DOQ

‘Het mentale stuk bij PDS mag echt meer aandacht krijgen’

Welke factoren hangen samen met de levenstevredenheid van patiënten met het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS)? Dat vroegen Anke Snijkers, aios MDL in het Maastricht UMC+, en haar collega’s zich af. Opvallendste uitkomst: de symptoomernst speelt geen belangrijke rol als het gaat om de levenstevredenheid.

“We hebben de algemene levenstevredenheid van PDS-patiënten geanalyseerd en gekeken welke factoren hiermee samenhingen”, vertelt Anke Snijkers. “De mate van buikpijn bleek niet geassocieerd met de levenstevredenheid. Dat is opmerkelijk omdat de buikpijn precies hetgeen is waar we nu op varen in de klinische praktijk. We focussen op de buikpijn als belangrijkste uitkomstmaat, ook in onderzoek. Dat zou misschien mogen veranderen, want verbetering van de buikpijnklachten leidt niet altijd tot verbetering van het welbevinden van de patiënt.”

“De mate van buikpijn blijkt voor PDS-patiënten niet een van de factoren te zijn die zij het belangrijkst vinden”

Aios MDL Anke Snijkers

Kwaliteit van leven versus tevredenheid

“De mate van tevredenheid hangt wel duidelijk samen met de kwaliteit van leven, maar dat verwachtten we ook”, legt Snijkers uit. “Als de kwaliteit van leven beter is, verwacht je ook meestal hogere tevredenheid. Naar kwaliteit van leven bij PDS is al vaker onderzoek gedaan.” Maar waar de vragenlijst voor kwaliteit van leven meer objectief is en meer vaste criteria bevat, is de vragenlijst voor levenstevredenheid die Snijkers gebruikte in haar onderzoek meer subjectief.

“De vragenlijst die we hebben gebruikt voor deze studie is de Satisfaction With Life Scale. Een vragenlijst waarin mensen aangeven hoe tevreden ze zijn met hun leven en bij het beoordelen hiervan factoren meenemen die zij persoonlijk belangrijk vinden. De een denkt daarbij aan een goede baan en carrière maken en scoort daarom hoog. Terwijl een ander persoon met diezelfde carrière, maar met een slechte familieband bijvoorbeeld veel lager kan scoren omdat deze dit tweede aspect veel belangrijker vindt in het leven”, vertelt Snijkers. Mensen mogen zelf hun oordeel geven en kunnen zelf de factoren die ze belangrijk vinden meenemen in de antwoorden. De mate van buikpijn blijkt voor PDS-patiënten niet een van die factoren te zijn. Althans, zeker niet de belangrijkste.

 “Het puur hebben van pijn is geen individuele factor die de mate van tevredenheid bepaalt”

Een-op-eenrelatie

“In ander onderzoek hebben we wel ook laten zien dat bij verbetering van de symptomen niet automatisch ook de kwaliteit van leven toeneemt”, legt Snijkers uit. “Dat heeft dus geen een-op-eenrelatie, wat betekent dat het adequaat behandelen van buikpijn niet direct meer levenskwaliteit geeft. “Wat we zien is dat gastro-intestinale angst, gegeneraliseerde angst en depressieve klachten vaak een belangrijkere rol spelen en niet alleen de pijnklachten van PDS zelf. Het puur hebben van pijn is geen individuele factor die de mate van tevredenheid bepaalt.”

“Het mentale stuk mag echt meer aandacht krijgen”

Gevolgen voor de klinische praktijk

Als de mate van buikpijn voor de levenstevredenheid van de patiënt van ondergeschikt belang is, dan heeft dat ongetwijfeld gevolgen voor de klinische praktijk waarin met name op die buikpijn wordt gestuurd. “Belangrijk is dat we ons niet blindstaren op het verhelpen van buikpijn. Een arts zou niet enkel de buikpijn moeten uitvragen bij een PDS-patiënt. Maar bijvoorbeeld ook de invloed van de PDS-klachten op iemands leven of aanwezigheid van angstklachten en depressiviteit”, aldus Snijkers. “Het mentale stuk mag echt meer aandacht krijgen. Ook in de richtlijnen wordt het meten van de buikpijn als belangrijkste uitkomstmaat gezien, dit zou aangevuld mogen worden met andere factoren, waaronder de mentale klachten.”

Meer aandacht voor het psychische aspect

“Ons onderzoek is uitgevoerd op groepsniveau, maar per patiënt moeten we kijken of er psychologische hulp nodig is”, zegt Snijkers. “We doen dat nu ook al op individueel niveau, als blijkt dat de psychische component een grote rol speelt. In Maastricht hebben we een combinatiepoli, waar patiënten gezamenlijk door zowel de MDL-arts als de psychiater gezien kunnen worden.”

Momenteel doet Snijkers ook onderzoek naar hypnotherapie als psychotherapeutische behandeling van PDS. “Daar is al het nodige onderzoek naar gedaan. Maar ik kijk nu ook naar de online variant van deze behandeling. Is dit ook effectief? Dit onderzoek loopt, waarbij we nu in het einde van de inclusiefase zitten. We verwachten hier medio 2025 de uitkomsten van. Mijn hoop voor de toekomst is dat we patiënten veel meer kunnen bieden met e-health.”

Referentie: Snijkers J T W, Winkens B, Weerts Zsa Zsa R M, et al. Satisfaction with life in IBS is associated with psychological burden rather than gastrointestinal symptom severity Am J Gastroenterol. 2023 Oct 4. doi: 10.14309/ajg.0000000000002547.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”