DOQ

‘COVID-tenen’ door overactief afweersysteem

Een besmetting met het SARS-CoV-2 virus kan naast longklachten ook leiden tot huidafwijkingen. Met name bij jonge mensen kan na milde COVID-19 symptomen een huidafwijking optreden die lijkt op wintertenen. Deze ‘COVID-tenen’ verdwijnen doorgaans weer spontaan. Dermatoloog dr. Annemie Galimont, inmiddels in Nederland een van de experts op het gebied van COVID-tenen, praat ons bij over de huidige kennis over COVID-tenen. “Artsen kunnen op basis van de huidige kennis patiënten in ieder geval beter voorlichten over de klachten en hen geruststellen over het beloop.”

Naast een bron van ellende en ongemak is de COVID-19 pandemie ook een bron van inspiratie gebleken voor het verzinnen van nieuwe woorden in de Nederlandse taal. Zoals de ‘anderhalvemetersamenleving’, het ‘lockdownfeestje’, de ‘huidhonger’, het ‘hoestscherm’, ‘de sportbubbel’ en niet te vergeten de ‘coronakilo’s’. Ook de dermatologie is door COVID-19 verrijkt met een nieuwe term: het ziektebeeld ‘COVID-tenen’, een kenmerkende huidafwijking die sinds het begin van de pandemie wordt opgemerkt bij (jonge) COVID-19 patiënten.

Dermatoloog dr. Annemie Galimont

Huid en virusinfectie

“Al snel na het begin van de pandemie werd duidelijk dat het SARS-CoV-2 virus ook buiten de longen symptomen kan veroorzaken, waaronder ook huidafwijkingen”, vertelt dr. Annemie Galimont, dermatoloog in het Bravis Ziekenhuis in Roosendaal. “Op zich is dat niet vreemd. In de dermatologie kennen we tal van ziektebeelden die ontstaan als gevolg van een infectie met een virus. Neem mazelen, rode hond, waterpokken, vijfde ziekte, zesde ziekte, enzovoort.”

“De aandoening is in veel gevallen zelflimiterend. Al zijn er recent ook meldingen van patiënten met zogezegd ‘long COVID-tenen’”

Internationaal netwerk

“Kort na het begin van de COVID-19-pandemie viel het onze Spaanse, Italiaanse en Franse collega’s op dat met name jongeren met milde COVID-19 klachten zich presenteerden met een huidafwijking die enigszins lijkt op wintertenen”, vertelt Galimont. “Maar die hier wel duidelijk van te onderscheiden is. Om te beginnen is de huidaandoening niet geassocieerd met lage temperaturen en koude voeten. Bovendien is het huidbeeld toch net wat anders: het kenmerkt zich door een scherp begrensde, roodpaarse verkleuring en zwelling van de gewrichten en gaat vaak gepaard met jeuk en/of pijn. Onder de vlag van de American Academy of Dermatology Association is na de melding van de Spaanse, Italiaanse en Franse collega’s een internationaal netwerk opgezet waar dermatologen wereldwijd casussen, PCR-uitslagen, weefselbiopten, enzovoort kunnen aanleveren. Overigens niet alleen van patiënten met COVID-tenen, officieel chilblain-like lesions genoemd, maar ook van patiënten met andere huidafwijkingen die met COVID-19 in verband lijken te staan.”

(Foto: iStock)

Zelflimiterend

Zoals gezegd, worden de COVID-tenen met name gezien bij jonge mensen met milde COVID-19 klachten. Galimont, inmiddels in Nederland een van de experts op het gebied van COVID-tenen: “De huidafwijkingen aan de voeten, soms ook aan de handen, treden doorgaans pas op na de piek van de infectie. Bij de meeste patiënten is ten tijde van het verschijnen van de huidafwijkingen het SARS-CoV-2 virus dan ook niet meer aantoonbaar via een PCR-test. De incidentie van de aandoening is onbekend, mede doordat we niet weten hoeveel mensen er zijn met lichte COVID-19-klachten zonder COVID-tenen. Die nemen namelijk geen contact op met hun huisarts. Ook predictieve factoren zijn onbekend. De ernst van de klachten varieert van enkele kleine paarsige vlekjes die geen of weinig overlast opleveren tot ernstig jeukende en/of zeer pijnlijke, soms zelfs ulcererende laesies aan of onder de voeten. Het goede nieuws is dat de aandoening in veel gevallen zelflimiterend is. Bij de meeste patiënten zijn de klachten na een paar weken weer verdwenen. Recent zijn er echter ook meldingen in de literatuur van patiënten bij wie de klachten niet verdwijnen; zij hebben zogezegd ‘long COVID-tenen’.”

“Met het zelflimiterende karakter in het achterhoofd, weet je natuurlijk nooit of klachten afnemen door behandeling of door natuurlijk beloop”

Placebostudies ontbreken

Doordat de aandoening doorgaans zelflimiterend is, is een behandeling bij de meeste patiënten niet nodig, zegt Galimont. “In geval van veel pijn is pijnstilling geïndiceerd, bij veel jeuk zou je een antihistaminicum kunnen voorschrijven en om de ontsteking en zwelling te verminderen kunnen topicale corticosteroïden worden gebruikt. Echter, met het zelflimiterende karakter van de aandoening in het achterhoofd, weet je natuurlijk nooit of de klachten vervolgens afnemen als gevolg van de behandeling of als gevolg van het natuurlijk beloop. Placebo-gecontroleerde studies op dit terrein ontbreken.”

Interferon type I

Een recente publicatie van Franse onderzoekers geeft enig inzicht in de pathofysiologie van de COVID-tenen. Zij beschrijven dat de virale infectie leidt tot een (te) sterke aanmaak van type I-interferon. Dit leidt in de huid tot een infiltratie van (cytotoxische) lymfocyten die een ontsteking veroorzaken rondom de bloedvaatjes in de huid, hetgeen zich uit in lokale roodheid en zwelling. “Dat dit meer optreedt bij jonge mensen dan bij oudere mensen heeft waarschijnlijk te maken met het verschil tussen jongeren en ouderen wat betreft de werking van hun immuunsysteem”, stelt Galimont. “Bij de jongeren reageert het immuunsysteem krachtiger. Dat levert zowel een snellere klaring van het virus op als ook een grotere kans op ‘collateral damage’, in dit geval lokale ontstekingen in de huid. Het mechanisme is daarom enigszins te vergelijken met het ontstaan van huidafwijkingen die kunnen ontstaan bij het gebruik van immuuntherapie in bij kanker.”

“Artsen kunnen met de huidige kennis over COVID-tenen patiënten beter voorlichten over de klachten en geruststellen over het beloop”

Geruststellen

Wat moet de gemiddelde dermatoloog nu met deze kennis? “We hebben de COVID-tenen de afgelopen tijd onder andere via een publicatie in het NTvG onder de aandacht gebracht. Daarin worden dermatologen ook opgeroepen casussen aan te dragen bij het internationale platform zodat er verder onderzoek kan plaatsvinden. Dermatologen, maar ook huisartsen, pedicures en huidtherapeuten, kunnen op basis van de huidige kennis over de COVID-tenen de patiënten in ieder geval beter voorlichten over de klachten en hen geruststellen over het beloop ervan. We gaan binnenkort ook webinars geven voor pedicures en huidtherapeuten.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: man met koorts, malaise en huiduitslag

Een 36-jarige man heeft klachten van koorts, malaise en huiduitslag. Hij is 3 weken geleden teruggekeerd van een vakantie naar Bangkok. Wat is uw diagnose?

Spraakherkenning zorgt voor minder administratielast

Spraakherkenning leidt tot snelle, efficiënte dossiervoering voor de arts. Harm Wesseling legt uit hoe dit in de praktijk wordt gebruikt en welke winst er behaald kan worden. “Artsen kunnen eerder hun rapportage afronden. Dat hoeven ze dan niet ’s avonds nog te doen.”

Verlies­sensitief werken in de zorg

Artsen: herken en erken verlies bij de patiënten, stelt Herman de Mönnink. Hiermee kunnen leed en complicaties worden voorkomen. “Op het moment dat je ruimte neemt voor je eigen emotionele werkstress, kun je ook ruimte nemen voor de kant van de patiënt.”

Casus: patiënt met pijnlijke oorschelp en gewrichtsklachten

Dit is de tweede keer dat u deze 32-jarige patiënt ziet met dezelfde klacht. Vandaag gaat de pijnlijke rechter oorschelp ook gepaard met gewrichtsklachten. Het gehoor is goed en patiënt heeft geen neusobstructie of een inspiratoire stridor. Er is geen trauma in de anamnese. Wat is uw diagnose?

Casus: man met buikklachten en veranderd defecatiepatroon

Een man wordt gestuurd naar de polikliniek in verband met geleidelijk toenemende buikklachten met een verandering van het defecatiepatroon. Er is een normale eetlust, geen vermagering. Er is geen bloedverlies per anum. Bij lichamelijk onderzoek worden geen afwijkingen gevonden. Wat is uw diagnose?

AI-gestuurd model verbetert doorstroom

Esther Janssen ontwikkelde een AI-gestuurd model dat voor de operatie al voorspellingen doet over het ontslagmoment van een patiënt en de benodigde nazorg, en zo de doorstroom te verbeteren. “Hiermee kun je eerder schakelen, door nazorgpartners te benaderen.”

SPAT voor allergietesten

Senne Gorris bedacht de SPAT: een automatische machine die alle allergiekrasjes in een keer zet. Dit maakt de testen betrouwbaarder en sneller. “De resultaten zijn na een kwartier bekend en overal waar de SPAT wordt gebruikt zijn de testen en dus de uitslagen gelijk.”

Machte­loosheid drijft artsen tot ‘medische gas­lighting’

De uitdrukking ‘medische gaslighting’ popt steeds vaker op in discussies onder ontevreden patiënten en in de medische wereld zelf. Marlies van Hemert legt uit wat dit betekent en hoe om te gaan met de patiënt als een diagnose uitblijft. “Bescheidenheid helpt.”

Casus: patiënt met probleem bij uitsteken tong

Uw 24-jarige ietwat schuchtere patiënt 'steekt' zijn tong direct naar u uit als u vraagt wat u voor hem kan doen. Daarna vervolgt hij dat hij maar één probleem heeft... Wat is uw diagnose?

‘Toen ik weer een witte jas aan mocht, telde ik weer mee als mens’

Vluchtelingstudenten kunnen in het UMCU hun geneeskundestudie afmaken. Dit helpt hen, maar is ook zinvol voor de Nederlandse arts, vertelt Eva Stortelder. “Er is heel veel behoefte. Het gaat om honderden potentiële collega’s die toegang tot het medisch netwerk willen.”


0
Laat een reactie achterx