DOQ

EMDR helpt bij PTSS en angst gerelateerd aan bevalling

Ongeveer een op de tien vrouwen ervaart haar bevalling als traumatisch. Bij zo’n 13% van hen leidt dit tot PTSS. EMDR is een bewezen effectieve behandeling bij PTSS, ook als dit het gevolg is van een traumatische bevallingservaring. Volgens gynaecoloog Claire Stramrood is het belangrijk dat de betrokken zorgverleners de klachten herkennen. En dat zij doorverwijzen naar een GZ-psycholoog met een EMDR-opleiding, zoals Simone van Leipsig-Beekman. 

Simone van Leipsig-Beekman, specialist in psychologische zorg rondom zwangerschap en geboorte, behandelt vrouwen met PTSS of enkele PTSS-klachten meestal met EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing). “In een EMDR-sessie wordt de traumatische herinnering weer even zo levendig mogelijk opgehaald uit het geheugen,” legt Van Leipsig uit. “Tegelijkertijd wordt een afleidende taak aangeboden. Doorgaans is dat het volgen met de ogen van snelle handbewegingen die de therapeut maakt. Deze afleidende taak zorgt ervoor dat er geen ruimte meer overblijft voor de emotionele lading van de herinnering, waardoor de spanning in het lichaam afneemt en een vrouw nieuwe betekenissen kan geven aan de gebeurtenissen.”

“In een EMDR-sessie wordt de traumatische herinnering weer even zo levendig mogelijk opgehaald uit het geheugen”

GZ-psycholoog Simone van Leipsig Beekman

PTSS-symptomen nemen af

Door het verwerkingsproces wordt de herinnering opnieuw – maar nu op een goede manier – opgeslagen in het geheugen. Van Leipsig: “Als een vrouw dan weer terugdenkt aan of geconfronteerd wordt met de herinnering in het dagelijks leven, merkt ze dat deze neutraal voelt in haar lichaam en dat de symptomen van PTSS afnemen. Je kunt je voorstellen dat een vrouw dan ook beter kan afstemmen op de behoeften van haar baby of meer kan genieten van het moederschap. “Mocht een vrouw geen PTSS(-klachten) hebben, maar wel angstig zijn voor de bevalling, al dan niet door een eerdere bevallingservaring, dan kan er ook EMDR worden toegepast,” zegt gynaecoloog Claire Stramrood, expert op het gebied van bevallingsgerelateerde PTSS en trauma. “Mindfulness en haptotherapie zijn in dat geval ook bewezen effectief.”

“Vrouwen onderdrukken hun klachten of zijn druk met hun baby. Op het moment dat ze weer zwanger zijn, komen de klachten pas echt tot uiting”

Gynaecoloog Claire Stramrood

EMDR veilig in de zwangerschap

Van Leipsig ziet in haar praktijk vaak dat vrouwen met bevallingsgerelateerde PTSS of angst pas hulp zoeken in een volgende zwangerschap. “Vrouwen onderdrukken hun klachten of zijn druk met hun baby,” zegt Stramrood. “Op het moment dat ze weer zwanger zijn, komen de klachten pas echt tot uiting. Dan realiseren zij zich realiseren dat er weer een bevalling aankomt en ze daar angstig voor worden.” Stramrood benadrukt dat uit onderzoek van OLVG in Amsterdam blijkt dat EMDR ook veilig kan worden toegepast in de zwangerschap.

Screenen en herkennen

De belangrijkste rol van gynaecologen en verloskundigen is screenen en herkennen van PTSS(-klachten), zegt Stramrood. “Tijdens de bevalling, in de kraamweek, bij de nacontrole óf in een volgende zwangerschap kun je de indruk krijgen dat een vrouw haar bevalling als heel naar heeft ervaren. Je kunt natuurlijk ook zelf vragen hoe ze haar bevalling heeft ervaren en hoe ze erop terugkijkt. In de richtlijn Bevallingsgerelateerde PTSS staan screeningsvragenlijsten die je daarbij kunt gebruiken.”

De belangrijkste symptomen van PTSS zijn herbeleven, vermijden, negatieve gedachten en stemming en hyperactivatie”

Gynaecoloog Claire Stramrood

Symptomen PTSS

“De belangrijkste symptomen van PTSS zijn herbeleven, vermijden, negatieve gedachten en stemming en hyperactivatie,” zegt Stramrood. “Naar het herbeleven van de bevalling kun je het makkelijkst vragen, en daar komen vrouwen zelf ook het snelste mee. Herbelevingen dienen zich aan in de vorm van nachtmerries of flashbacks. Of een vrouw krijgt een fysieke reactie als ze opnieuw het ziekenhuis binnenstapt, zoals benauwdheid of hartkloppingen. Dat valt dan bijvoorbeeld op bij de nacontrole.”

GZ-psycholoog met EMDR-opleiding

Stramrood adviseert gynaecologen en verloskundigen om gebruik te maken van de keuzekaart ‘Nare bevallingservaring’ die te vinden is op Thuisarts.nl. “Je hoeft het niet zelf te behandelen, maar je moet wel weten naar wie je kunt verwijzen. Ga dus na welke GZ-psychologen met een EMDR-opleiding er in jouw regio zijn. Als ze affiniteit met de doelgroep hebben is dat een pré. Dat zien we gelukkig steeds meer, mede dankzij de cursus ‘EMDR-behandeling bij bevallingsgerelateerde PTSS en angst’ die Simone en ik samen geven. Heeft een vrouw geen PTSS, maar kijkt ze wel negatief terug op de bevalling, dan kan een gesprek met een verloskundig coach of de praktijkondersteuner van de huisarts ook zinvol zijn.”

Referenties:

  1. Richtlijn Bevallingsgerelateerde PTSS en PTSS-klachten
  2. Keuzekaart ‘Nare bevallingervaring’ op Thuisarts.nl
  3. Cursus ‘EMDR-behandeling bij bevallingsgerelateerd PTSS en angst’
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?