DOQ

Belangrijke rol voor EGFR-TKI’s bij betere overleving longkanker

“Testen, testen, testen”, is het advies van radioloog Deirdre ten Berge (Erasmus MC) en onderzoeker Mieke Aarts (Integraal Kankercentrum Nederland, IKNL). Een doelgerichte behandeling bij patiënten met stadium IV niet-kleincellig longcarcinoom en een EGFR-mutatie blijkt namelijk een enorme invloed te hebben op de overleving van deze patiënten.

Sinds 2011 adviseren de Nederlandse longkankerrichtlijnen patiënten met stadium IV niet-kleincellig longcarcinoom (NSCLC) en een EGFR-mutatie te behandelen met doelgerichte therapie: een EGFR-tyrosinekinaseremmer, EGFR-TKI. Nu, ruim tien jaar later, is het een mooi moment om na te gaan wat de effecten van deze middelen op populatieniveau zijn, aldus Mieke Aarts en Deirdre ten Berge. In een groot onderzoek bij patiënten met stadium IV-NSCLC evalueerden zij samen met hun collega’s hoe de overleving van deze patiënten sinds 2011 is veranderd en welke invloed EGFR-TKI’s hebben gehad op de overleving van patiënten met een EGFR-mutatie.

“Ongeveer 7% van alle patiënten met stadium IV-NSCLC had een EGFR-mutatie”

Radioloog Deirdre ten Berge

30.000 patiënten

Voor hun onderzoek gebruikten Aarts en Ten Berge gegevens van de Nederlandse Kankerregistratie. Zij includeerden meer dan 30.000 patiënten die tussen 2011 en 2018 gediagnosticeerd waren met stadium IV-NSCLC (niet-plaveiselcelcarcinoom). Vervolgens bepaalden zij onder andere de overleving van deze hele patiëntenpopulatie. “Daarnaast hebben we gekeken naar de patiënten met een EGFR-mutatie, de overleving in deze groep en hoe deze overleving zich verhoudt tot de rest van de studiepopulatie”, zegt Aarts. “We richtten ons daarbij specifiek op de patiënten met een EGFR-mutatie die ook behandeld waren met een EGFR-TKI.”
Ten Berge: “We vonden dat ongeveer 7% van alle patiënten met stadium IV-NSCLC een EGFR-mutatie had. Dat is dus maar een kleine groep patiënten. We zagen verder dat van deze patiënten met een EGFR-mutatie ongeveer 80% een behandeling met een EGFR-TKI ontving.” De mediane overleving van de totale studiepopulatie was 4,8 maanden. Patiënten met een EGFR-mutatie die behandeld werden met een EGFR-TKI hadden de langste overleving: 19,9 maanden.

“We zagen dat de patiënten die wel een EGFR-mutatie hadden, maar geen doelgerichte therapie ontvingen, heel snel overleden”

Onderzoeker Mieke Aarts

Toename overleving in tijd

De mediane overleving van de totale studiepopulatie nam toe met de tijd. Deze toename was echter gering: van 4,6 maanden in 2011-2012 naar 5,2 maanden in 2017-2018 (een verschil van 0,6 maanden). “We zagen dat een groot deel van deze toename was toe te schrijven aan de kleine groep patiënten met een EGFR-mutatie die een behandeling met een EGFR-TKI ontving”, aldus Ten Berge. Van de geringe toename in overleving voor de hele populatie (0,6 maanden) werd ongeveer een derde (0,2 maanden) veroorzaakt door de EGFR-TKI’s. Ten Berge: “Ook op populatieniveau heeft deze behandeling dus echt een effect. De toename in overleving was daarbij het grootst bij jonge vrouwen.”
“We zagen verder dat de patiënten die wel een EGFR-mutatie hadden, maar geen doelgerichte therapie ontvingen, heel snel overleden”, vervolgt Aarts. “Waarom deze patiënten niet behandeld werden met een EGFR-TKI, weten we niet. Mogelijk was hun conditie hiervoor al te slecht.”

Testen

Op basis van de resultaten van dit onderzoek adviseren Aarts en Ten Berge longartsen om goed samen te werken met de pathologen die de moleculaire diagnostiek uitvoeren. “Daarnaast is het belangrijk om bij het afnemen van de biopten al rekening te houden met het feit dat uiteindelijk voldoende weefsel beschikbaar moet zijn om de moleculaire diagnostiek op uit te voeren.” Tot slot is het volgens Aarts en Ten Berge essentieel dat longartsen het belang inzien van het testen op de EGFR-mutatie. “Ons onderzoek laat zien dat de beschikbare eerstelijnsbehandelingen echt een enorme impact hebben op de overleving van stadium IV NSCLC-patiënten met een EGFR-mutatie”, besluiten Aarts en Ten Berge.

Referentie: Ten Berge DM, et al. A population-based study describing characteristics, survival and the effect of TKI treatment on patients with EGFR mutated stage IV NSCLC in the Netherlands. Eur J Cancer 2022;165:195-204.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Integrale geneeskunde in Nederland: tijd voor de volgende stap

Het spreekuur Integrative Medicine van Ines von Rosenstiel is erg populair en ook in andere ziekenhuizen groeit de belangstelling voor een dergelijk spreekuur. Hoe zorgen we ervoor dat IM een structureel onderdeel wordt van de reguliere zorg in Nederland?

Mindfulness in de zorg: allesbehalve zweverig

“Zorg goed voor jezelf. Er is er maar één van.” Dat zei een patiënt ooit tegen longarts Miep van der Drift. Ze weet als geen ander: mindfulness is niet alleen voor patiënten, maar ook voor zorgverleners. Ze geeft tips voor kleine veranderingen met een grote impact.

Medicatie vaak te lang voortgezet na ontslag uit ziekenhuis

Veel patiënten gebruiken in ziekenhuizen voorgeschreven opiaten, benzodiazepines en antipsychotica nog langdurig na ontslag, aldus Judith de Ruijter. “We geven artsen de tip om, als ze bij ontslag nieuwe medicatie voorschrijven, al meteen na te denken over stoppen.”

‘Impliciete sturing kan samen beslissen verstoren’

Het proces van samen beslissen kan worden verstoord door onbewuste aansturing op een bepaalde behandeling, aldus Anneleen Timmer en Suzanne Festen. “Misschien gaan veel behandelaars er onbewust vanuit dat de patiënt alles op alles wil zetten om de ziekte te bestrijden.”

Casus: man met een hartafwijking

Een 52-jarige man met blanco cardiale voorgeschiedenis wordt gescreend voor levertransplantatie. Voorheen geen cardiale klachten of echo cor gehad. Per toeval een afwijking in het hart gezien. Wat is uw diagnose?

‘Verwijs patiënten met onbegrepen mobiliteitsklachten door naar MSK-arts’

MSK-arts William van de Luijtgaarden behandelt in zijn praktijk vooral patiënten met pijn of functiestoornissen van het bewegingsapparaat. Hij pleit voor meer bekendheid van MSK-geneeskunde onder collega-artsen: “Wij kunnen het probleem bij de kern aanpakken.”

Discriminatie: blinde vlek in de zorg

Zorgbestuurders hebben vaak geen zicht op discriminatie binnen hun organisatie, ontdekte Ewoud Butter. “Ze hebben geen idee van de omvang ervan, incidenten of ervaringen worden niet bijgehouden, het is geen terugkerend onderwerp tijdens de bestuurlijke overleggen.”

‘Wild Westen dreigt op markt voor middelen tegen veroudering’

Bigtechmiljardairs investeren fors in middelen tegen veroudering, maar klinisch geriater Marcel Olde Rikkert waarschuwt voor de risico’s. Verscheidene stoffen beloven langer gezond leven, maar de langetermijneffecten zijn onbekend. “We dreigen we kopje onder te gaan door de hype.”

Casus: oudere dame met een groeiende moedervlek

Een 74-jarige dame wil een groeiende moedervlek op het been laten controleren. Sinds twee jaar jeukt de moedervlek en wordt groter. Ze heeft een blanco voorgeschiedenis, daarnaast komen er ook in haar familie geen melanomen voor. Wat is uw diagnose?

‘Je moet soms echt vechten voor je patiënten’

Huisarts Marike Ooms werkt in verschillende asielzoekerscentra. Daar biedt ze zorg aan mensen die niet alleen kampen met medische problemen, maar ook met de onzekerheid van een onduidelijke toekomst en de last van hun verleden. "Als je iedereen open benadert, blijken de vragen en klachten vaak niet zoveel te verschillen van patiënten in een reguliere praktijk.”