Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
Dr. Bouma over obesitas: ‘Huisarts, leg de regie bij ouders en kind zelf’
Dr. Saskia Bouma specialiseerde zich in obesitas bij kinderen. Om ouders en kind nog beter te kunnen helpen, richtte ze afgelopen februari haar eigen praktijk op: PositiefOverGewicht. Bouma deelt haar tips met huisartsen over hoe ze deze kwetsbare doelgroep zo goed mogelijk kunnen begeleiden. “Te vaak hoor ik dat kinderen naar huis gaan met een lijstje van wat ze wel en niet mogen eten, terwijl dat juist averechts werkt.”
Dr. Bouma is gepromoveerd op familiaire hypercholesterolemie bij kinderen en zag als kinderarts veel patiëntjes met obesitas. “Maar in het ziekenhuis krijg ik niet de tijd voor een optimale begeleiding. Ik kan de bloeddruk meten, bloedwaardes checken en verwijzen naar een fysiotherapeut en diëtist. Vervolgens zie ik de kinderen een half jaar niet meer. Dat is voor mij niet afdoende. Daarnaast denk ik dat een ziekenhuisomgeving niet het meest geschikt is voor deze doelgroep. Kinderen met obesitas hebben een chronische ziekte, maar werken aan een gezonde leefstijl kan juist heel goed buiten het ziekenhuis. De drempel voor ouders om hulp te zoeken is dan ook lager.”
Schuldig
In haar eigen praktijk, PositiefOverGewicht, legt Bouma de regie bij de ouders en kinderen zelf. “Het wordt niet mijn plan, maar ik kijk naar wat zij willen en kunnen. Veel ouders denken dat ze schuldig zijn aan het overgewicht en het ook zelf moeten oplossen. Dat gevoel neem ik graag weg door rond het gezin een team te vormen dat zorgt voor begeleiding op maat.”
Als gesprekstechniek gebruikt Bouma de oplossingsgerichte methode. “Deze manier van gespreksvoering legt de regie bij ouders en kind. We kijken naar wat er goed gaat en proberen dat vast te houden. Ik zet sterk in op positieve gezondheid. Ik vraag de ouders en het kind naar hun toekomstvisie en welke doelen ze willen bereiken. Vervolgens kijken we wat daarvoor nodig is. Een huisarts heeft veel zicht op het systeem, het gezin. Je moet het als team samen doen.”
“Rond het gezin vorm ik een team dat zorgt voor begeleiding op maat”
Huisartsen
PositiefOverGewicht is als tweedelijnspraktijk gevestigd in de Bijlmer. Bouma ziet er vooral kinderen vanaf tien jaar. “Ik heb de huisartsen in de wijk meegenomen in mijn plan, de lijnen zijn kort. Huisartsen verwijzen naar mij door, en soms komt het initiatief van de ouders zelf. Ik houd de huisartsen op de hoogte van waar ik mee bezig ben en hoe het gaat met de kinderen.” Overigens is samenwerking met huisartsen door heel Nederland mogelijk: “Ik opende mijn praktijk vlak voor de coronacrisis, waardoor ik noodgedwongen moest overschakelen op videoconsulten. Dat blijkt goed werkbaar, waardoor de wereld een stukje kleiner is geworden.”
“Zoek als huisarts naar experts die ervaring hebben in de begeleiding van kinderen met obesitas”
Het gesprek aangaan
Bouma raadt huisartsen aan het gesprek te openen over het mogelijke overgewicht. “Het zou mooi zijn als huisartsen zich bij ieder kind dat ze zien afvragen wat ze van dat kind vinden, los van de klacht. Komt er een kind in de praktijk met een luchtweginfectie en valt het je op dat het heel zwaar is? Neem de moeite om te wegen en meten en ga het gesprek aan. Mijn ervaring is dat geen enkele ouder ervoor kiest dat het kind te zwaar is, maar er juist altijd mee in de maag zit. Als je een helpende hand kunt bieden, wordt die bijna altijd geaccepteerd. Meestal hebben ouders zelf al van alles geprobeerd om het kind te laten afvallen.”
Netwerk
Nog een tip van de expert: zorg als huisarts voor een netwerk om je heen dat het kind verder kan begeleiden. “Zoek naar experts die ervaring hebben in de begeleiding van kinderen met obesitas. Of misschien is er een praktijkondersteuner die zich wil verdiepen in deze specifieke zorg. Ga bij voorkeur niet aan de slag met een diëtist die geen ervaring met deze doelgroep heeft. Te vaak hoor ik dat kinderen naar huis gaan met een lijstje van wat ze wel en niet mogen eten, terwijl dat juist averechts werkt. Deze kinderen verlies je in het proces. Ouders en kind haken af omdat ze zich niet begrepen voelen.”
“Ik zeg niet dat het kind nooit een taartje mag eten”
Tegenstrijdige adviezen
Volgens Bouma gaat het in de praktijk vaak mis als meerdere zorgprofessionals – vaak tegenstrijdige – adviezen geven. “Een kind dat een maand lang voor ernstig overgewicht naar een kliniek ging, kwam thuis met een zorgvuldig opgesteld stappenplan. Het gezin was goed bezig, maar op een zeker moment kwam er een fysiotherapeut in beeld die zich ontpopte tot personal trainer. Hij raadde aan om vooral veel broccoli en kip te eten. Met als gevolg dat het lange-termijnmaatplan van de kliniek werd losgelaten. Zo gaat het vaak mis. Alle goede bedoelingen ten spijt: de ene zorgprofessional zegt dit, de ander zegt dat. Niemand vraagt wat het gezin kan en wil. Daarom geef ik geen lijstjes, ik zeg niet dat het kind nooit een taartje mag eten. We zoeken naar de balans voor het kind in het gezin.”
“Ik wil nú het verschil maken voor kinderen en ouders”
Bekostiging
Bouma praat gepassioneerd over haar werk, dat financieel gezien nog geen vetpot is, want de bekostiging voor de begeleiding van PositiefOverGewicht is nog een uitdaging. “Als kinderarts in het ziekenhuis zie ik kinderen als tweedelijnsarts, maar dan heb ik maar een paar consulten die ik voor de DBC kan doen. Voor de rest van de behandeling is het kind afhankelijk van eerstelijnszorg, zoals fysiotherapeut of diëtist. Leefstijlcoaching zit niet in het basispakket voor kinderen, terwijl dat wel zo is voor volwassen. Daar is dus nog ontzettend veel werk aan de winkel. Ik heb geen contract bij zorgverzekeraars, maar laat ouders de rekening niet betalen. Ze maken gebruik van de vrijeartsenkeuze en mogen de rekening indienen bij de zorgverzekering. Deze vergoedt een deel van de DBC. Dat deel betalen ze aan mij. Ik ben er wel van afhankelijk of de ouder de rekening aan mij voldoet. Maar mensen zijn zo blij met de begeleiding, dat dit tot op heden goed gaat.”
Ze besluit: “Kort gezegd komt het erop neer dat mijn consulten dertig procent minder duur zijn dan in het ziekenhuis. Commercieel gezien is dat scheef, maar ik voel me in dit concept gelukkiger dan ooit. Deze zorg valt of staat met een goed financieringssysteem, maar daar wil ik niet op wachten. Ik wil nú het verschil maken voor kinderen en ouders die mij weten te vinden.”
Tips voor huisartsen
- Signaleer: komt er een kind in de praktijk dat zichtbaar overgewicht heeft, ga dan meten en wegen. En open het gesprek.
- Toon begrip voor de weg die ouders zelf al hebben bewandeld en neem schuldgevoel over het overgewicht weg bij de ouders.
- Bespreek waar ouders en kind behoefte aan hebben: het is altijd een plan op maat.
- Leg de regie bij ouders en kind zelf.
- Zoek naar gespecialiseerde professionals om je heen die je kunnen helpen met de zorg voor het kind.
- Houd als huisarts een overkoepelende blik: werken de professionals allemaal samen en is er niet sprake van tegenstrijdig advies?
Klik hier voor meer informatie over PositiefOverGewicht.