EMDR helpt bij PTSS en angst gerelateerd aan bevalling

Ongeveer een op de tien vrouwen ervaart haar bevalling als traumatisch. Bij zo’n 13% van hen leidt dit tot PTSS. EMDR is een bewezen effectieve behandeling bij PTSS, ook als dit het gevolg is van een traumatische bevallingservaring. Volgens gynaecoloog Claire Stramrood is het belangrijk dat de betrokken zorgverleners de klachten herkennen. En dat zij doorverwijzen naar een GZ-psycholoog met een EMDR-opleiding, zoals Simone van Leipsig-Beekman. 

Simone van Leipsig-Beekman, specialist in psychologische zorg rondom zwangerschap en geboorte, behandelt vrouwen met PTSS of enkele PTSS-klachten meestal met EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing). “In een EMDR-sessie wordt de traumatische herinnering weer even zo levendig mogelijk opgehaald uit het geheugen,” legt Van Leipsig uit. “Tegelijkertijd wordt een afleidende taak aangeboden. Doorgaans is dat het volgen met de ogen van snelle handbewegingen die de therapeut maakt. Deze afleidende taak zorgt ervoor dat er geen ruimte meer overblijft voor de emotionele lading van de herinnering, waardoor de spanning in het lichaam afneemt en een vrouw nieuwe betekenissen kan geven aan de gebeurtenissen.”

PTSS-symptomen nemen af

Door het verwerkingsproces wordt de herinnering opnieuw – maar nu op een goede manier – opgeslagen in het geheugen. Van Leipsig: “Als een vrouw dan weer terugdenkt aan of geconfronteerd wordt met de herinnering in het dagelijks leven, merkt ze dat deze neutraal voelt in haar lichaam en dat de symptomen van PTSS afnemen. Je kunt je voorstellen dat een vrouw dan ook beter kan afstemmen op de behoeften van haar baby of meer kan genieten van het moederschap. “Mocht een vrouw geen PTSS(-klachten) hebben, maar wel angstig zijn voor de bevalling, al dan niet door een eerdere bevallingservaring, dan kan er ook EMDR worden toegepast,” zegt gynaecoloog Claire Stramrood, expert op het gebied van bevallingsgerelateerde PTSS en trauma. “Mindfulness en haptotherapie zijn in dat geval ook bewezen effectief.”

“Vrouwen onderdrukken hun klachten of zijn druk met hun baby. Op het moment dat ze weer zwanger zijn, komen de klachten pas echt tot uiting”

Gynaecoloog Claire Stramrood

EMDR veilig in de zwangerschap

Van Leipsig ziet in haar praktijk vaak dat vrouwen met bevallingsgerelateerde PTSS of angst pas hulp zoeken in een volgende zwangerschap. “Vrouwen onderdrukken hun klachten of zijn druk met hun baby,” zegt Stramrood. “Op het moment dat ze weer zwanger zijn, komen de klachten pas echt tot uiting. Dan realiseren zij zich realiseren dat er weer een bevalling aankomt en ze daar angstig voor worden.” Stramrood benadrukt dat uit onderzoek van OLVG in Amsterdam blijkt dat EMDR ook veilig kan worden toegepast in de zwangerschap.

Screenen en herkennen

De belangrijkste rol van gynaecologen en verloskundigen is screenen en herkennen van PTSS(-klachten), zegt Stramrood. “Tijdens de bevalling, in de kraamweek, bij de nacontrole óf in een volgende zwangerschap kun je de indruk krijgen dat een vrouw haar bevalling als heel naar heeft ervaren. Je kunt natuurlijk ook zelf vragen hoe ze haar bevalling heeft ervaren en hoe ze erop terugkijkt. In de richtlijn Bevallingsgerelateerde PTSS staan screeningsvragenlijsten die je daarbij kunt gebruiken.”

Symptomen PTSS

“De belangrijkste symptomen van PTSS zijn herbeleven, vermijden, negatieve gedachten en stemming en hyperactivatie,” zegt Stramrood. “Naar het herbeleven van de bevalling kun je het makkelijkst vragen, en daar komen vrouwen zelf ook het snelste mee. Herbelevingen dienen zich aan in de vorm van nachtmerries of flashbacks. Of een vrouw krijgt een fysieke reactie als ze opnieuw het ziekenhuis binnenstapt, zoals benauwdheid of hartkloppingen. Dat valt dan bijvoorbeeld op bij de nacontrole.”

GZ-psycholoog met EMDR-opleiding

Stramrood adviseert gynaecologen en verloskundigen om gebruik te maken van de keuzekaart ‘Nare bevallingservaring’ die te vinden is op Thuisarts.nl. “Je hoeft het niet zelf te behandelen, maar je moet wel weten naar wie je kunt verwijzen. Ga dus na welke GZ-psychologen met een EMDR-opleiding er in jouw regio zijn. Als ze affiniteit met de doelgroep hebben is dat een pré. Dat zien we gelukkig steeds meer, mede dankzij de cursus ‘EMDR-behandeling bij bevallingsgerelateerde PTSS en angst’ die Simone en ik samen geven. Heeft een vrouw geen PTSS, maar kijkt ze wel negatief terug op de bevalling, dan kan een gesprek met een verloskundig coach of de praktijkondersteuner van de huisarts ook zinvol zijn.”

Referenties:

1. Richtlijn Bevallingsgerelateerde PTSS en PTSS-klachten
2. Keuzekaart ‘Nare bevallingervaring’ op Thuisarts.nl
3. Cursus ‘EMDR-behandeling bij bevallingsgerelateerd PTSS en angst’

bevalling, bevallingsgerelateerd PTSS, Claire Stramrood, EMDR, gynaecologie, psychologie, Simone van Leipsig-Beekman, verloskunde