Ernstige obesitas bij kinderen heeft vaak medische oorzaak
De oorzaak van ernstige obesitas bij kinderen en jongeren heeft bij één op de vijf van deze kinderen te maken met uiteenlopende medische oorzaken. Dat betreft veel meer kinderen dan tot nu toe in de literatuur staat beschreven. Zo blijkt uit onderzoek van artsen van het Centrum Gezond Gewicht van het Erasmus MC – Sophia Kinderziekenhuis en Amsterdam UMC.
Bij een kind met obesitas op het spreekuur in het ziekenhuis wordt de oorzaak meestal in eerste instantie gezocht in een ongezonde leefstijl: beweegt het kind genoeg en eet hij of zij gezond? Vaak speelt dit ook een belangrijke rol, maar uit onderzoek van het Centrum Gezond Gewicht in het Erasmus MC – Sophia Kinderziekenhuis blijkt dat er bij kinderen met ernstige obesitas opvallend veel verschillende medische oorzaken van obesitas gevonden kunnen worden.
Veel vaker medische oorzaak
Op dit moment heeft bijna zestien procent van de kinderen en jongeren in Nederland last van overgewicht. Drie procent heeft obesitas. Daarvan hebben ongeveer 18.000 kinderen ernstige obesitas. Arts-onderzoekers Lotte Kleinendorst en Ozair Abawi onderzochten een groep van bijna driehonderd kinderen met ernstige obesitas. Abawi: “Voor ieder kind hebben we uitgezocht wat nu precies de onderliggende oorzaak van de obesitas was. Met uitgebreid onderzoek hebben we de bijdragende factoren in kaart gebracht, van DNA-tests en hormoonmetingen in het bloed tot conditietests bij de kinderfysiotherapeut en metingen van de verbranding bij de kinderdiëtist.”
Uiteindelijk werd bij bijna twintig procent van de onderzochte kinderen een onderliggende medische oorzaak van het extreem hoge gewicht gevonden. Een veel hoger percentage dan eerder in de medische literatuur is beschreven, namelijk ongeveer vijf procent. Volgens de onderzoekers valt dit verschil te verklaren, omdat nog nooit zo uitgebreid is gekeken naar mogelijke onderliggende medische oorzaken van de obesitas.
Vaak over het hoofd gezien
In de onderzochte groep kinderen kwamen veel verschillende zeldzame erfelijke obesitas-aandoeningen voor. Bij deze kinderen zit de oorzaak van de obesitas dus echt in de genen. Bij andere kinderen waren medicijngebruik of eerder opgelopen hersenschade de hoofdoorzaak van hun hoge gewicht. Het vaakst werd een onderliggende oorzaak gevonden bij kinderen die al voor de kleuterklas obesitas hadden. In het wetenschappelijk tijdschrift ‘PLoS One’ beschrijven de onderzoekers gedetailleerd hoe artsen de zoektocht naar onderliggende oorzaken van ernstige obesitas bij kinderen kunnen aanpakken. Abawi: “Daar is veel behoefte aan, omdat deze oorzaken in de praktijk nu vaak over het hoofd worden gezien en obesitas steeds vaker en op jongere leeftijd voorkomt.”
Zoeken naar oorzaak
Het ontdekken van een onderliggende oorzaak van ernstige obesitas is belangrijk, omdat er dan een betere behandeling op maat kan worden gestart. Voor sommige zeldzame erfelijke obesitas-aandoeningen worden op dit moment zelfs studies met nieuwe medicijnen gedaan bij het Centrum Gezond Gewicht. Kleinendorst: “Als we bij deze kinderen het ‘genfoutje’ niet hadden gevonden, dan hadden ze dit nieuwe medicijn niet kunnen krijgen. Daarom is het belangrijk dat je als dokter probeert te begrijpen waarom een kind obesitas heeft ontwikkeld. Bij sommige kinderen met ernstige obesitas kan het zinvol zijn om te zoeken naar een onderliggende medische oorzaak waar je een gerichte behandeling voor kan starten. Daarnaast levert een dergelijke diagnose veel begrip op van de omgeving. Dat kan steun geven aan kinderen en hun ouders.”
Het onderzoek is gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift ‘PLoS One’ en is het resultaat van een jarenlange samenwerking tussen kinderarts-endocrinoloog Erica van den Akker van het Centrum Gezond Gewicht in het Erasmus MC-Sophia en klinisch geneticus Mieke van Haelst van de afdeling Klinische Genetica van het Amsterdam UMC.