Hartschade door oncolytica vaak niet meteen opgemerkt

Redactioneel

Daniël Dresden

1 december 2020

Oncologische medicijnen, zoals anthracyclines en trastuzumab, kunnen tot hartschade leiden. Bij patiënten met bijvoorbeeld een verminderde pompfunctie wordt dit echter vaak niet meteen opgemerkt. Dat vond cardioloog-onderzoeker dr. Janine Kamphuis tijdens haar promotieonderzoek in het UMC Utrecht.

De cardio-oncologie richt zich op de cardiovasculaire gezondheid van kankerpatiënten vooraf, tijdens en na het ziekteproces. Zo kan bij patiënten met manifeste hart- en vaatziekten de cardiovasculaire status geoptimaliseerd worden, om de meest effectieve oncologische behandeling te kunnen geven.

Cardiale screening

Tijdens en na het ziekteproces van de kanker kan cardiale screening bijdragen aan de detectie van cardiovasculaire bijwerkingen van de oncologische behandeling. Deze behandelingen kunnen namelijk diverse bijwerkingen geven, zoals ritmestoornissen, pericardiale ziekte, coronarialijden, klepafwijkingen en cardiale dysfunctie.
In de afgelopen decennia is er steeds meer aandacht gekomen voor de cardiovasculaire bijwerkingen van oncologische medicijnen. Deze aandacht was in eerste instantie voornamelijk gericht op de behandeling van cardiovasculaire bijwerkingen. In de afgelopen jaren is er tevens aandacht gekomen voor de vroegtijdige herkenning en preventie van deze bijwerkingen.

Cardio-oncologie poli’s

In gespecialiseerde cardio-oncologie poli’s worden via een gestructureerde benadering de cardiovasculaire bijwerkingen van oncologische medicijnen opgespoord en aangepakt. Door het ontbreken van een richtlijn over de cardio-oncologische zorg wordt op deze poli’s op verschillende manieren gewerkt.
Op de polikliniek cardio-oncologie van het UMC Utrecht wordt zorg geboden aan patiënten die een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van hartschade door hun oncologische behandeling. Kamphuis heeft de implementatie en uitkomsten van deze poli beschreven. Daarnaast evalueerde ze enkele aspecten van de huidige kennis over het uitvoeren van cardio-oncologische zorg.

Risico-inschatting verbeteren

De huidige risico-inschatting op hartschade bij behandeling met bepaalde oncologische medicijnen is nog niet optimaal. Om deze risico-inschatting te verbeteren, is onder andere de Cardio-Oncologie registratie (ONCOR) opgezet. In deze registratie worden door meerdere ziekenhuizen in Nederland gegevens verzameld van patiënten die cardio-oncologische zorg hebben gekregen.

Anthracyclines en trastuzumab

Kamphuis vond dat onder andere anthracyclines en trastuzumab een verhoogd risico op hartschade geven. Anthracyclines worden vooral gebruikt bij de behandeling van borstkanker, lymfeklierkanker, acute leukemie en bepaalde soorten kinderkanker. Trastuzumab wordt vooral gebruikt voor de behandeling van HER2-positieve borstkanker.
Overigens acht ze het niet zinvol om alle patiënten die met anthracyclines of trastuzumab zijn behandeld, regelmatig te screenen. “Het gaat erom de patiënten die hartschade krijgen, tijdig te signaleren. Gelukkig krijgt de overgrote meerderheid geen hartschade. Daarom is het niet nodig om de hele groep te belasten met extra controles bovenop alle onderzoeken en behandelingen die patiënten reeds moeten ondergaan vanwege de kanker. Goede zorg op de juiste plaats, daar moeten we naar streven.”

Referenties: Janine Kamphuis. Stepping stones to improve cardio-oncological care. UMC Utrecht. ISBN: 978-90-393-7339-2. https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/400220
Hartschade door chemokuur niet direct merkbaar. UMCUtrecht.nl, 12 november 2020. https://www.umcutrecht.nl/nieuws/hartschade-door-chemokuur-niet-direct-merkbaar