Computer bepaalt juiste dosering antibiotica voor IC-patiënten

Redactioneel

Michel van Dijk

12 oktober 2022

Een derde van de patiënten met een infectie op de IC overlijdt. Antibiotica zijn daarom cruciaal, maar promotieonderzoek van ziekenhuisapotheker dr. Eveline Wallenburg aan het Radboudumc laat zien dat IC-patiënten vaak de verkeerde dosering antibiotica krijgen. Ze ontwikkelde computermodellen die de juiste dosering bepalen.

Geneesmiddelen werken bij bij IC-patiënten veelal anders dan bij andere patiënten. Dat komt bijvoorbeeld doordat IC-patiënten vaak een slechtere of juist een sterk toegenomen nierfunctie hebben dan een gezonde populatie. En een verandering in nierfunctie heeft grote invloed op de bloedspiegels van medicijnen, waaronder verschillende antibiotica. Dat kan ertoe leiden dat de concentratie antibiotica in het bloed niet optimaal is om de infectie te bestrijden. Wallenburg, tegenwoordig werkzaam als ziekenhuisapotheker in Ziekenhuis Rivierenland Tiel: “Een te lage dosering bestrijdt de infectie onvoldoende, terwijl een te hoge dosering gevaarlijke bijwerkingen kan hebben.”

“Uit mijn onderzoek blijkt dat de standaarddosering niet voor iedere IC-patiënt een goede dosering is. Je kunt dat beter personaliseren”
Ziekenhuisapotheker Eveline Wallenburg

Standaarddosering

IC-patiënten krijgen nog steeds vaak standaarddoseringen antibiotica. “Iedere patiënt krijgt bijvoorbeeld tweemaal daags 400 mg ciprofloxacine. Dat zijn doseringen die gebaseerd zijn op onderzoek bij gezonde vrijwilligers, of bij patiënten die niet op de IC zijn opgenomen. Maar IC-patiënten zijn daarmee niet te vergelijken. Bovendien is iedere IC-patiënt anders. Uit mijn onderzoek blijkt dat de standaarddosering niet voor iedere IC-patiënt een goede dosering is. Je kunt dat beter personaliseren.”
Computermodellen kunnen helpen om tot meer gepersonaliseerde doseringen te komen. “Je doet dat door patiëntgegevens in te voeren in het model. Denk aan leeftijd, geslacht, gewicht en nierfunctie van de IC-patiënt. Op basis van die data komt het model vervolgens tot een advies over de voor die patiënt juiste dosering antibiotica.”

Gezondheidswinst

Niet voor iedere IC-patiënt is zo’n gepersonaliseerd advies noodzakelijk, vermoedt ze. “Voor niet-ernstig zieke IC-patiënten, met een normaal gewicht en een normale nierfunctie, kun je mogelijk volstaan met de standaarddosering. Maar voor patiënten die erg afwijkend zijn, die bijvoorbeeld een enorm zwaar gewicht hebben, een sterk afwijkende nierfunctie of die nierfunctie vervangende therapieën krijgen, kan een gepersonaliseerde dosering veel gezondheidswinst opleveren.”

“Er zijn aanwijzingen dat optimale doseringen antibiotica het risico op resistentie kunnen verminderen”

Beter overleving

De juiste dosering antibiotica kan ertoe bijdragen dat het sterftecijfer van IC-patiënten omlaag gaat, vervolgt Wallenburg. “We weten uit onderzoek dat optimale concentraties antibiotica leiden tot betere overleving. Daarnaast kan het bijdragen aan kortere IC-opnames. En het kan het risico op antibioticaresistentie verminderen. Resistentie is een enorm probleem. Er is weliswaar nog weinig bekend over de relatie tussen de antibioticaconcentratie in het bloed en het optreden van resistentie, daar is meer onderzoek voor nodig, maar er zijn aanwijzingen dat optimale doseringen antibiotica het risico op resistentie kunnen verminderen.”

“We kunnen hiermee zoveel gezondheidswinst behalen voor IC-patiënten. Zo’n kans mogen we niet laten liggen”

Handmatig invoeren

De inzet van computermodellen om tot gepersonaliseerde antibioticadoseringen te komen staat nog in de kinderschoenen, constateert Wallenburg. “Het Radboudumc zet hier nu de eerste stappen in, maar veel andere ziekenhuizen zijn nog niet zover.” Wallenburg hoopt dat haar onderzoek ertoe bijdraagt dat ook andere ziekenhuizen hiermee aan de slag gaan. Voorwaarde daarbij is volgens haar wel dat de computersoftware gebruiksvriendelijk is. Een optie zou zijn om de software rechtstreeks te koppelen aan het elektronisch patiëntendossier. De patiëntgegevens kunnen dan automatisch in de software worden ingeladen. “Nu moet je dat als IC-arts of apotheker voor iedere patiënt zelf handmatig invoeren. Dat is veel werk. Dat verhoogt de drempel om dit op grote schaal te gaan doen.”
Toch is Wallenburg ervan overtuigd dat de toepassing van computermodellen voor optimalisering van de antibioticadoseringen over enkele jaren reguliere praktijk is in de ziekenhuiswereld. “We kunnen hiermee zoveel gezondheidswinst behalen voor IC-patiënten. Zo’n kans mogen we niet laten liggen.”