DOQ

Cholesterol speelt grotere rol bij ziekte van Alzheimer dan gedacht

Dankzij een genetische techniek, die in 2012 nog de Nobelprijs ontving, ontdekten Amerikaanse en Nederlandse onderzoekers dat ophoping van cholesterol in hersencellen van Alzheimerpatiënten leidt tot opstapeling van schadelijke alzheimereiwitten Tau en Amyloid, laat onderzoek zien. Dit geeft nieuwe aanknopingspunten voor de behandeling voor de ziekte van Alzheimer met reeds bestaande medicatie.

“We hebben voor ons onderzoek hersencellen gebruikt uit huidcellen van alzheimerpatiënten. Net zoals in de hersenen van patiënten, stapelen Tau en Amyloid zich op in deze gekweekte hersencellen. Medicijnen die cholesterol verlagen stoppen dit ziekteproces” aldus Rik van der Kant, alzheimer-onderzoeker aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Het onderzoek is gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Cell Stem Cell.

Hoeveelheid cholesterol

De onderzoekers testten meer dan 1600 medicijnen en ontdekten dat medicijnen die cholesterol verlaagden in de alzheimerhersencellen ook de opbouw van schadelijk Tau en Amyloid verhinderden. Bij alzheimerpatiënten hopen schadelijke eiwitten zoals Amyloïd- en Tau zich op in het brein, waar ze de communicatie tussen hersencellen verstoren en uiteindelijk leiden tot het afsterven van deze hersencellen, met dementie als gevolg.  “Onze bevindingen laten zien dat de ophoping van cholesterol in hersencellen een veel schadelijker effect heeft dan voorheen gedacht. Dit geeft nieuwe aanknopingspunten voor de behandeling voor de ziekte van Alzheimer, met medicijnen die zich voornamelijk richten op het normaliseren van de hoeveelheid cholesterol in de hersenen van alzheimerpatiënten” aldus Van der Kant.

Efavirenz

Uit de studie blijkt ook dat het bestaande hiv-medicijn Efavirenz de hoeveelheid cholesterol en Tau sterk verlaagt. “Vergeleken met andere cholesterolverlagende medicijnen bereikt Efavirenz de hersenen veel beter. Daarmee is Efavirenz dus een potentieel medicijn om Alzheimer mee te behandelen. In de afgelopen jaren sneuvelden veel Alzheimermedicijnen omdat ze wel werkten in muismodellen, maar niet effectief bleken bij patiënten. Van der Kant: “Omdat we menselijke hersencellen van alzheimerpatiënten hebben gebruikt, vergroot dit de kans dat Efavirenz ook bij patiënten werkt”.

Vervolgonderzoek

In samenwerking met het Alzheimercentrum Amsterdam van Amsterdam UMC en Alzheimer Nederland worden nu de eerste stappen gezet om de werking van Efavirenz bij alzheimerpatiënten te testen. Hoewel Efavirenz een goedgekeurd medicijn is, is de dosering die op dit moment wordt gebruikt voor de behandeling van hiv mogelijk te hoog voor gebruik bij alzheimer en kan zelfs een averechts effect hebben. “De eerste stap is om te testen welke doseringen van Efavirenz de hoeveelheid cholesterol in de hersenen van patiënten verlaagt” aldus Van der Kant. “Daarna pas kunnen we testen of dit middel ook daadwerkelijk het ziekteproces kan stoppen en geheugenverlies kan voorkomen”.

Het onderzoek gepubliceerd Cell Stem Cell werd onder andere mogelijk gemaakt door internationale beurzen van Alzheimer Nederland, de Europese commissie en beurzen van de National Insitutes of Health, the National Insititute of aging and the California Institute for Regenerative Medicine.

Bron: VU
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Tussen de spreekkamer en het schetsboek: arts met beeld als tweede taal

Aios dermatologie Loes Vos maakt naast haar werk medische illustraties. Voor collega’s, patiënten én landelijke campagnes vertaalt ze complexe informatie naar helder beeld. “Ik teken bijna bij elk consult wel iets uit.”

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”