Dr. Van Munster: ‘Regievoering bij multimorbiditeit verbetert zorg voor kwetsbare ouderen’

Er is een grote groep artsen die zich al bezighoudt met behandelingen op maat bij kwetsbare ouderen, maar om het te laten slagen is het nodig dat àlle artsen meedoen, vindt internist-geriater dr. Barbara van Munster. Zij pleit onder andere voor screening op kwetsbaarheden en functionele beperkingen, zodat specialisten ook andere factoren mee kunnen nemen in hun behandeladvies. Ook is het volgens haar belangrijk dat de samenwerking tussen specialisten verbeterd wordt in de zorg voor oudere patiënten met meerdere aandoeningen, bijvoorbeeld door regievoering.

Van Munster is per oktober 2019 vanuit het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) benoemd tot hoogleraar interne geneeskunde, in het bijzonder geriatrie. Hiervoor was ze werkzaam bij Gelre ziekenhuizen. In één jaar tijd zijn er, inclusief Van Munster, drie hoogleraren ouderengeneeskunde benoemd, vertelt ze. Dat stemt haar hoopvol, maar desondanks is het verbeteren van de ouderenzorg een actie voor de lange adem. “Ik hoop dat aan het eind van mijn carrière een grote stap gezet is”, stelt ze serieus. En dan met een lach: “Je hebt wel een beetje ambitie nodig om hieraan te beginnen.”

Beter aansluiten

Haar belangrijkste drijfveer is om de kwaliteit van zorg bij complexe multidisciplinaire zorg voor kwetsbare ouderen met multimorbiditeit te verbeteren. “Dat komt vooral voort uit wat ik zie in de praktijk. Deze groep ouderen valt regelmatig tussen wal en schip. Ze hebben vaak meerdere problemen tegelijkertijd en passen niet in de standaard protocollen. Ouderen worden doorgaans geëxcludeerd van medische studies, of soms gaat het in studies alleen om vitale ouderen. In de praktijk is het juist de groep ouderen met meerdere aandoeningen die we zorg verlenen. Die zorg kan nog een heel stuk beter aansluiten op de behoeftes en wensen van deze ouderen.”

“Ouderen zitten soms bij vijf verschillende artsen in een week. Al die instructies en afspraken moeten ze zelf maar zien te integreren in hun leven”

Conflicterende richtlijnen

Het is logisch dat onderzoekers zich vaak richten op gezonde ouderen, meent Van Munster, of als het om een specifieke aandoening gaat op ouderen met alleen die aandoening. Maar omdat ouderen met multimorbiditeit niet in studies worden meegenomen, zijn de behandelingen nooit op hen getest “De zorg is nu ziektegericht, met aparte artsen per probleem. Ouderen zitten zo soms bij vijf verschillende artsen in een week. Al die gezichten, instructies en afspraken moeten ze zelf maar zien te integreren in hun leven.” Bovendien weten artsen soms niet wat ze moeten doen bij een patiënt met multimorbiditeit, omdat ze per aandoening een richtlijn volgen. “Er is bijvoorbeeld een richtlijn over wat te doen bij hartfalen. Maar wellicht krijgt iemand van die medicatie extra klachten omdat er ook nog een andere aandoening speelt, of neemt iemand de medicijnen niet vanwege geheugenproblemen. Dan werkt de aanpak per aandoening niet.”

Tijd- en geldbesparende regievoering

Volgens Van Munster is het daarom nodig om meer in zorgteams te werken en één van de specialisten uit dat team als regievoerder te benoemen. “In principe is de huisarts regievoerder, maar als de zorg zich vooral in het ziekenhuis afspeelt, kan een specialist daarnaast regievoerder zijn voor die tweedelijnszorg. Die kan dan zorgen voor één behandelplan, zodat er niet meer voor alles een aparte afspraak moet worden gemaakt. In de meeste ziekenhuizen kunnen artsen in elkaars dossiers, maar als je maar tien minuten per patiënt hebt, kun je niet op alle complexiteiten ingaan. Meer tijd per patiënt is nodig, maar momenteel vormen geld en personeelstekort nog een barrière. Daarom willen we dit landelijk aanpakken en eerst met onderzoek aantonen dat je met regievoering tijd en geld bespaart.”

Haalbaarheid aanpak per patiënt

Hiervoor zijn patiënten geïnterviewd over hoe de zorg er volgens hen uit moet zien. “Ouderen erbij betrekken, is heel belangrijk”, zegt Van Munster. “We werken ook samen met hen in een denktank.” In Gelre ziekenhuizen wordt naar aanleiding van de interviews een aanpak per patiënt opgesteld. “We hopen dat bij zo’n honderd patiënten te kunnen doen, wat een eerste inventarisatie is voor de haalbaarheid. Daarna willen we deze aanpak nog testen in een grotere groep.”

“Het is belangrijk dat je als arts ook andere aandoeningen en beperkingen bij ouderen herkent. Want ze hebben ook effect op jouw behandeling”

Alert op multimorbiditeit

Een belangrijk speerpunt is daarnaast bewustzijn creëren bij andere specialisten hoe zij ook andere aandoeningen en beperkingen die bij ouderen voorkomen kunnen herkennen. “Want het heeft ook effect op jouw behandeling”, zegt Van Munster. “Deze brede blik zit nu al meer in de artsenopleidingen dan een aantal jaar geleden, dat is belangrijk.” Hier hoort volgens haar ook bij dat er gekeken wordt hoe ouderen voor een ingreep in een betere conditie kunnen worden gebracht. “Daarmee kan je de uitkomsten van behandeling verbeteren. Je wil de patiënt beter maken als dat nog mogelijk is. Dat lukt beter als je het totaalplaatje weet.”

Gelre ziekenhuizen, geriatrie, internist-geriater dr. Barbara van Munster, kwetsbare ouderen, multidisciplinaire zorg, multimorbiditeit, UMCG