DOQ

Hartschade door oncolytica vaak niet meteen opgemerkt

Oncologische medicijnen, zoals anthracyclines en trastuzumab, kunnen tot hartschade leiden. Bij patiënten met bijvoorbeeld een verminderde pompfunctie wordt dit echter vaak niet meteen opgemerkt. Dat vond cardioloog-onderzoeker dr. Janine Kamphuis tijdens haar promotieonderzoek in het UMC Utrecht.

De cardio-oncologie richt zich op de cardiovasculaire gezondheid van kankerpatiënten vooraf, tijdens en na het ziekteproces. Zo kan bij patiënten met manifeste hart- en vaatziekten de cardiovasculaire status geoptimaliseerd worden, om de meest effectieve oncologische behandeling te kunnen geven.

(Foto: iStock)

Cardiale screening

Tijdens en na het ziekteproces van de kanker kan cardiale screening bijdragen aan de detectie van cardiovasculaire bijwerkingen van de oncologische behandeling. Deze behandelingen kunnen namelijk diverse bijwerkingen geven, zoals ritmestoornissen, pericardiale ziekte, coronarialijden, klepafwijkingen en cardiale dysfunctie.
In de afgelopen decennia is er steeds meer aandacht gekomen voor de cardiovasculaire bijwerkingen van oncologische medicijnen. Deze aandacht was in eerste instantie voornamelijk gericht op de behandeling van cardiovasculaire bijwerkingen. In de afgelopen jaren is er tevens aandacht gekomen voor de vroegtijdige herkenning en preventie van deze bijwerkingen.

Cardio-oncologie poli’s

In gespecialiseerde cardio-oncologie poli’s worden via een gestructureerde benadering de cardiovasculaire bijwerkingen van oncologische medicijnen opgespoord en aangepakt. Door het ontbreken van een richtlijn over de cardio-oncologische zorg wordt op deze poli’s op verschillende manieren gewerkt.
Op de polikliniek cardio-oncologie van het UMC Utrecht wordt zorg geboden aan patiënten die een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van hartschade door hun oncologische behandeling. Kamphuis heeft de implementatie en uitkomsten van deze poli beschreven. Daarnaast evalueerde ze enkele aspecten van de huidige kennis over het uitvoeren van cardio-oncologische zorg.

Risico-inschatting verbeteren

De huidige risico-inschatting op hartschade bij behandeling met bepaalde oncologische medicijnen is nog niet optimaal. Om deze risico-inschatting te verbeteren, is onder andere de Cardio-Oncologie registratie (ONCOR) opgezet. In deze registratie worden door meerdere ziekenhuizen in Nederland gegevens verzameld van patiënten die cardio-oncologische zorg hebben gekregen.

Anthracyclines en trastuzumab

Kamphuis vond dat onder andere anthracyclines en trastuzumab een verhoogd risico op hartschade geven. Anthracyclines worden vooral gebruikt bij de behandeling van borstkanker, lymfeklierkanker, acute leukemie en bepaalde soorten kinderkanker. Trastuzumab wordt vooral gebruikt voor de behandeling van HER2-positieve borstkanker.
Overigens acht ze het niet zinvol om alle patiënten die met anthracyclines of trastuzumab zijn behandeld, regelmatig te screenen. “Het gaat erom de patiënten die hartschade krijgen, tijdig te signaleren. Gelukkig krijgt de overgrote meerderheid geen hartschade. Daarom is het niet nodig om de hele groep te belasten met extra controles bovenop alle onderzoeken en behandelingen die patiënten reeds moeten ondergaan vanwege de kanker. Goede zorg op de juiste plaats, daar moeten we naar streven.”


Referenties: Janine Kamphuis. Stepping stones to improve cardio-oncological care. UMC Utrecht. ISBN: 978-90-393-7339-2. https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/400220
Hartschade door chemokuur niet direct merkbaar. UMCUtrecht.nl, 12 november 2020. https://www.umcutrecht.nl/nieuws/hartschade-door-chemokuur-niet-direct-merkbaar

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”