‘De hippe e-sigaret is zeker geen onschuldig product’

De e-sigaret lijkt steeds populairder te worden, met name onder jongeren. Gevaarlijk, vinden longartsen en andere deskundigen. Want mogelijk maken zij daardoor de stap naar de echte sigaret. Bovendien zijn er inmiddels veel aanwijzingen dat ook vapen schadelijk is voor de gezondheid. Dr. Leon van den Toorn, longarts in het Erasmus MC in Rotterdam en voorzitter van longartsenvereniging NVALT, ziet de gevolgen daarvan al in de spreekkamer.

De e-sigaret (elektronische sigaret) is geïntroduceerd als het minder schadelijke alternatief voor roken, voor mensen die willen stoppen met roken. Een e-sigaret verdampt een vloeistof met smaak- en andere stoffen. Deze damp wordt geïnhaleerd (vapen). De vloeistof bevat geen tabak, maar bijna altijd wel nicotine. E-sigaretten zijn verkrijgbaar in allerlei modellen en smaken, en dat maakt ze hip. “Mensen vapen ook binnen, bijvoorbeeld in een café”, vertelt Van den Toorn. “Ten eerste mag dat officieel niet, maar ten tweede zie je in het uitgaansleven hoe het werkt. Vrienden zien elkaar vapen en willen meedoen omdat het een lekker geurtje heeft en er hip uitziet. Dat is precies waarvoor we willen waarschuwen. Want het is zeker geen onschuldig product.”

Schadelijke stoffen

De damp van een e-sigaret bevat schadelijke stoffen. Niet alleen nicotine, maar ook onder andere propyleenglycol, glycerol en (sporen van) carcinogene stoffen. Uit studies komen steeds meer aanwijzingen dat gebruik van een e-sigaret kan leiden tot irritatie en schade aan de luchtwegen en het hart- en vaatstelsel. Veel vapers hebben bovendien last van maagzuur: de verdampte stoffen komen ook in de slokdarm en de maag, wat zuurproductie sterk stimuleert. Voor omstanders is ‘meevapen’ waarschijnlijk minder schadelijk dan het meeroken met tabakssigaretten, maar bij hen kunnen keel, neus en/of ogen licht geïrriteerd raken.

“Er zijn steeds meer aanwijzingen dat gebruik van een e-sigaret voor jongeren een opstap is naar het roken van tabakssigaretten”

Verslavend

Volgens Van den Toorn zijn de zorgen over de schadelijke effecten nu nog groter dan een paar jaar geleden. “Lastig punt is dat we geen recente getallen en gegevens hebben. Instanties als het RIVM en Trimbos zijn er wel mee bezig, maar het is nog even wachten op actuele informatie. Enkele jaren geleden was het percentage vapende jongeren nog niet heel hoog, maar het lijkt erop dat dit snel toeneemt. Een e-sigaret kun je uitzetten en in je binnenzak doen, dus ongemerkt kun je er de hele dag mee bezig zijn.”
Ook de precieze gezondheidsrisico’s, met name voor de langere termijn, zijn nog niet helemaal duidelijk. Het is wel bekend dat vapen verslavend is, vanwege de aanwezigheid van nicotine. Volgens het Nationaal Expertisecentrum Tabaksontmoediging, onderdeel van het Trimbos Instituut, zijn er steeds meer aanwijzingen dat gebruik van een e-sigaret voor jongeren een opstap is naar het roken van tabakssigaretten.

“Er zou een verbod komen op smaakjes in e-sigaretten, maar dat is afgelopen juni helaas met een half jaar uitgesteld”

Smaakjes

Bij het verhitten van de vloeistof van een e-sigaret komen stoffen vrij die schadelijk zijn voor het slijmvlies van de luchtwegen. Dat kan leiden tot infecties, bloedingen en ontstekingen. Wat dat betekent voor de lange termijn is nu nog niet helemaal duidelijk. “Maar de stoffen zijn simpelweg niet bedoeld voor je luchtwegen”, aldus Van den Toorn. “Je kunt je goed voorstellen dat ze op den duur hun sporen achterlaten. Bovendien gebeurt het verhitten met een batterij, waarvan metaalsporen in de vloeistof kunnen komen. En daarnaast zijn er allerlei smaakjes aan de vloeistof toegevoegd. Dat klinkt onschuldig, maar dat is nog maar de vraag als je deze stoffen in verwarmde vorm regelmatig inademt. Bijvoorbeeld kaneel is in verhitte vorm schadelijk. Er zou een verbod komen op smaakjes in e-sigaretten, maar dat is afgelopen juni helaas met een half jaar uitgesteld. Erg jammer, want intussen zien we het gebruik toenemen.”

Ontmoedigen

Is de e-sigaret wél geschikt om van roken af te komen? Ook daaraan zitten veel haken en ogen, weet Van den Toorn. “Van de mensen die de e-sigaret daarvoor gebruiken, blijft driekwart in ieder geval de e-sigaret gebruiken en sommigen daarnaast ook de gewone sigaret. Er zijn aanwijzingen dat dat misschien nog schadelijker is dan alleen roken, onder andere doordat je meer nicotine binnenkrijgt.’
Vanwege de potentiële risico’s van e-sigaretten en vapen pleiten longartsen voor het ontmoedigen van de verkoop en het gebruik. Te beginnen met het snel verbieden van smaakjes. “De volgende stap moet zijn om online verkoop te verbieden”, zegt Van den Toorn. “Net als gewone sigaretten zouden e-sigaretten en alle attributen daarvoor alleen verkocht mogen worden in zaken met een vergunning. En de prijs moet omhoog. Nu is vapen een stuk goedkoper dan roken.”

“Eigenlijk moeten we aan elke longpatiënt vragen of die rookt of vapet. Ik denk zelfs dat die vraag gesteld moet worden aan iedereen die in een ziekenhuis of bij de huisarts komt”

Aan iedereen vragen

In de voorlichting blijven longartsen hameren op het verslavende effect van vapen en op de schade aan de luchtwegen. Van den Toorn ziet bij patiënten al de kortetermijneffecten van e-sigaretten: luchtweg- en maagklachten, toename van astmatische aanvallen, en verhoogde kans op bloedingen en infecties in luchtwegen en longen. “Eigenlijk moeten we aan elke longpatiënt vragen of die rookt of vapet. Ik denk zelfs dat die vraag gesteld zou moeten worden aan iedereen die in een ziekenhuis of bij de huisarts komt. En meteen een gesprek daarover aanbieden, met eventueel verwijzing naar een antirookpoli. Dat lijkt me vanuit de huisartsen en ziekenhuizen een zinvolle bijdrage aan het stoppen met roken.”

e-sigaret, Erasmus MC, huisartsgeneeskunde, Leon van den Toorn, longgeneeskunde, vapen