Bedside Singers: zingen voor de ziel in laatste levensfase

Minder pijn, meer ontspanning en meer contact en verbinding met zichzelf en hun naasten. Dat zijn volgens Petrie Akkerman, initiatiefnemer en artistiek leider, de belangrijkste ervaringen van mensen die aan hun bed worden toegezongen door de Bedside Singers. Deze groep koorzangers zingt driestemmig en a-capella voor mensen in hun laatste levensfase. 

Ze kreeg het idee in de laatste levensjaren van haar vader, die vorig jaar overleed. Zingen voor mensen in deze levensfase klonk Petrie Akkerman heel vanzelfsprekend in haar oren. Ze ging ervan uit ging dat zoiets in Nederland wel zou bestaan. Niet dus. “In de Verenigde Staten wel. Het Threshold Choir zingt daar al 25 jaar voor mensen in hun laatste levensfase. Maar in Nederland bestond dit nog niet.”

Grote steun

En dus nam Akkerman zes jaar geleden zelf het initiatief om zo’n koor op te richten. Want muziek is een grote steun in de palliatieve levensfase van mensen, legt ze uit. “Muziek is een snelle weg naar het hart. Midas Dekkers deed er ooit een mooie uitspraak over: ‘Via je oren heb je direct contact met je gevoelsleven.’ Bovendien blijft van alle zintuigen het gehoor het langst actief. Ook als mensen niets meer zien of ruiken, maar weinig meekrijgen van hun omgeving, Het gehoor dooft als laatste uit.”

“Toen we zongen, zagen we dat het kreunen van de pijn minder werd, haar ademhaling werd rustiger en dieper”

Mooie herinnering

Akkerman moet denken aan de vrouw in het hospice die veel pijn had en in afwachting was van de arts die haar morfine zou komen brengen. “Haar man en puberdochter zaten rond haar bed, iedereen was gespannen vanwege de pijn die moeder had. Wij vroegen of we iets voor haar mochten zingen. Dat vond ze goed. Toen we dat deden, zagen we dat het kreunen van de pijn minder werd, haar ademhaling werd rustiger en dieper. Iedereen ontspande, ook zijzelf. Zelfs zozeer dat ze na afloop zei: ‘De morfine kan wel wachten.’ En dat niet alleen. De coördinator van de hospice zei later: ‘Jullie hebben voor haar dochter een mooie herinnering gemaakt in een verder ellendige tijd.’”

Zorg valt stil

Akkerman was blij met die opmerking, want het zingen is zowel bedoeld voor degene in bed maar ook voor iedereen eromheen, naasten, familie, vrienden. “We zingen ook voor hen. Het moment dat we langskomen om te zingen blijkt vaak een moment dat ze later niet zullen vergeten. Een lichtpuntje in een donkere tijd. We nemen de zorg ook even van hen over. Als mantelzorger zit je continu in een zorgrol: wil je nog thee, ligt je kussen nog goed? Als wij dan binnenkomen, valt de zorg even stil. Dat is vaak het moment dat mensen gaan voelen wat het naderend afscheid met hen doet. Dat is vaak een moment van verbinding. Mensen pakken elkaars hand vast, wisselen blikken van verstandhouding met elkaar uit.”

“We komen met drie, vier mensen, nemen onze eigen krukjes mee, en we zingen”

Euthanasie

Hospice, ziekenhuis, verpleeghuis, de Bedside Singers komen overal langs. “Soms vanuit vaste bezoekafspraken met een hospice, maar soms krijgen we een onverwacht telefoontje met de vraag: kunnen jullie morgen langskomen?”
Drie à vier koorleden per bezoek, niet meer, benadrukt Akkerman. “Onze koren, we hebben er landelijk inmiddels 22, bestaan uit 8 tot 12 koorleden. Maar die komen niet allemaal tegelijk langs, dat zou te overweldigend zijn. We komen met drie, vier mensen, nemen onze eigen krukjes mee, en we zingen. Dat kan in een hospice of verpleeghuis zijn, maar steeds vaker ook bij mensen thuis, bijvoorbeeld in de dagen voorafgaand aan een euthanasie, met alle familie eromheen.”

Verhalen delen

De liedjes, wiegeliedjes, maar ook popliedjes of klassieke stukken, maken vaak de tongen los, vervolgt ze. “Ze maken bij patiënt en naasten herinneringen wakker, er worden verhalen gedeeld uit iemands leven. Wat we doen is daarom meer dan zingen alleen. Er ontstaat al snel een intiem contact. Het gaat om kwetsbare mensen in hun laatste levensfase. Dat maakt mensen open en toegankelijk.”

“Geen dagen toevoegen aan het leven, maar leven toevoegen aan de dagen”

Artsen helpen

Ja, Akkerman zou graag zien dat meer mensen een beroep konden doen op de Bedside Singers. “We zijn de afgelopen tijd sterk gegroeid, want de belangstelling is groot, maar we willen nog meer mensen bereiken. Omdat we denken dat we veel voor ze kunnen doen.” Dat is waar de Bedside Singers ook artsen kunnen helpen, vervolgt ze. “Soms zegt een arts: ‘Ik kan niets meer voor u doen.’ Dat is niet zo. Je kunt juist veel doen voor iemand die gaat sterven. Want daar begint de complementaire palliatieve zorg. Of dat nu ontspanningsoefeningen zijn, massagetherapie of toegezongen worden. Geen dagen toevoegen aan het leven, maar leven toevoegen aan de dagen. Dat is wat we met zingen doen.”    

Meer informatie: bedsidesingers.nl

Bedside Singers, hospice, laatste levensfase, palliatieve zorg, Petrie Akkerman