Hoe roepen we scabiës een halt toe?

Het aantal mensen met scabiës neemt de laatste jaren toe. Waar wordt deze toename door veroorzaakt? Speelt de coronapandemie een rol hierbij? En hoe is deze toename te stoppen? Dermatoloog Patrick Kemperman, werkzaam in Amsterdam UMC en Dijklander Ziekenhuis, licht dit nader toe. “De twee belangrijkste pijlers zijn zo snel mogelijk behandelen en saneren.”

In 2014 registreerde het Nivel 100 gevallen van scabiës per 100.000 inwoners. In 2019 was dit aantal toegenomen tot 210 en in 2020 tot 260 gevallen per 100.000 inwoners. “We zien deze toename echt niet alleen in bijvoorbeeld studentenhuizen of verpleeginstellingen”, zegt Patrick Kemperman. “Scabiës komt onder de hele bevolking voor, maar wel vooral op locaties waar meerdere mensen op een afdeling verblijven.” Naar de oorzaak van deze toename is het gissen. “Er is geen onderzoek naar gedaan, maar er zijn wel ideeën over.”

Medicijnen en sanering

Het is mogelijk dat mensen door alle berichtgeving over scabiës, de klachten sneller herkennen en eerder naar de huisarts gaan. Maar Kemperman ziet ook dat mensen vaak te lang met klachten rondlopen, waardoor zij andere personen onbewust blijven besmetten, als een soort sneeuwbaleffect. Daarnaast is de bestrijding van de schurftmijt niet eenvoudig. Naast een behandeling met medicijnen, moet een heel pakket aan saneringsmaatregelen uitgevoerd worden. “Denk dan aan het wassen van alle lakens en kleren, tapijten stofzuigen. Dat wat niet gewassen kan worden moet minimaal vijf dagen in plastic bewaard worden. Als daar een blinde vlek zit, zoals een dekentje of kledingstuk dat niet goed gesaneerd is, of een matras dat niet is omgedraaid, kunnen mensen zichzelf blijven besmetten. Ook is het belangrijk mensen waarmee contact is geweest te verwittigen over de besmetting. Anders ontstaat er een soort ping-pongeffect van mensen die elkaar blijven besmetten.”

Rol coronapandemie?

Of de coronapandemie een rol speelt bij de toename van scabiës, daarover kan volgens Kemperman alleen maar gespeculeerd worden. “Aan de ene kant is het goed voor te stellen dat als mensen langere tijd samen in isolatie zitten, de schurftmijt aardig kan rondgaan. Aan de andere kant is er bij isolatie minder contact met anderen, waardoor de mijt zich weer minder snel kan verspreiden. Dat spreekt elkaar dus wel een beetje tegen.”

Snel actie ondernemen

Volgens Kemperman is het belangrijk bij het vermoeden van scabiës of na contact met een besmet persoon zo snel mogelijk naar de huisarts te gaan als er klachten zijn. Hoe eerder deze kan kijken of er sprake is van scabiës, hoe beter. Het typische beeld is jeuk, en dan vooral ‘s nachts. De jeuk komt vooral voor op de vingers, bij de geslachtsdelen, polsen en voeten, zegt Kemperman. “Ook kunnen mensen bultjes of blaasjes krijgen op de vingers of andere plekken die jeuken.”

Doorverwijzen naar dermatoloog

Soms is niet goed duidelijk dat het om scabiës gaat. “Dan zijn de huidafwijkingen nog niet echt aanwezig, maar kan het lichaam wel al immunologisch reageren op de aanwezigheid van de schurftmijt.” Als een huisarts twijfelt over de diagnose of als een patiënt na behandeling klachten blijft houden, kan een verwijzing naar de dermatoloog aangewezen zijn. Deze kan vervolgens beoordelen of de jeuk veroorzaakt wordt door de schurftmijt of andere oorzaken heeft. Ook kijkt de dermatoloog specifiek naar de saneringsmaatregelen, en geeft daar uitgebreid uitleg over.

“Mensen met een scabiësbesmetting moeten hier echt goede en eenduidige uitleg over krijgen”

Blinde vlekken

Maar wat kan er dan gedaan worden om de toename van het aantal besmettingen terug te dringen? Kemperman blijft hameren op de saneringsmaatregelen, naast een tijdige behandeling. “Mensen met een scabiësbesmetting moeten hier echt goede en eenduidige uitleg over krijgen. Gelukkig krijgen we bij de meesten de scabiës dan goed onder controle. Voor de mensen bij wie dat minder goed lukt, proberen we de behandeling te intensiveren en samen met de patiënt uit te zoeken waar bij de sanering eventuele blinde vlekken zitten. Zo kunnen we hen hopelijk alsnog verlossen van dit probleem.”

“De verwijzingen komen in een hoog tempo binnen, we zijn nog echt in de groeifase”

Groeifase

Ondertussen lijkt de scabiësepidemie nog niet over het hoogtepunt heen. “De verwijzingen komen in een hoog tempo binnen, we zijn nog echt in de groeifase.” Kemperman houdt zijn hart vast voor de toekomst. “Met de coronapandemie zijn we nu in een soort nieuwe roaring twenties terecht gekomen. Alles mag weer, dus iedereen gaat weer met elkaar op pad. Terecht natuurlijk, maar dat is koren op de molen voor de schurftmijt.”

Referentie: Nivel

Amsterdam UMC, dermatologie, Dijklander Ziekenhuis, Patrick Kemperman, scabiës, schurft