele bijwerkingen van de vaccins. Welke bijwerkingen zien Bartels en Witte in de praktijk? “Wij hebben als instellingsapothekers zelf weinig contact met patiënten, maar vanuit de locaties waar we contact mee hebben, horen we dat bijwerkingen van de vaccins vooral normale vaccinatieklachten betreffen, zoals pijn en roodheid van de injectieplaats. In verband met mogelijke anafylactische shocks hebben we de locaties voorzien van noodsets, maar we hebben deze allemaal ongebruikt terug ontvangen.”
Twijfels
Sommige mensen twijfelen of ze wel gevaccineerd willen worden in verband met bijwerkingen. Herkenbaar? “Ik heb eerlijk gezegd ook getwijfeld”, zegt Witte. “De vaccins zijn snel ontwikkeld. En ik vroeg me ook af hoe het zit met de grondstoffen en het productieproces. Waar komen die vandaan? Zijn ze mogelijk vervuild, zoals onlangs bleek bij ranitidine? Hoe worden deze vaccins gemaakt? Maar nu blijkt dat de bijwerkingen meevallen, niet anders dan bij het griepvaccin, zijn mijn twijfels wel afgenomen en zou ik me laten vaccineren als ik aan de beurt ben.”
“Inmiddels is er een akkoord tussen zorgverzekeraars en de beroepsgroepen; de zorginstelling kan de inzet van apothekers bij vaccinatie als prestatie declareren”
Positieve boost
Apothekers moeten echt de kans grijpen om mee te helpen bij het vaccineren, vinden de Bredase apothekers. “We willen onze collega’s in het land oproepen dit te doen”, zegt Witte. “Het correct voor toediening gereedmaken van injecties is iets wat bij uitstek hoort bij het vakgebied van apothekers. Laten we als apothekers kenbaar maken bij instellingen dat we deze vaardigheden hebben. Dat de voorbereiding van de injecties bij ons in betere handen is. Het is een mooie gelegenheid om het apothekersvak een positieve boost te geven. Inmiddels is er een akkoord bereikt tussen zorgverzekeraars en de beroepsgroepen. Hierin is afgesproken dat de zorginstelling de inzet van apothekers bij vaccinatie als prestatie kan declareren. Met de zorginstelling is een tarief afgesproken dat de apotheker bij de instelling in rekening mag brengen.”
Apothekers die mee willen werken aan COVID-19-vaccinatie kunnen hierover meer informatie vinden op de website van de KNMP.