CardioMEMS: ‘Geen symptoombestrijding, maar actueel zicht op verergering hartfalen’

Redactioneel

Gerben Stolk

12 december 2017

Als cardioloog dagelijks op je iPhone of pc zien wat de vullingsdruk is van een hartfalen-patiënt thuis. En dankzij díe kennis direct de medicatiedosis kunnen aanpassen bij een dreigende verergering van de ziekte. Jasper Brugts, hartfalen-cardioloog uit het Erasmus MC, voorkomt ziekenhuisopnamen dankzij een prachtig staaltje e-health en telemonitoring.

Belt er een patiënt met hartfalen om te zeggen dat hij kortademig is, de laatste tijd aan gewicht heeft gewonnen of last ondervindt van dikke benen en enkels? Dan weet iedere cardioloog dat patiënt en arts eigenlijk achter de feiten aanlopen. Twee of drie weken eerder al is het hartfalen verergerd en zijn de drukken toegenomen. Dit heeft geleid tot vochtophoping in benen, buik en longen. Meestal moet de patiënt dan worden opgenomen in het ziekenhuis, waar het vocht wordt afgedreven met plasmedicatie. De cardioloog weet óók: élke hartfalen-opname is slecht voor de prognose van de patiënt.

Eerder in actie
Het Erasmus MC en een aantal andere medische centra in ons land beproeven sinds begin 2017 een methode om eerder zicht te krijgen op decompensatie. “Zo willen we voorkomen dat we pas in actie komen wanneer je slechts kunt doen aan symptoombestrijding”, vertelt hartfalen-cardioloog Jasper Brugts. “Het gaat om CardioMEMS. Met een sensor, per katheter via de lies aangebracht in een longslagader, wordt bij de patiënt thuis de bloeddruk gemeten in de rechterhartkamer en de longen.”

Van hart naar ziekenhuis
Brugts legt uit hoe het werkt. “De patiënt krijgt een speciaal kussen. Hierin bevindt zich meetapparatuur die contact maakt met de sensor zodra de patiënt op het kussen gaat liggen. Achttien seconden lang wordt dan de druk in het hart gemeten, waarna de data via een beveiligde internetverbinding naar het ziekenhuis worden gestuurd. Ik kan de gegevens onder meer bekijken op mijn iPhone. Elke week neem ik de actuele data door, maar desgewenst zou ik dat ook dagelijks kunnen. Zie ik een verhoging? Dan bel ik met de patiënt en zeg ik dat hij wat meer hartfalen-medicijnen moet gebruiken en extra plastabletten om de vullingsdruk normaal te houden.”

Innovatief en inspirerend
Van de deelnemende ziekenhuizen kijkt het Erasmus MC tot dusver bij het grootste aantal patiënten – namelijk zes – mee over de schouder. “We zijn zeer enthousiast”, zegt Brugts. “De patiënten zijn dit jaar nog geen enkele keer opgenomen in het ziekenhuis. In de jaren vóór CardioMEMS moesten ze hier wel drie of vier keer worden behandeld.”

Deze eerste onderzoeksresultaten, waarover Brugts en de zijnen onlangs publiceerden in de Netherlands Heart Journal, bevestigen de ervaringen in Amerika. Brugts: “Daar is de CardioMEMS sinds 2011 al toegepast bij duizenden patiënten. Veertig procent bleef daarna verschoond van behandelingen in het ziekenhuis. Nu passen we deze techniek ook toe in Nederland, wat innovatief is, maar ook inspireert tot nieuwe onderzoeksideeën.”

Wereldprimeur: steunhart én sensor
“Wat in Amerika nog niet is gedaan, is dat een patiënt zowel een steunhart als een sensor heeft gekregen”, vertelt de cardioloog over een andere onderzoekslijn, de HEMO-VAD-studie. “Het Erasmus MC had daarmee in november de wereldprimeur. De operatie is geslaagd; het gaat goed met de patiënt. Wij willen dit herhalen bij negen andere patiënten die in het eindstadium van hartfalen verkeren. Dit is de groep hartpatiënten met de meeste complicaties, zoals bloedingen en vochtproblemen, en met de meeste zorgcontacten. We hopen de conditie van patiënten te optimaliseren en complicaties te voorkomen met behulp van CardioMEMS. Ons onderzoek naar de combinatie van steunhart en sensor wordt ook nauwlettend gevolgd door Amerikaanse cardiologen.”

Toekomst basisverzekering
De aanschaf van CardioMEMS en de benodigde handelingen eromheen kosten tienduizend euro per patiënt. Brugts: “Wij verwachten dat de sensor zichzelf terugverdient, omdat het apparaat veel zorg voorkomt.”

Nu is het nog een investering vanuit het ziekenhuis. Brugts en de werkgroep hartfalen van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie maken zich hard om de effectiviteit in de Nederlandse situatie te gaan aantonen. Zo willen zij eraan bijdragen dat CardioMEMS terechtkomt in de basisverzekering en dus de status krijgt van vergoede zorg. Brugts: “In de ideale situatie zou dit kunnen gebeuren in 2021.”