Dr. Blom: ‘Dankzij nieuwe operatietechniek bij Ménière stapte ze weer op het vliegtuig’

Een patiënt die je altijd bijblijft, die impact heeft gehad. Tijdens een verblijf in het buitenland per toeval op een nieuwe behandeling tegen de ziekte van Ménière stuiten en deze vervolgens met succes toepassen in eigen land. Het klinkt avontuurlijk, en dat wás het ook, aldus KNO-arts dr. Henk Blom uit het HagaZiekenhuis. Hij vertelt onder meer over de eerste patiënt bij wie hij zelf de operatie uitvoerde.

“De ziekte van Ménière is een invaliderende aandoening. Mensen die midden in het leven stonden, heb ik bij wijze van spreken zien veranderen in een kasplantje. Ze konden niet meer werken, durfden niet langer naar buiten, noem maar op. Bij deze ziekte is er een probleem met het evenwichtsorgaan, onderdeel van het binnenoor. Tijdens een aanval hebben mensen draaiduizelingen, alsof ze dronken zijn. Bij het merendeel ontstaat ook gehoorverlies.”

Canada

“Net als bij de meeste KNO-artsen in ons land is de ziekte van Ménière een van de ziektebeelden die ik tegenkom tijdens het spreekuur. Ik had er nooit méér aandacht aan besteed dan aan andere aandoeningen.” Dat veranderde nadat Blom in 2014 met collega dr. Kiki Kruyt een werkbezoek bracht aan Canada. “We zouden gaan bekijken hoe een arts in Montreal een nieuwe manier van trommelvliessluiting uitvoerde”, zegt hij. “Tussen de bedrijven door vertelde hij even later ook een nieuwe operatietechniek te gaan uitvoeren bij een patiënt met de ziekte van Ménière. Die was al succesvol gebleken.”

Ménière

“Dat laatste verraste collega Kruyt en mij, want een Deens onderzoek uit de jaren tachtig had uitgewezen dat de operaties aan de saccus niet zinnig waren bij patiënten met Ménière. Maar goed, we wilden de ingreep graag bijwonen. Achteraf hoorden we dat de patiënt tevreden was over de uitkomsten: de aanvallen waren verdwenen. Mede daarom ben ik kort erna met een aantal collega’s weer afgereisd naar Canada, ditmaal om nog meer operaties bij Ménière-patiënten mee te maken.”

Niet ideaal

“Ik raakte enthousiast. We wisten: de bekende behandelingen boden niet veel soelaas. Medicatie richt weinig uit. En het doorsnijden van de evenwichtszenuw tussen evenwichtsorgaan en hersenen is bepaald niet ideaal. De patiënt raakt dan een van de drie pilaren van het evenwicht kwijt. Hiermee zijn dan wel de draaiaanvallen weg, maar ontstaat veelal instabiliteit. Een andere optie is antibiotica inspuiten in het oor, maar daarmee maak je het evenwichtsorgaan en soms ook het gehoor helemaal kapot.”

Sluiten met clipje

“Wij wilden de nieuwe techniek dus graag toepassen in Nederland. Het principe hiervan? Bij Ménière is er overdruk – te veel vocht – in het binnenoor: de evenwichtskanalen en het slakkenhuis. Het eerste leidt ertoe dat haarcellen verdwijnen en het gehoor afneemt, het tweede heeft als gevolg dat het evenwichtskanaal steeds meer schade oploopt. Nu is het zo dat zich bij het binnenoor een zakje bevindt. We zijn er altijd van uitgegaan dat het overtollig binnenoorvocht hierheen werd vervoerd. In Canada dacht men dat het anders in elkaar steekt: in dit zakje wordt ook vocht geproduceerd, en dat kan leiden tot de overdruk. De crux is om dit zakje af te sluiten met een clipje.”

Enorm opknappen

“De operatietechniek zelf hadden wij al in handen; de belangrijkste verandering schuilde erin om met die techniek het zakje af te sluiten. In 2015 zijn we dit zelf gaan doen in Nederland. KNO-arts Adriaan Holm uit het Wilhelmina Ziekenhuis Assen, dokter Kruyt en ik hebben op één dag gezamenlijk twee operaties uitgevoerd. Inmiddels zijn 63 patiënten geopereerd. De ervaring leert dat zes op de zeven patiënten enorm opknappen. Hun aanvallen zijn verdwenen of sterk verminderd. In het buitenland wordt eenzelfde score gerapporteerd.”

Weer naar dochter

“Mijn eerste patiënt op dit vlak was een oudere dame. Ze had naar eigen zeggen geen fijn leven meer. Ze ging de deur niet meer uit, durfde haar dochter in Spanje niet te bezoeken. Ik heb haar verteld dat wij zelf nog nooit een zakje bij het binnenoor had afgesloten, maar dat we de operatietechniek wel in de vingers hebben. Zij wilde de ingreep graag ondergaan. Het gevolg? Positief. Mevrouw stapt weer in het vliegtuig naar Spanje.”

Wetenschappelijk onderzoek

“Het is logisch dat meer wetenschappelijke evidence wordt gevraagd, want het placebo-effect bij de behandeling van de ziekte van Ménière is hoog. In Nederland mag deze operatie vooralsnog niet worden uitgevoerd en wordt ze dus ook niet vergoed. Daarom heb ik het merendeel van de patiënten geopereerd in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. In België is de ingreep wel toegestaan. In Nederland kan het alleen in studieverband, en dat is dan ook waar we binnenkort mee willen beginnen in een aantal ziekenhuizen indien de financiering en de medisch ethische toestemming rond zijn.”

draaiduizelingen, het HagaZiekenhuis, het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, KNO-arts dr. Henk Blom, ziekte van Ménière