Een goede hersengezondheid verlaagt de kans op dementie
Neuropsycholoog en epidemioloog dr. Kay Deckers, onderzoeker bij het Alzheimer Centrum Limburger, is uitgeroepen tot de allereerste winnaar van de Young Outstanding Researcher Award. Dat is een nieuwe prijs die door gezondheidsstichting Alzheimer Nederland wordt uitgereikt aan de meest veelbelovende onderzoeker op het gebied van dementie. Met deze prijs wil Alzheimer Nederland jonge onderzoekers voor het dementieonderzoek behouden én het onderzoek naar oplossingen voor mensen met dementie en hun mantelzorgers versnellen. Het onderzoek van Deckers richt zich op de relatie tussen leefstijlfactoren en de kans op het krijgen van dementie. De jonge wetenschapper wint met deze prijs € 100.000,- en weet al precies wat hij met dit geld gaat doen.
Dr. Kay Deckers heeft een model ontwikkeld, waarmee je inzicht kunt krijgen in je eigen hersengezondheid. Deze ‘LIfestyle for BRAin health’ (LIBRA) score bestaat uit 12 beschermende- en risicofactoren van dementie. In verschillende grote populatiestudies heeft hij aangetoond dat mensen met deze risicofactoren op middelbare leeftijd (40-75 jaar) een grotere kans hebben om op latere leeftijd dementie te ontwikkelen. Uit zijn onderzoek kwam ook naar voren dat slechts de helft van de Nederlandse bevolking weet dat men iets kan doen om deze kans te verlagen.
(Bron foto: Alzheimer Nederland)
Hoe is het met jouw hersengezondheid?
De LIBRA-score is ook gebruikt voor de MijnBreincoach app, die hij (mede) ontwikkeld heeft. “Hiermee kun je je eigen hersengezondheid in kaart brengt op basis van de 12 beschermende- en risicofactoren. Je kiest zelf met welk thema je aan de slag wilt. Kies je voor gezonde voeding? Dan krijg je elke dag ‘een noot van de dag’; de ene dag is dat een quizvraag over gezonde voeding, de volgende dag een uitdaging. Bijvoorbeeld ‘probeer deze week een dag vis te eten in plaats van vlees’. Op een positieve manier proberen we mensen aan te zetten hun leefstijl te veranderen.” Stel je gaat op je 45ste pas gezonder leven, heeft het dan nog nut? “Het is nooit te laat. Met een gezonde leefstijl kun je over het algemeen de kans op dementie met 30-35% verlagen. Ik wil vooral op het positieve focussen. Eerst laten zien wat mensen goed doen, en dan laten zien waar ruimte voor verbetering is. Dat ze kleine stapjes in het dagelijks leven kunnen zetten om de hersenen gezond te houden.”
Nieuwe inzichten
‘Wereldwijd ontdekken onderzoekers dat de ziekte van Alzheimer, de meest voorkomende vorm van dementie, complexer is dan gedacht en dat de ziekte door een combinatie van verschillende factoren wordt veroorzaakt”, zegt Deckers. “Ik denk dat wij onderzoekers te lang alleen het amyloid-beta eiwit als grote veroorzaker van de ziekte hebben gezien en vooral daarop gefocust waren. We weten nu dat we ook andere wegen moeten inslaan. En die andere wegen hebben we heel lang genegeerd. Er zal straks ook niet één pil komen, denk ik, maar een cocktail van medicatie in combinatie met een gezonde leefstijl die we al vanaf ons 40ste – de leeftijd waarop we de eerste veranderingen in de hersenen waarnemen – moeten gaan innemen.” Maar voorkomen is beter dan genezen. “En daarom is het belangrijk dat mensen weten dat de kans op het krijgen van dementie beïnvloedbaar is. Veel mensen denken nog steeds dat dementie iets is dat je overkomt. Of dat het in de familie zit, maar weten niet dat minder dan 10% van de ziektegevallen genetisch is bepaald. Het Alzheimer Centrum Limburg is koploper in het onderzoek naar preventie. Het is een topic dat leeft. Ook Alzheimer Nederland gaat hier meer op inzetten.”
Met het winnen van de Young Outstanding Researcher Award ontvangt Deckers € 100.000. “Met dit bedrag wil ik lesmateriaal ontwikkelen rondom de risico-reductie van dementie, waardoor we huisartsen en praktijkondersteuners beter kunnen informeren over hersengezondheid en hoe zij dit bespreekbaar kunnen maken in de praktijk. Persoonlijk denk ik dat er niet heel veel veranderd hoeft te worden in de huisartsenpraktijk, mensen komen er vaak al voor controle van hun cholesterol en bloeddruk. Mensen moeten op zo’n moment geïnformeerd worden dat het niet alleen voor hun hart en vaten beter is om er iets aan te doen, maar ook voor hun hersengezondheid. Ik zeg altijd: wat goed is voor de hersenen, is ook goed voor het hart!”
Campagne voeren
Deckers heeft het afgelopen jaar meer dan 25 publiekslezingen gegeven en daarmee zo’n 140 partners gevonden die zich hebben geschaard achter de bewustwordingscampagne ”We zijn zelf het medicijn” om mensen bewuster te maken van hun hersengezondheid. “Deze campagne zou ik in heel Nederland willen uitrollen. Via e-health en sociale media kunnen we op een relatief goedkope manier heel veel mensen bereiken. De maatschappelijke inbedding is er. Ik vind het mooi dat wij vanuit het onderzoek de maatschappij iets kunnen bieden en ervoor kunnen zorgen dat hersengezondheid een thema wordt in de huisartsenpraktijk.”
Jonge onderzoekers behouden voor onderzoek naar dementie
Alzheimer Nederland heeft de Outstanding Researcher Award in het leven geroepen om te zorgen dat jonge getalenteerde onderzoekers behouden blijven voor het onderzoek naar dementie. “Een onderzoek duurt gemiddeld vier-vijf jaar. Zolang je als onderzoeker geen vaste aanstelling hebt, moet je er elke vijf jaar voor zorgen dat er genoeg fondsen en subsidies zijn om je nieuwe onderzoek en salaris te bekostigen. Een aantal van mijn collega-onderzoekers heeft om deze reden ervoor gekozen om naar de farmaceutische wereld of klinisch werk te gaan doen of is vertrokken naar het buitenland.”