DOQ

Handeczeem: welke invloed heeft de leefstijl hierop?

Handeczeem is de meest voorkomende huidaandoening van de handen. Een aandoening die veel invloed kan hebben op verschillende aspecten in het dagelijkse leven. Zowel op sociale en werk-gerelateerde activiteiten als op de kwaliteit van leven. Maar veel is nog onduidelijk. In het kader van haar promotieonderzoek1 boog Laura Loman, arts-onderzoeker aan het UMC Groningen, zich de afgelopen jaren over dit onderwerp.

Het feit dat zij in Groningen haar onderzoek verricht, gaf Loman de mogelijkheid diverse aspecten van handeczeem, waaronder de prevalentie, op grote schaal te onderzoeken. “In Noord-Nederland loopt namelijk sinds 2006 de Lifelines Cohortstudie2. Die verzamelt van ruim 160.000 mensen gedurende 30 jaar data over gezondheid en leefstijl. Loman en haar collega’s voegden in 2020 voor de ruim 135.000 volwassen deelnemers een extra digitale vragenlijst over huidaandoeningen, waaronder handeczeem, toe aan Lifelines. Deze lijst werd door een kleine 60.000 deelnemers ingevuld en teruggestuurd. Daarna kon het analyseren beginnen.

“Het is belangrijk voor behandelaars en voor hun patiënten met handeczeem om aandacht te besteden aan een gezonde leefstijl”

Arts-onderzoeker Laura Loman

Prevalentie

Dat leverde om te beginnen cijfers op over de prevalentie van handeczeem in Nederland3. Loman: “In ons onderzoek gaf 15% van de deelnemers aan ooit in hun leven handeczeem gehad te hebben. Ruim 7% gaf aan het afgelopen jaar handeczeem gehad te hebben met een piek van bijna 12% onder mensen tussen 25 en 34 jaar oud. Deze prevalentiecijfers komen overeen met de prevalentiecijfers uit Scandinavië waar al eerder grote studies naar het voorkomen van handeczeem zijn uitgevoerd.”

Uniek voor het Groningse onderzoek is dat er ook gekeken is naar het voorkomen van chronisch handeczeem en de ernst van het handeczeem. Ruim 60% van de mensen met handeczeem in het afgelopen jaar gaf aan dat dit eczeem minimaal drie maanden aanwezig was of meerdere episoden in het afgelopen jaar omvatte. Daarmee voldeden deze klachten aan de definitie van chronisch eczeem. “We hebben de deelnemers aan de hand van voorbeeldfoto’s die bij de vragenlijst zaten, de ernst van hun handeczeem laten beoordelen. Daaruit bleek dat bij de meeste deelnemers het handeczeem als ‘mild’ is te classificeren. Echter, de lifetime prevalentie van ernstig tot zeer ernstig handeczeem was 1,9%. Kennis over het voorkomen van chronisch handeczeem en de ernst hiervan onder de algemene bevolking is nodig om inzicht te krijgen in welk deel van de patiënten mogelijk begeleiding en behandeling nodig heeft.”

Leefstijlfactoren

In een andere analyse onderzocht Loman mogelijke associaties tussen handeczeem en leefstijlfactoren4. “Dat is de kracht van Lifelines; het bevat een breed scala aan gegevens van de deelnemers. Die konden we nu relateren aan het wel of niet hebben van handeczeem. Hierbij vonden we een aantal associaties. Zowel roken, chronische stress als obesitas waren positief geassocieerd met het hebben van handeczeem. Voor de andere leefstijlfactoren, zoals alcoholgebruik, sport en beweging, eetgedrag en nachtrust, vonden we geen verband met handeczeem. Of de geassocieerde leefstijlfactoren bijdragen aan het hebben van handeczeem, of dat handeczeem kan zorgen voor een slechtere leefstijl, is door de opzet van dit onderzoek niet met zekerheid te zeggen. Voor de dagelijkse praktijk betekent dit wel dat het belangrijk is voor behandelaars van patiënten met handeczeem en voor patiënten zelf om aandacht te besteden aan een gezonde leefstijl.”

“In deze studie zagen we ook dat je niet altijd op voorhand op basis van iemands beroep kunt inschatten of er risico is op handeczeem”

Beroep of blootstelling

Een derde analyse spitste zich toe op bijdragende factoren voor handeczeem5, met name ‘natte contacten’ en het dragen van handschoenen. “Veel natte contacten en/of het dragen van handschoenen zijn bekende risicofactoren voor het ontwikkelen van handeczeem. Doorgaans wordt bij het zoeken naar mogelijke oorzaken van handeczeem bij een patiënt vooral gevraagd naar beroepsgebonden blootstelling. Uit onze analyse wordt duidelijk dat blootstelling in de thuissituatie net zo sterk geassocieerd is met handeczeem. Het is dus verstandig bij de diagnostiek ook de thuissituatie goed uit te vragen. In deze studie zagen we ook dat je niet altijd op voorhand op basis van iemands beroep kunt inschatten of er risico is op handeczeem. Er zijn weliswaar beroepen met een verhoogd risico op het ontwikkelen van handeczeem, bijvoorbeeld kappers. Maar daarbinnen zijn het toch de precieze werkzaamheden met daarbij behorende blootstellingen die bijdragen aan het risico. Omgekeerd zijn er ook mensen met een beroep dat niet valt onder de hoog-risicoberoepen voor handeczeem, maar die door specifieke werkzaamheden toch risico lopen op het ontwikkelen hiervan. Je kunt dus bij de diagnostiek beter kijken naar iemands functieomschrijving en dagelijkse bezigheden dan naar de titel van het beroep.”

Referenties:

  1. Proefschrift: de onderzoeken van Laura Loman zijn gebundeld in het proefschrift A broad vision on hand eczema waarop Loman op 6 juli 2022 promoveert.
  2. Lifelines Cohortstudie
  3. De prevalentie van handeczeem in Nederland
  4. Mogelijke associatie tussen handeczeem en leefstijlfactoren
  5. Bijdragende factoren voor handeczeem
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”