Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
Geen relatie tussen depressie, angst en kanker
Al decennia zoeken wetenschappers naar bewijs voor de lang vermoede oorzakelijke relatie tussen depressie, angst en het ontstaan van kanker. Dit bewijs is echter nooit gevonden omdat het waarschijnlijk niet bestaat, zo blijkt uit een omvangrijke meta-analyse van onder meer Lonneke van Tuijl, klinisch psycholoog in het UMC Groningen.
Onderzoekers uit Nederland, Canada, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk, verenigd in het Psychosocial Factors and Cancer Incidence (PSY-CA) consortium, analyseerden de resultaten van 18 cohorten met bijna 320 duizend personen met klachten van depressie en/of angst. Van deze mensen waren ruim 3 miljoen persoonsjaren aan follow-up beschikbaar. Bijna 26 duizend van hen kregen kanker.
Met de meta-analyse keken de onderzoekers naar een relatie tussen de klachten van depressie en angst met het ontstaan van kanker later in het leven. Ze vonden geen associatie met de incidentie van kanker in het algemeen noch met typen kanker die vaak genoeg voorkwamen voor een betrouwbare statistische analyse, zoals kanker van de borst, prostaat, het colorectale gebied, of vormen van kanker geassocieerd met de consumptie van alcohol.
“De onderzoekers voorkwamen enkele bekende biases, waaronder publicatiebias en een bias op basis van leeftijd”
Grondig onderzoek
Er was wel een associatie tussen de klachten van depressie/angst en vormen van kanker die met roken geassocieerd waren, zoals longkanker. Maar, na correctie voor allerlei risicofactoren, waaronder roken, verdween deze associatie. Waarschijnlijk zijn het roken zelf en/of ander ongezond gedrag de oorzaak van de kanker en niet de depressie of angst, zo concluderen de onderzoekers.
Hoewel er al jaren een vermoeden bestaat tussen klachten van depressie en angst en het ontstaan van kanker, vonden de PSY-CA onderzoekers deze dus niet. Eerdere analyses zagen soms wel zo’n relatie. Volgens de onderzoekers komt dit verschil vooral door de grondige wijze waarop ze de meta-analyse deze keer uitvoerden. De data van de 18 cohorten werd geharmoniseerd en op individueel, en dus niet groepsniveau, geanalyseerd. Verder voorkwamen de onderzoekers enkele bekende biases. Ze analyseerden ook deelnemers uit studies van nog niet gepubliceerde cohorten waardoor de publicatiebias vermeden werd. Er was zekerheid over de diagnose kanker omdat deze gegevens uit nationale kankerregistraties afkomstig waren, zoals het Integraal Kankercentrum Nederland voor de Nederlandse cohorten. Als laatste gebruikten de onderzoekers de leeftijd van de individuele deelnemers als tijdschaal voor hun statistische analyses, terwijl bij de meeste analyses hiervoor de studie of follow-up duur gebruikt wordt. Aangezien de incidentie van kanker stijgt met de leeftijd, vermijdt deze aanpak een bias op basis van de leeftijd.
“Dit helpt patiënten geruststellen bij zelfverwijt dat hun psychologische klachten debet zijn aan de kanker”
Klinische relevantie
Volgens de onderzoekers zijn hun resultaten nuttig voor de kliniek omdat ze helpen bij het geruststellen van patiënten die zichzelf verwijten dat hun psychologische klachten debet zijn aan de kanker. Toch houden ze nog een slag om de arm met betrekking tot longkanker. Er is onderzoek nodig om na te gaan of depressie en angst mogelijk indirect een rol spelen bij het ontstaan van deze vorm van kanker, bijvoorbeeld door het beïnvloeden van ongezond gedrag.
Referentie: Van Tuijl LA, Basten M, Pan KY, et al. Depression, anxiety, and the risk of cancer: An individual participant data meta-analysis. Cancer. 2023 Aug 7. Online ahead of print.