DOQ

Dr. Liesker: ‘Minder slechtnieuwsgesprekken bij longkanker dankzij immunotherapie maakt ook het werk van longartsen minder zwaar’

Niet alleen op patiënten heeft het grote impact als door een medische innovatie hun gemiddelde levensduur opeens kan worden verlengd. Het doet ook iets met hun dokter. Sinds de introductie van immunotherapie voor longkankerpatiënten hoeft dr. Koen Liesker, longarts in Tergooi, minder vaak slechtnieuwsgesprekken te voeren zonder behandelopties. Dat is extra fijn voor deze specialist, die zichzelf “van huis uit een beetje een pleaser” noemt en patiënten graag iets te bieden heeft. 

“Binnen de oncologie hebben longartsen al jaren een wat aparte status”, zegt longarts dr. Koen Liesker. “Terwijl behandelaren van bijvoorbeeld patiënten met borst- of sommige vormen van lymfklierkanker vertellen over steeds betere overleving, kunnen wij niet vaak positief nieuws brengen. De meeste longkankerpatiënten hebben op het moment van de diagnose nog maar een paar maanden tot een jaar te leven. Meer konden we meestal niet bieden.” 

Longarts Koen Liesker

Kleine-kansen-geneeskunde  

In de loop der tijd is er verbetering opgetreden, maar tot recent op bescheiden schaal. “Niet voor niets heeft longkankerspecialist en hoogleraar Egbert Smit ons vak ‘kleine-kansen-geneeskunde’ genoemd”, zegt hij. “Soms wordt bijvoorbeeld een genetische mutatie voor de ontwikkeling van longkanker gevonden, waarop vervolgens kan worden ingegrepen met specifieke medicatie, maar het gaat dan telkens slechts om een kleine groep die daar baat bij heeft.” 

“Moesten we voorheen na de diagnose tegen de patiënt zeggen dat hij nog maar kort te leven had, nu is er een beter perspectief” 

Receptoren blokkeren 

“Met de komst van immunotherapie voor longkankerpatiënten in het vorige decennium is dat veranderd. Inmiddels bieden ongeveer dertig Nederlandse centra deze behandeling aan. Tergooi doet dit ook. Drie jaar geleden zijn we ermee begonnen, als een van de eerste ziekenhuizen in het land, en sinds vorig jaar combineren we immunotherapie vaak met chemobehandeling. De patiënt krijgt elke drie weken een infuus met twee soorten chemostatica en immuuntherapie. Immuuntherapie blokkeert receptoren op de kankercel, zodat deze weer als kwaadaardig wordt herkend door het eigen afweersysteem.” 

Doodvonnis 

“Bij tachtig procent van onze patiënten is de reactie op deze combinatie positief; de tumorgroei komt tot stiltand of neemt zelfs af. Dit heeft het karakter veranderd van de gesprekken die we als arts voeren. Moesten we voorheen na de diagnose tegen de patiënt zeggen dat hij nog maar kort te leven had, nu is er een beter perspectief. Helaas overlijden sommige patiënten ondanks de combinatietherapie nog steeds binnen een paar maanden, zoals voorheen, maar andere hebben kans op een echt langdurige overleving. Als longarts hoef je dus gelukkig patiënten niet meer per definitie een ‘doodsvonnis’ te geven; naast de belangrijke winst voor de patiënt maakt dit ook ons werk minder zwaar.” 

“Ik merk dat longartsen blij zijn met hun nieuwe rol op het gebied van longkanker. Het is ook nog een beetje wennen” 

Rolstoel 

Liesker noemt een voorbeeld: “Begin vorig jaar kwam een oudere patiënt het ziekenhuis binnen, een zeventiger. Vanwege zijn ziekte was hij niet meer in staat te lopen; hij zat in een rolstoel die werd geduwd door zijn vrouw. We besloten over te gaan tot immunotherapie. Het resultaat is heel bijzonder. Meneer kan weer zijn favoriete hobby uitoefenen: vissen. Op zijn fiets gaat hij naar zijn visstek. Hij is gelukkig. Een half jaar na beëindiging van de therapie is niets meer te zien op de scan.” 

“Nu zijn we ineens dokters die wél een nieuwe horizon kunnen bieden en praten over overleving in termen van jaren” 

Winst 

Tot voor kort verleenden we vooral palliatieve zorg, lag de focus op het remmen van klachten, ook al omdat bij ongeveer driekwart van de longkankerpatiënten de diagnose wordt gesteld in een laat stadium, wanneer de ziekte reeds is uitgezaaid. Maar nu zijn we ineens dokters die wel een nieuwe horizon kunnen bieden en praten over overleving in termen van jaren. En wie weet wat de toekomst brengt. Immunotherapie bij longkanker wordt nog niet zo lang toegepast, dus op dit moment is nog niet helemaal bekend hoeveel jaren je kunt winnen met deze behandeling en voor welke patiënten het wel of niet goed werkt.”  


Hier kunt u luisteren naar een langere versie van het verhaal van longarts Koen Liesker. 

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”