DOQ

Dr. Kanen: ‘Poëzie gaat vaak over geboorte, tijd, sterfelijkheid en emoties – zo ook mijn werk als arts’

Dokter en dichter. Boris Kanen is het beide. De internist-endocrinoloog Zaans Medisch Centrum heeft twee bundels op zijn naam staan. “Poëzie gaat over gevoelens”, zegt hij. “Dat aspect zit ook in mijn werk als arts. Want we kunnen in de gezondheidszorg cognitief nóg zo goed onderlegd zijn, het is cruciaal dat je in de spreekkamer ook de emoties van de patiënt kunt aanvoelen.” 

Wanneer krijgt een kunstenaar zijn ingevingen? Die vraag kan eigenlijk niet worden beantwoord; inspiratie dient zich spontaan aan. Boris Kanen weet wél dat momenten van rust zijn poëzie ten goede komen. “Als ik bijvoorbeeld een wandeling maak in mijn vrije tijd, is de kans groter dat ik iets zie of hoor dat de aanzet kan zijn tot iets nieuws.” Enigszins verbaasd – en ook geamuseerd – was de internist-endocrinoloog dan ook door de wijze waarop begin mei het idee en de sfeer ontstonden voor een nieuw gedicht. “Ik had ’s nachts bereikbaarheidsdienst. Meestal slaap ik dan oppervlakkig, maar ditmaal niet. Daardoor schrok ik wakker van mijn telefoon, waarvan ik het geluid voor de zekerheid hard had gezet. Ik was even gedesoriënteerd. En op dát moment, tijdens die vervloeiing van droom tot desoriëntatie, voelde ik iets wat ik kort erna heb uitgewerkt tot een gedicht.” 

Internist endocrinoloog dr. Boris Kanen

Naaktlopen met hersenen  

Wie heeft als puber niet een gedicht geschreven of een poging ertoe gedaan? Zo verging het Kanen ook. De inmiddels 46-jarige: “Ik ben er daarna mee doorgegaan. Soms begon het te kriebelen en maakte ik een gedicht, maar soms ook had ik die aandrang een aantal jaren niet.” Hoe dan ook, in de loop der tijd groeide er een oeuvre. Kanen deelde zijn werk niet, want: “Dichten is als naaktlopen met je hersenen, zoals de Nederlands-Amerikaanse schrijver en dichter Leo Vroman zo treffend heeft gezegd. Het is geen kleinigheid om je gedichten door anderen te laten lezen. ” 

“Ik dacht: als een uitgever iets in mijn werk ziet, kan het toch geen complete bagger zijn?” 

Een gesprek met zijn vader, Lau Kanen, leidde de ommekeer in. Kanen senior is ‘herdichter’; hij heeft bijvoorbeeld liedteksten van de componist Franz Schubert van het Duits naar het Nederlands vertaald. Junior: “Mijn vader vroeg: ‘Ga je nog iets doen met je gedichten?’ Ik vertelde over mijn aarzeling, waarna mijn vader zei: ‘Boris, een gedicht is geschreven om gelezen te worden’. Niet lang erna besloot ik een aantal van mijn stukken onder pseudoniem te plaatsen op internetfora.” 

Schaamte voorbij 

Het leverde positieve reacties op. “Ik werd zelfs benaderd door een dichter die een bloemlezing wilde uitbrengen, een bundel met bijdragen van verschillende dichters. Uiteindelijk zijn gedichten van mijn hand terechtgekomen in vijf bloemlezingen. Daarna zocht uitgever Hub Dohmen contact: of ik iets voelde voor een eigen bundel. Ik dacht: als een uitgever iets in mijn werk ziet, kan het toch geen complete bagger zijn? Ik was de schaamte voorbij, wilde me niet meer verschuilen achter een pseudoniem.” 

“Een patiënt haalde aan het eind van het controlegesprek een exemplaar van mijn eerste bundel uit zijn tas en vroeg of ik er iets in wilde schrijven” 

Patiënten 

Inmiddels zijn twee bundels uitgebracht: Klanken als de stilte valt (2018) en Veren komen niet uit de hemel vallen (2019). Kanen heeft veel positieve reacties ontvangen, zowel van andere dichters, collega-artsen als patiënten. “Het Noordhollands Dagblad heeft een interview geplaatst over mijn dichtwerk. Daardoor zijn sommige patiënten op de hoogte. Een van hen vertelde me vroeger zelf ook te hebben gedicht en zelfs een prijs te hebben gewonnen. Een ander haalde aan het eind van het controlegesprek een exemplaar van mijn eerste bundel uit zijn tas en vroeg of ik er iets in wilde schrijven.” 

“Het ziekenhuis had tot mijn verrassing besloten mij te vragen om tijdens de nieuwjaarsborrel een gedicht voor te dragen voor de medewerkers” 

Eerste lezer 

Aan de bekendheid van Kanen als dichter ging een opmerkelijke episode vooraf. Kanen: “Het Zaans Medisch Centrum heeft als beleid dat je vooraf intern overleg voert en om toestemming vraagt wanneer je naar buiten wilt treden. Na mijn besluit een bundel onder eigen naam uit te brengen, deed ik dat dus ook, mede omdat ik behalve arts voorzitter van de medische staf ben. En weet je wie zodoende de eerste was die het manuscript heeft gelezen? Onze toenmalige voorzitter van de raad van bestuur: Wouter van der Kam. Het was belangrijk dat hij wist waarover ik dichtte. Ook dit leverde een leuke reactie op: Wouter bleek eveneens affiniteit met poëzie te hebben. Hij vertelde me zelfs in de redactie van een poëzieblad te hebben gezeten. Anderen binnen het ziekenhuis reageren ook positief. Dat gebeurde bijvoorbeeld nadat het ziekenhuis tot mijn verrassing had besloten mij te vragen om tijdens de nieuwjaarsborrel een gedicht voor te dragen voor de medewerkers. Het gedicht werd daarbij ook geprojecteerd op de muren.” 

“Als artsen zijn we cognitief goed onderlegd en kunnen we technisch analyseren en handelen. Maar in de spreekkamer moet je ook iemands emoties kunnen aanvoelen” 

Existentiële angst 

Heeft Kanens werk als internist-endocrinoloog gedichten opgeleverd? “Zo’n direct verband is er meestal niet; bij poëzie werkt het doorgaans subtieler. Maar er zijn natuurlijk veel overeenkomsten tussen poëzie en gezondheidszorg. Poëzie gaat ook vaak over de human condition: thema’s als geboorte, groei, tijd, sterfelijkheid en emoties. Al die aspecten zitten in mijn werk in het ziekenhuis. Of er nu een patiënt met een levensbedreigende ziekte tegenover je zit of iemand met wie nauwelijks iets aan de hand is: ze zijn allemaal met dezelfde existentiële angst op bezoek gekomen. Het is voor artsen dan ook essentieel onderscheid te maken tussen geneeskunde en geneeskunst.” 

Hij legt uit: “Als artsen zijn we cognitief goed onderlegd en kunnen we technisch analyseren en handelen. Maar in de spreekkamer moet je ook iemands emoties kunnen aanvoelen. De klank van de stem, de blik in de ogen, de lichaamshouding bij het verlaten van de kamer: vaak zit dáár de kern van je werk.” 

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?

‘We willen de maatschappij met de gezond­heids­zorg verbinden’

Huisarts Bernard Leenstra wil dat álle Nederlanders goed leren handelen in levensbedreigende situaties. Met zijn initiatief Schok & Pomp biedt hij leuke en tijdbesparende cursussen in levensreddend handelen en probeert hij maatschappij en gezondheidszorg te verbinden.

Trends in brandwonden bij kinderen

Zijn er meer brandwonden bij kinderen, of worden ze sneller doorverwezen? Arts-onderzoeker Frederique Kemme en chirurg Annebeth de Vries volgden de cijfers. “Er komen meer kinderen naar het brandwondencentrum.”

Veel kanker in de toekomst door CT-scans

Een recente analyse wijst op tienduizenden toekomstige kankergevallen door CT-scans. Cardio-thoracaal radioloog Firdaus Mohamed Hoesein pleit voor zorgvuldig gebruik: “Alleen als het écht nodig is en met een zo laag mogelijke dosis.”

‘Zorg dat de digitale weg niet de enige ingang naar de maatschap­pij wordt’

Steeds vaker gaat zorg via de digitale weg. Nicole Goedhart onderzoekt de toegankelijkheid van de (online) samenleving en geeft tips hoe de zorgverlener de zorg toegankelijk voor iedereen houdt. “Een afstand tot de online wereld kan gezondheidsverschillen vergroten.”