DOQ

Hoe beïnvloedt pre-eclampsie de werking van de hersenen?

Vrouwen die pre-eclampsie doormaakten, laten jaren later een andere hersenactiviteit zien dan vrouwen die een gezonde zwangerschap hadden. Ook is er bij de eerste groep meer lekkage van de bloed-hersenbarrière. Dit blijkt uit onderzoek van biomedisch technoloog Lisanne Canjels (Radboudumc, Maastricht UMC+). “Veel vrouwen die kampen met cognitieve of emotionele problemen na pre-eclampsie voelen zich niet begrepen. Onze onderzoeksresultaten passen bij de uitgesproken klachten en verdienen extra aandacht.”

Jaarlijks hebben tussen de 1.800 en 5.400 zwangeren in Nederland pre-eclampsie 1,2. “Vrouwen die dit doormaakten hebben op de lange termijn vaker cardiovasculaire en cerebrale problemen dan vrouwen die een gezonde zwangerschap doormaakten”, vertelt Canjels. “Zo rapporteren veel vrouwen problemen met hun geheugen en concentratie. Daarnaast kan de aandoening ook grote emotionele gevolgen hebben. Bijvoorbeeld doordat vroeggeboortes vaker voorkomen.”

“Veel vrouwen die kampen met cognitieve of emotionele problemen na pre-eclampsie voelen zich niet begrepen”

Biomedisch technoloog Lisanne Canjels

Hersenactiviteit

Canjels deed twee onderzoeken naar afwijkingen in de hersenen van vrouwen met pre-eclampsie. In haar eerste onderzoek keek zij naar verschillen in de hersenactiviteit tussen vrouwen die pre-eclampsie doormaakten en vrouwen met een gezonde zwangerschap 3. Dit deed zij met behulp van functionele MRI-scans. “De focus lag daarbij op de hersengebieden die een rol spelen bij cognitie en emotie, zoals de prefrontale cortex en het limbisch systeem. Bij vrouwen die pre-eclampsie doormaakten vonden we, jaren na de zwangerschap, een verschil in de hersenactiviteit in deze gebieden in vergelijking met vrouwen in de controlegroep. Globaal, over de hele hersenen, vonden we geen verschillen in hersenactiviteit tussen de twee groepen. Dit komt overeen met wat we van tevoren verwachtten op basis van de cognitieve en emotionele klachten die deze vrouwen rapporteren.”

“In ons MRI-onderzoek konden we laten zien waar in de hersenen het probleem precies zit”

Bloed-hersenbarrière

Canjels’ tweede onderzoek richtte zich op lekkage van de bloed-hersenbarrière na zwangerschapsvergiftiging4. Er werd een contrastvloeistof in de bloedbaan gespoten en, met behulp van MRI, gemeten of dit voorbij de bloed-hersenbarrière kwam. Deze methode was nog niet eerder toegepast in onderzoek naar pre-eclampsie. “De meeste onderzoeken kijken direct na de zwangerschap of er in het hersenvocht markers aanwezig zijn die wijzen op lekkage. Je weet dan wel of er lekkage is, maar niet waar in de hersenen het probleem precies zit. In ons MRI-onderzoek konden we dat wel laten zien. Daarnaast keken wij niet direct na de zwangerschap, maar op de lange termijn.”

“Bij vrouwen met pre-eclampsie was de lekkage in de hersenen drie tot zes keer hoger dan bij de controles”

Meer afwijkingen dan verwacht

De resultaten van het tweede onderzoek lieten meer afwijkingen zien dan Canjels vooraf had verwacht. “We verwachtten dat we vooral lekkage van de bloed-hersenbarrière in de witte stof van de hersenen zouden vinden. We weten namelijk dat vrouwen met pre-eclampsie ook een verhoogd risico hebben op cerebral small vessel disease; problemen met de kleine bloedvaten in de hersenen. Dat speelt zich voornamelijk af in de witte stof. Ook zien we bij deze vrouwen vaak meer witte stof laesies. Lekkage van de bloed-hersenbarrière gaat daar vaak aan vooraf. In de praktijk bleek er op heel veel plaatsen in de hersenen lekkage te zijn, zowel in de witte als de grijze stof. Bij vrouwen met pre-eclampsie was de lekkage drie tot zes keer hoger dan bij de controles.”

“Ik wil onderzoeken of we met leefstijlinterventies de conditie van de bloed-hersenbarrière kunnen verbeteren”

Verder onderzoek

De komende tijd wil Canjels samen met het DECONNECT-team de problemen met de bloed-hersenbarrière verder onderzoeken. Zij wil niet alleen meer weten over de lekkage van de bloed-hersenbarrière, maar ook kijken of er een behandeling mogelijk is die de lekkage vermindert. “Ik wil bijvoorbeeld onderzoeken of we met leefstijlinterventies de conditie van de bloed-hersenbarrière kunnen verbeteren.”

MRI-scanner

Daarnaast wil zij kijken of het onderzoek ook mogelijk is met behulp van een minder sterk magneetveld in de MRI-scanner. “Voor ons onderzoek gebruikten we een 7T MRI-scanner. Deze heeft een extra sterk magneetveld. Het voordeel hiervan is dat je kleine verschillen tussen patiënten goed kunt detecteren. Het nadeel is dat het onderzoek duurder is en dat sommige patiënten niet kunnen deelnemen. Bijvoorbeeld omdat we nog niet weten wat het effect is van metaalbevattende protheses, tatoeages of permanente make-up in een 7T MRI-scanner. Als we de gevonden verschillen ook kunnen waarnemen met een 3T MRI-scanner, die in de kliniek vaak wordt gebruikt, zou dit de klinische waarde van het onderzoek vergroten.”

Erkenning

Op dit moment  kan zij nog geen concrete oplossing bieden voor de cognitieve en emotionele problemen van vrouwen met pre-eclampsie. Toch zijn de onderzoeksresultaten al helpend voor deze doelgroep. “Veel vrouwen die met deze problemen kampen voelen zich niet serieus genomen. Zij hebben het gevoel dat zowel de artsen als de mensen in hun omgeving hun problemen onvoldoende erkennen. Dat wij in ons onderzoek daadwerkelijk verschillen in de werking van de hersenen hebben aangetoond, geeft aan dat er wel degelijk iets aan de hand is. Nu moeten we nog uitvinden hoe we dit het beste kunnen tegengaan.”

Over de DECONNECT-studie – oproep voor gynaecologen
Canjels voerde haar onderzoek uit binnen de DECONNECT-studie. Deze studie maakt onderdeel uit van de Queen of Hearts studie die de langetermijneffecten onderzoekt van zwangerschapsvergiftiging op het hart en de vaten. De DECONNECT-studie is een vervolgstudie hierop en kijkt naar de psychische en cognitieve problemen na een zwangerschapsvergiftiging.

De Queen of Hearts studie includeert nog steeds proefpersonen. Op dit moment zijn zij vooral op zoek naar vrouwen die een gezonde zwangerschap hebben doorgemaakt.
Wilt u een mogelijke proefpersoon aanmelden? Kijk voor meer informatie op https://queenofhearts.eu/onderzoeken/queen-of-hearts/. Of neem contact op met het Transmuraal vrouwen dagcentrum van het Maastricht UMC+ (dagcentrum.verloskunde@mumc.nl of 043 – 387 4145). Potentiële deelneemsters kunnen een e-mail sturen naar deconnect.verloskunde@mumc.nl.

Referenties:

  1. Post Uiterweer ED, Veerbeek JHW, Franx A. Pre-eclampsie. Ned Tijdschr Tandheelkd. 2015;122(2):79-83.
  2. CBS Statline. Geboorte; kerncijfers, en CBS Statline. Bevolkingsontwikkeling; regio per maand. Geraadpleegd op 27-06-2022.
  3. Canjels LPW, Ghossein-Doha C, Alers R-J, et al. Functional connectivity of limbic system years after pre-eclampsia: 7-Tesla functional MRI study. Ultrasound Obstet Gynecol. 2022 May 2. doi: 10.1002/uog.24928. Online ahead of print.
  4. Canjels LPW, Jansen JFA, Alers R-J, et al. Blood-brain barrier leakage years after pre-eclampsia: dynamic contrast-enhanced 7-Tesla MRI study. Ultrasound Obstet Gynecol. 2022 May 2. doi: 10.1002/uog.24930. Online ahead of print.
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?

‘We willen de maatschappij met de gezond­heids­zorg verbinden’

Huisarts Bernard Leenstra wil dat álle Nederlanders goed leren handelen in levensbedreigende situaties. Met zijn initiatief Schok & Pomp biedt hij leuke en tijdbesparende cursussen in levensreddend handelen en probeert hij maatschappij en gezondheidszorg te verbinden.

Trends in brandwonden bij kinderen

Zijn er meer brandwonden bij kinderen, of worden ze sneller doorverwezen? Arts-onderzoeker Frederique Kemme en chirurg Annebeth de Vries volgden de cijfers. “Er komen meer kinderen naar het brandwondencentrum.”

Veel kanker in de toekomst door CT-scans

Een recente analyse wijst op tienduizenden toekomstige kankergevallen door CT-scans. Cardio-thoracaal radioloog Firdaus Mohamed Hoesein pleit voor zorgvuldig gebruik: “Alleen als het écht nodig is en met een zo laag mogelijke dosis.”

‘Zorg dat de digitale weg niet de enige ingang naar de maatschap­pij wordt’

Steeds vaker gaat zorg via de digitale weg. Nicole Goedhart onderzoekt de toegankelijkheid van de (online) samenleving en geeft tips hoe de zorgverlener de zorg toegankelijk voor iedereen houdt. “Een afstand tot de online wereld kan gezondheidsverschillen vergroten.”