DOQ

Geslachts­bevestigende ingrepen tegenwoordig meer op maat

Waar in het verleden de geslachtsbevestigende interventies maar twee uitkomsten kenden – van een mannelijk naar een vrouwelijk uiterlijk of vice versa – is het tegenwoordig mogelijk de uitkomst van de interventie af te stemmen op de wensen van de persoon. De keuzehulp GenderAid kan daarbij helpen, vertelt Tim van de Grift, psychiater in opleiding en onderzoeker bij het Kennis- en Zorgcentrum Genderdysforie van het Amsterdam UMC.

“De invulling van de behandeling bij mensen die een geslachtsbevestigende ingreep willen ondergaan heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld van een lineair naar een modulair traject. Daarmee bedoel ik dat mensen voorheen voornamelijk een vastliggend, geprotocolleerde behandeling konden ondergaan”, aldus Tim van de Grift. Die bestond dan uit een behandeling met hormonen, gevolgd door een operatie. Ook hoe de operatie er uit zou zien, lag vast. Bij een vaginaplastiek hoorde bijvoorbeeld standaard het maken van een holte.

“Waar vroeger het protocol leidend was, is nu de wens van de persoon leidend”

Onderzoeker en psychiater in opleiding Tim van de Grift

Traject op maat

Nu kan iemand eerst een operatie ondergaan en daarna starten met hormonen, kan de operatie worden afgestemd op de wensen, enzovoort. Bijvoorbeeld wel of geen erectieprothese. Of helemaal geen operatieve ingrepen, wat steeds vaker bij mensen met een non-binaire identiteit de voorkeur heeft. Kortom, waar vroeger het protocol leidend was, is nu de wens van de persoon leidend. “De zorgvrager is ook intenser betrokken bij het maken van de afweging tussen wat wenselijk is, bijvoorbeeld aan uiterlijke kenmerken, en welk risico’s op complicaties iemand daarbij bereid is te nemen”, vertelt Van de Grift.

GenderAid

Wat overigens ook helpt bij het meer op maat behandelen, is dat sinds enige tijd een geslachtsverandering niet meer nodig is om bij de burgerlijke stand je geslacht te laten veranderen. Ook de vooruitgang in chirurgisch technische mogelijkheden speelt een rol bij het maatwerk. “Die zullen in de toekomst alleen maar verder toenemen, bijvoorbeeld via de toepassing van tissue engineering.”

Om mensen te helpen een passende keuze te maken uit alle mogelijkheden is recent GenderAid gelanceerd. Van de Grift: “Dit is een keuzehulp die zowel de persoon die de geslachtsbevestigende interventie wil ondergaan als de diverse specialisten die bij dat traject betrokken zijn van de benodigde informatie voorzien. Uit eerder onderzoek bleek namelijk dat ook de verschillende specialisten niet helemaal op de hoogte zijn van alle ins en outs van iedere mogelijke stap in het proces. De psycholoog kent bijvoorbeeld niet alle plussen en minnen van de verschillende chirurgische opties, de chirurg is geen endocrinoloog, enzovoort.”

Om te voorkomen dat de arts steeds met het hele team in gesprek moet gaan met de persoon die een geslachtsbevestigende interventie wil ondergaan, staat alle informatie in de webtool GenderAid verwerkt. “Dat garandeert ook dat iedereen dezelfde, betrouwbare informatie krijgt”, zegt Van de Grift. “Informatie die bovendien steeds wordt bijgewerkt zodra onderzoek nieuwe gegevens heeft opgeleverd, bijvoorbeeld een bepaald risico op complicaties. Uit gesprekken met ervaringsdeskundigen is bovendien naar voren gekomen welke gevolgen van een ingreep in de dagelijkse praktijk het belangrijkste zijn.”

“Het maakt uit of iemand na een masculiniserende ingreep graag staande wil kunnen plassen of niet”

Kieswijzer

GenderAid werkt als het ware als een kieswijzer bij verkiezingen. Aan de hand van stellingen krijgt de persoon in kwestie de opties aangeboden die het meest bij diens wensen, opvattingen en voorkeuren aansluiten en wat daarbij komt kijken. “Het maakt bijvoorbeeld uit of iemand na een masculiniserende ingreep graag staande wil kunnen plassen of niet. In het eerste geval is een andere ingreep nodig met iets meer kans op complicaties en een heroperatie. Het is belangrijk dat de persoon in kwestie daarvan op de hoogte is. In de spreekkamer kan de specialist daar dan op inzoomen en helpen bij de afweging. Want we weten inmiddels dat de motivatie en verwachtingen vooraf – en niet de gekozen techniek – het meest voorspellend zijn voor de mate van tevredenheid met de uitkomst van de ingreep.”

“Het percentage mensen met spijt is zeer laag, minder dan een procent”

Geen wondermiddel

De ervaringen tot nu toe wijzen uit dat de meeste mensen ook op de lange termijn tevreden zijn over hun keuze. “Het percentage mensen met spijt is zeer laag, minder dan een procent. Maar hormonen en/of een operatie zijn geen wondermiddel. De discriminatie en het niet-geaccepteerd worden als transgender of non-binair persoon hef je er natuurlijk niet mee op. Wel geeft het ‘nieuwe uiterlijk’ en de tevredenheid daarmee vaak een stimulans aan het zelfvertrouwen. Dat maakt dan weer dat mensen meer open worden, zich meer in de buitenwereld durven te begeven en/of assertiever worden wat kan zorgen voor een opwaartse spiraal in de ontwikkeling van het persoonlijke welzijn. Mogelijk kunnen we dit in de toekomst via een nazorgpoli nog meer stimuleren. En helpen bij het omgaan met de zaken die niet zijn opgelost door de geslachtsbevestigende interventie.”

Referentie: https://genderaid.org/nl

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?