DOQ

‘COVID-tenen’ door overactief afweersysteem

Een besmetting met het SARS-CoV-2 virus kan naast longklachten ook leiden tot huidafwijkingen. Met name bij jonge mensen kan na milde COVID-19 symptomen een huidafwijking optreden die lijkt op wintertenen. Deze ‘COVID-tenen’ verdwijnen doorgaans weer spontaan. Dermatoloog dr. Annemie Galimont, inmiddels in Nederland een van de experts op het gebied van COVID-tenen, praat ons bij over de huidige kennis over COVID-tenen. “Artsen kunnen op basis van de huidige kennis patiënten in ieder geval beter voorlichten over de klachten en hen geruststellen over het beloop.”

Naast een bron van ellende en ongemak is de COVID-19 pandemie ook een bron van inspiratie gebleken voor het verzinnen van nieuwe woorden in de Nederlandse taal. Zoals de ‘anderhalvemetersamenleving’, het ‘lockdownfeestje’, de ‘huidhonger’, het ‘hoestscherm’, ‘de sportbubbel’ en niet te vergeten de ‘coronakilo’s’. Ook de dermatologie is door COVID-19 verrijkt met een nieuwe term: het ziektebeeld ‘COVID-tenen’, een kenmerkende huidafwijking die sinds het begin van de pandemie wordt opgemerkt bij (jonge) COVID-19 patiënten.

Dermatoloog dr. Annemie Galimont

Huid en virusinfectie

“Al snel na het begin van de pandemie werd duidelijk dat het SARS-CoV-2 virus ook buiten de longen symptomen kan veroorzaken, waaronder ook huidafwijkingen”, vertelt dr. Annemie Galimont, dermatoloog in het Bravis Ziekenhuis in Roosendaal. “Op zich is dat niet vreemd. In de dermatologie kennen we tal van ziektebeelden die ontstaan als gevolg van een infectie met een virus. Neem mazelen, rode hond, waterpokken, vijfde ziekte, zesde ziekte, enzovoort.”

“De aandoening is in veel gevallen zelflimiterend. Al zijn er recent ook meldingen van patiënten met zogezegd ‘long COVID-tenen’”

Internationaal netwerk

“Kort na het begin van de COVID-19-pandemie viel het onze Spaanse, Italiaanse en Franse collega’s op dat met name jongeren met milde COVID-19 klachten zich presenteerden met een huidafwijking die enigszins lijkt op wintertenen”, vertelt Galimont. “Maar die hier wel duidelijk van te onderscheiden is. Om te beginnen is de huidaandoening niet geassocieerd met lage temperaturen en koude voeten. Bovendien is het huidbeeld toch net wat anders: het kenmerkt zich door een scherp begrensde, roodpaarse verkleuring en zwelling van de gewrichten en gaat vaak gepaard met jeuk en/of pijn. Onder de vlag van de American Academy of Dermatology Association is na de melding van de Spaanse, Italiaanse en Franse collega’s een internationaal netwerk opgezet waar dermatologen wereldwijd casussen, PCR-uitslagen, weefselbiopten, enzovoort kunnen aanleveren. Overigens niet alleen van patiënten met COVID-tenen, officieel chilblain-like lesions genoemd, maar ook van patiënten met andere huidafwijkingen die met COVID-19 in verband lijken te staan.”

(Foto: iStock)

Zelflimiterend

Zoals gezegd, worden de COVID-tenen met name gezien bij jonge mensen met milde COVID-19 klachten. Galimont, inmiddels in Nederland een van de experts op het gebied van COVID-tenen: “De huidafwijkingen aan de voeten, soms ook aan de handen, treden doorgaans pas op na de piek van de infectie. Bij de meeste patiënten is ten tijde van het verschijnen van de huidafwijkingen het SARS-CoV-2 virus dan ook niet meer aantoonbaar via een PCR-test. De incidentie van de aandoening is onbekend, mede doordat we niet weten hoeveel mensen er zijn met lichte COVID-19-klachten zonder COVID-tenen. Die nemen namelijk geen contact op met hun huisarts. Ook predictieve factoren zijn onbekend. De ernst van de klachten varieert van enkele kleine paarsige vlekjes die geen of weinig overlast opleveren tot ernstig jeukende en/of zeer pijnlijke, soms zelfs ulcererende laesies aan of onder de voeten. Het goede nieuws is dat de aandoening in veel gevallen zelflimiterend is. Bij de meeste patiënten zijn de klachten na een paar weken weer verdwenen. Recent zijn er echter ook meldingen in de literatuur van patiënten bij wie de klachten niet verdwijnen; zij hebben zogezegd ‘long COVID-tenen’.”

“Met het zelflimiterende karakter in het achterhoofd, weet je natuurlijk nooit of klachten afnemen door behandeling of door natuurlijk beloop”

Placebostudies ontbreken

Doordat de aandoening doorgaans zelflimiterend is, is een behandeling bij de meeste patiënten niet nodig, zegt Galimont. “In geval van veel pijn is pijnstilling geïndiceerd, bij veel jeuk zou je een antihistaminicum kunnen voorschrijven en om de ontsteking en zwelling te verminderen kunnen topicale corticosteroïden worden gebruikt. Echter, met het zelflimiterende karakter van de aandoening in het achterhoofd, weet je natuurlijk nooit of de klachten vervolgens afnemen als gevolg van de behandeling of als gevolg van het natuurlijk beloop. Placebo-gecontroleerde studies op dit terrein ontbreken.”

Interferon type I

Een recente publicatie van Franse onderzoekers geeft enig inzicht in de pathofysiologie van de COVID-tenen. Zij beschrijven dat de virale infectie leidt tot een (te) sterke aanmaak van type I-interferon. Dit leidt in de huid tot een infiltratie van (cytotoxische) lymfocyten die een ontsteking veroorzaken rondom de bloedvaatjes in de huid, hetgeen zich uit in lokale roodheid en zwelling. “Dat dit meer optreedt bij jonge mensen dan bij oudere mensen heeft waarschijnlijk te maken met het verschil tussen jongeren en ouderen wat betreft de werking van hun immuunsysteem”, stelt Galimont. “Bij de jongeren reageert het immuunsysteem krachtiger. Dat levert zowel een snellere klaring van het virus op als ook een grotere kans op ‘collateral damage’, in dit geval lokale ontstekingen in de huid. Het mechanisme is daarom enigszins te vergelijken met het ontstaan van huidafwijkingen die kunnen ontstaan bij het gebruik van immuuntherapie in bij kanker.”

“Artsen kunnen met de huidige kennis over COVID-tenen patiënten beter voorlichten over de klachten en geruststellen over het beloop”

Geruststellen

Wat moet de gemiddelde dermatoloog nu met deze kennis? “We hebben de COVID-tenen de afgelopen tijd onder andere via een publicatie in het NTvG onder de aandacht gebracht. Daarin worden dermatologen ook opgeroepen casussen aan te dragen bij het internationale platform zodat er verder onderzoek kan plaatsvinden. Dermatologen, maar ook huisartsen, pedicures en huidtherapeuten, kunnen op basis van de huidige kennis over de COVID-tenen de patiënten in ieder geval beter voorlichten over de klachten en hen geruststellen over het beloop ervan. We gaan binnenkort ook webinars geven voor pedicures en huidtherapeuten.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: jongen met gepig­menteerde huid­afwijking

Een tienjarige jongen heeft een opvallende laesie op de rechterbovenarm. Bij navraag blijkt deze laesie al jaren aanwezig. In de familie komen geen melanomen voor. De jongen heeft een blanco voorgeschiedenis. Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten van moeizaam plassen

Een man komt met een doorgemaakte blaasontsteking op uw spreekuur. Plassen gaat al een paar jaar langzaamaan moeilijker en moeilijker. De straal is zwak, nogal eens sproeiend en er wordt bijna altijd wat nagedruppeld. Persen helpt niet echt. Wat is uw diagnose?

Iedere arts moet zich voorbereiden op een leven lang leren

Welzijn is een voorwaarde voor professionele en persoonlijke ontwikkeling. En dat is in de medische sector meer dan ooit een punt van zorg, vindt Marjolein van de Pol. “De nieuwe bewegingen moet je gewoon volgen, in welke fase van je carrière je ook zit.”

‘‘Minder eten en meer bewegen’ is echt een misvatting’

Mensen met obesitas hebben vaak te maken met negatieve vooroordelen, ook in de zorg. Daardoor vermindert de kwaliteit van zorg, legt Paige Crompvoets uit. “Uit mijn onderzoek bleek dat mensen met obesitas soms belachelijk gemaakt worden door hun zorgverleners.”

Whispp biedt oplossing voor mensen met stem- en spraak­problemen

Joris Castermans ontwikkelde Whispp, een app die met behulp van AI fluister- en aangedane spraak kan omzetten in een heldere en natuurlijke stem. “Wie nog audio- of video-opnames heeft van de gezonde stem, kan met Whispp de eigen stem van vroeger creëren.”

Artsen voor Kinderen helpt kinderen met een chronische ziekte of beperking

Michel Weijerman van Stichting Artsen voor Kinderen vertelt over hun projecten voor betere zorg en welzijn voor kinderen met een chronische aandoening. “Zo’n 200 zorgprofessionals zijn op vrijwillige basis bij onze poli betrokken. Binnen 48 uur krijg je antwoord.”

Casus: patiënte met dagelijkse neusbloedingen

Een patiënte is de dagelijkse neusbloedingen rechts helemaal zat. Door het dichtknijpen van de neus gedurende 10 minuten stopt de bloeding wel steeds. Wat is uw diagnose?

‘Wees alert op opioïd­misbruik bij patiënten op SEH’

Opioïdgebruik komt bij SEH-patiënten vaker voor dan gemiddeld. Meer bewustzijn over misbruik van deze medicatie is nodig, aldus Joris Holkenborg. “Maar vergeleken met de VS doen we het in Nederland, mede dankzij apothekers en huisartsen, best wel goed.”

Voorkom een burn-out

Huisarts Nico Verhoef onderzocht waarom steeds meer artsen een burn-out krijgen, hoe dit te voorkomen, én geeft tips hoe je het werk leuk houdt voor jezelf. “Een middag per week maakte ik vrij voor kleine chirurgische ingrepen, omdat ik dat heel leuk vind om te doen.”

De zorgverlener als verwonderaar

Steeds meer resultaten wijzen uit dat een goed contact tussen de zorgverlener, het kind en de ouders, veel leed kan voorkomen. Piet Leroy zet zich in voor pijn- en traumavrije zorg bij kinderen. “Ik spreek nooit over lastige ouders, wel over kwetsbare ouders.”


0
Laat een reactie achterx