DOQ

Een derde van de mannen met prostaatkanker heeft al een wervelfractuur

Androgeen deprivatie therapie bij mannen met prostaatkanker leidt tot een snel verlies van botweefsel, tot wel 5% per jaar. Logischerwijs neemt het fractuurrisico van deze mannen sterk toe. Maar, hoe was hun botgezondheid bij de start van de therapie? Niet zo best, blijkt uit onderzoek van het VieCuri Medisch Centrum in Venlo. Een derde van de mannen heeft al een prevalente wervelfractuur.

Verpleegkundig specialist osteoporose Marsha van Oostwaard ziet geregeld mannen met een fractuur en androgeen deprivatie therapie op haar spreekuur. Zoveel zelfs dat ze een zorgpad voor deze groep mannen begon. “Dan komt vanzelf de vraag: wanneer start je met de preventie van fracturen”, zegt Van Oostwaard. “Hierover is in de literatuur weinig te vinden. We besloten om de preventie meteen bij aanvang van de hormoontherapie te starten. Voor ons onderzoek naar fractuurpreventie bij gebruikers van de hormoontherapie brachten we eerst de initiële botgezondheid in kaart.”

“De wervelfracturen komen vooral voor op de zwaarst belaste delen van de wervelkolom”

Verpleegkundig specialist osteoporose Marsha van Oostwaard

Risicofactoren botbreuken

De onderzoekers, naast Van Oostwaard ook internisten en urologen uit het VieCuri Medisch Centrum en wetenschappers van de Universiteit Maastricht, analyseerden de botten van de 115 deelnemers (gemiddeld 73 jaar). Ze brachten risicofactoren voor botbreuken in kaart en voerden een DEXA-scan en röntgenfoto van de volledige wervelkolom uit. “De resultaten verrasten ons”, zegt Van Oostwaard. “Een aanzienlijk deel van de mannen kampte al met een slechtere botgezondheid. Osteoporose kwam bij 4,3% voor, osteopenie bij 35,7%. Een derde had minstens één prevalente wervelfractuur.”
De mannen hadden diverse risicofactoren voor botbreuken. De helft had een comorbiditeit, een kwart vitamine D3-insufficiëntie en 5% vitamine D3-deficiëntie. Deze en andere risicofacturen verklaren het hoge aandeel mannen met een prevalente wervelfractuur niet volledig. Van Oostwaard: “Populatieonderzoek vindt meestal een lagere prevalentie van wervelfracturen bij vergelijkbare groepen mannen zonder prostaatkanker. Wat opvalt is dat de wervelfracturen vooral voorkomen op de zwaarst belaste delen van de wervelkolom.”

“De richtlijn zegt niks over wat te doen bij mannen met een prevalente wervelfractuur met of zonder osteopenie”

Prostaatkanker oorzaak?

Het is niet bekend of prostaatkanker zelf een oorzakelijke rol speelt bij een verminderde botgezondheid. Van Oostwaard: “Vrijwel alle hormonen beïnvloeden botweefsel. Je mag daarom bij alle ziektes of behandelingen die geslachtshormoonspiegels verlagen, bedacht zijn op een negatieve invloed op het bot.” Volgens de ESMO Clinical Pratice Guideline Prostate Cancer komen mannen in aanmerking voor botafbraak remmende therapie zodra ze voorafgaand aan de hormoontherapie osteoporose hebben, of tijdens hun behandeling een botbreuk krijgen in combinatie met osteopenie, of zodra hun botdichtheid zeer snel afneemt.
Van Oostwaard: “De richtlijn zegt echter niks over wat te doen bij mannen met een prevalente wervelfractuur met of zonder osteopenie. Als je hen preventief wilt behandelen, wil je wel zeker weten dat de therapie inderdaad fracturen voorkomt. Mogelijk vormen ook deze mannen een kwetsbare groep als het om hun fractuurrisico gaat. Bij mannen zonder prostaatkanker en postmenopauzale vrouwen is dit aangetoond.”

“Ondanks de relatieve fitheid van veel patiënten is het belangrijk aan problemen met de botgezondheid te denken”

Prevalente wervelfactuur

Kwetsbaar in algemene zin zijn de mannen meestal niet en dat kan de uroloog op het verkeerde been zetten, meent Van Oostwaard. “Als je een man voor je hebt die er fit uitziet terwijl zijn DEXA-scan geen osteoporose aantoont, dan snap ik dat je niet meteen denkt aan problemen met de botgezondheid terwijl de kans dat de man een prevalente wervelfractuur heeft toch aanzienlijk is.”
Ondanks de relatieve fitheid van veel patiënten is het dus van belang aan problemen met de botgezondheid te denken. Dat is bij uitstek een taak voor de verpleegkundig specialist die zich bezighoudt met prostaatkanker of osteoporose, vindt Van Oostwaard. “In menig ziekenhuis ligt de zorg voor patiënten met prostaatkanker mede in handen van verpleegkundig specialisten. Deze hebben de aandacht voor de botgezondheid op de agenda staan. Zo is er sinds kort een toolkit die helpt bij het opzetten van een multidisciplinair zorgpad.”

Referentie : Van Oostwaard MM, Van den Bergh JP, Van de Wouw Y, et al. High prevalence of vertebral fractures at initiation of androgen deprivation therapy for prostate cancer. one Oncol. 2022 Dec 7;38:100465.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH- artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”


0
Laat een reactie achterx