Cholesterol speelt grotere rol bij ziekte van Alzheimer dan gedacht
Dankzij een genetische techniek, die in 2012 nog de Nobelprijs ontving, ontdekten Amerikaanse en Nederlandse onderzoekers dat ophoping van cholesterol in hersencellen van Alzheimerpatiënten leidt tot opstapeling van schadelijke Alzheimereiwitten Tau en Amyloid, laat onderzoek zien. Dit geeft nieuwe aanknopingspunten voor de behandeling voor de ziekte van Alzheimer met reeds bestaande medicatie.
“We hebben voor ons onderzoek hersencellen gebruikt uit huidcellen van Alzheimerpatiënten. Net zoals in de hersenen van patiënten, stapelen Tau en Amyloid zich op in deze gekweekte hersencellen. Medicijnen die cholesterol verlagen stoppen dit ziekteproces” aldus Rik van der Kant, Alzheimer-onderzoeker aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Het onderzoek is gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Cell Stem Cell.
Hoeveelheid cholesterol
De onderzoekers testten meer dan 1600 medicijnen en ontdekten dat medicijnen die cholesterol verlaagden in de Alzheimerhersencellen ook de opbouw van schadelijk Tau en Amyloid verhinderden. Bij Alzheimerpatiënten hopen schadelijke eiwitten zoals Amyloïd- en Tau zich op in het brein, waar ze de communicatie tussen hersencellen verstoren en uiteindelijk leiden tot het afsterven van deze hersencellen, met dementie als gevolg. “Onze bevindingen laten zien dat de ophoping van cholesterol in hersencellen een veel schadelijker effect heeft dan voorheen gedacht. Dit geeft nieuwe aanknopingspunten voor de behandeling voor de ziekte van Alzheimer, met medicijnen die zich voornamelijk richten op het normaliseren van de hoeveelheid cholesterol in de hersenen van Alzheimerpatiënten” aldus Van der Kant.
Efavirenz
Uit de studie blijkt ook dat het bestaande hiv-medicijn Efavirenz de hoeveelheid cholesterol en Tau sterk verlaagt. “Vergeleken met andere cholesterolverlagende medicijnen bereikt Efavirenz de hersenen veel beter. Daarmee is Efavirenz dus een potentieel medicijn om Alzheimer mee te behandelen. In de afgelopen jaren sneuvelden veel Alzheimermedicijnen omdat ze wel werkten in muismodellen, maar niet effectief bleken bij patiënten. Van der Kant: “Omdat we menselijke hersencellen van Alzheimerpatiënten hebben gebruikt, vergroot dit de kans dat Efavirenz ook bij patiënten werkt”.
Vervolgonderzoek
In samenwerking met het Alzheimercentrum Amsterdam van Amsterdam UMC en Alzheimer Nederland worden nu de eerste stappen gezet om de werking van Efavirenz bij Alzheimerpatiënten te testen. Hoewel Efavirenz een goedgekeurd medicijn is, is de dosering die op dit moment wordt gebruikt voor de behandeling van hiv mogelijk te hoog voor gebruik bij Alzheimer en kan zelfs een averechts effect hebben. “De eerste stap is om te testen welke doseringen van Efavirenz de hoeveelheid cholesterol in de hersenen van patiënten verlaagt” aldus Van der Kant. “Daarna pas kunnen we testen of dit middel ook daadwerkelijk het ziekteproces kan stoppen en geheugenverlies kan voorkomen”.
Het onderzoek gepubliceerd Cell Stem Cell werd onder andere mogelijk gemaakt door internationale beurzen van Alzheimer Nederland, de Europese commissie en beurzen van de National Insitutes of Health, the National Insititute of aging and the California Institute for Regenerative Medicine.