DOQ

Hoe verandert de rol van arts door robotisering en AI?

Artsen moeten in 2040 goed toegerust zijn voor zorgverlening die voor een flink gedeelte wordt bepaald door technologieën als robotisering en artificiële intelligentie (AI). Dat vindt de KNMG die daarom een bijzondere leerstoel aan het Amsterdam UMC in het leven heeft geroepen: Recht, zorgtechnologie en geneeskunde. Deze wordt – per 1 mei – bekleed door gezondheidsjurist Corrette Ploem. “Deze technologieën waaien niet over. Artsen doen er dus goed aan mee te discussiëren over hun toekomstige verantwoordelijkheden.”

Een patiënt meldt zich in het ziekenhuis en bouwt gaandeweg een vertrouwensband op met de dokter. Dan vertelt de arts dat technologie verantwoordelijk is voor een groot gedeelte van de diagnostiek en de behandelingskeuze. Met nadere vragen kan de patiënt zich het best wenden tot de producent. Met een fictieve casus schetst Corrette Ploem de aanleiding voor haar leerstoel: wat zijn de consequenties van nieuwe technologieën voor de verantwoordelijkheden van de arts én de rechten van de patiënt? Wat is wel en niet wenselijk en hoe is het wettelijk geregeld?

Anticiperen

Ploem vervolgt: “De KNMG ziet nieuwe technologische ontwikkelingen op de arts afkomen. Zaken die binnen 20 jaar aanwezig zijn in de spreekkamer. Zoals we nu bijvoorbeeld soms al bij onze bank of internetprovider met een computersysteem spreken, zo zijn er straks ook conversational agents voor de patiënt. Denk verder aan kunstmatige intelligentie, die menselijke intelligentie gaat aanvullen of zelfs overtroeven, zodat de behandeling nog beter en persoonsgerichter wordt. De KNMG wil antwoorden hebben op vragen die dit met zich meebrengt en ook anticiperen op de ontwikkelingen. Mijn leerstoel is bedoeld om hieraan bij te dragen, met het recht als belangrijkste invalshoek.”

Fotograaf Kirsten van Santen (info@kirstenvansanten.nl)

“Is bij een foute diagnosestelling arts of technologie verantwoordelijk?”

Gezondheidsjurist Corrette Ploem

Black box

Een voorbeeld van zo’n toekomstige vraag is: kan de arts het volledige diagnostische proces overlaten aan technologie? Vormt hij straks niet langer een klinisch beeld aan de hand van patiëntinformatie die hij zelf heeft vastgelegd? Of zal de arts zelfs die rol niet meer hoeven te vervullen, omdat dergelijke handelingen dan ook zijn overgenomen door technologie? En in het verlengde daarvan: is bij een foute diagnosestelling arts of technologie verantwoordelijk? Ploem: “Stel, er is een artsenrichtlijn die zegt dat je het beslissingsondersteuningssysteem kunt volgen. Het systeem is weliswaar gevoed met heel veel data en medische kennis, maar het is niet helemaal duidelijk hóe de diagnose precies tot stand komt. Dat is als het ware een black box. Kun of wil je dan als arts nog wel verantwoordelijkheid dragen voor de diagnose?”

Verantwoorde zorginnovatie

Ploem is, verdeeld over twee perioden, ruim twintig jaar werkzaam als gezondheidsjurist in eerst het AMC en nu het Amsterdam UMC. “Essentieel onderdeel van mijn leerstoel is de invalshoek van wat ‘verantwoord maatschappelijk innoveren’ wordt genoemd. Ik deed en doe onderzoek op dit gebied binnen de gezondheidszorg. In het kader van deze leerstoel ga ik dat uiteraard voortzetten. Hetzelfde geldt voor onderwijs aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de UvA en het Amsterdam UMC.”

“Hoe kun je zorgtechnologie invoeren met inachtneming van de zorgpraktijk en de juridische, ethische en maatschappelijke context daarvan?”

Dialoog met samenleving

Wat verstaat Ploem onder verantwoord maatschappelijk innoveren? “Bij de ontwikkeling van zorgtechnologie is een cruciale vraag: hoe kun je die maatschappelijk verantwoord invoeren, dat wil zeggen met inachtneming van de zorgpraktijk en de juridische, ethische en maatschappelijke context daarvan? Bij dat laatste is ook de dialoog met de samenleving van belang. Zoveel mogelijk partijen moeten bij een nieuwe ontwikkeling inbreng kunnen hebben. Methoden hiervoor zijn bijvoorbeeld interviews en focusgroepen met onder meer zorgverleners en vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen. Denk ook aan publieksdialogen.”

“Ik hoop bij te dragen aan richtlijnen waarmee artsen, die een steeds complexer vak moeten uitoefenen, goed uit de voeten kunnen”

Lacunes in wetgeving

Ze vervolgt: “Onderdeel van onderzoek gericht op maatschappelijk verantwoord innoveren is ook de vraag of innovaties in de bestaande juridische kaders passen. Vooral daar kan ik als gezondheidsjurist van toegevoegde waarde zijn. Ik hoop onder meer knelpunten en lacunes in wetgeving te kunnen aangeven en te kunnen meedenken over modernisering van wetgeving. En last but not least: er moet altijd een vertaalslag zijn van wet naar de praktijk. Hier spelen protocollen, richtlijnen en gedragscodes van beroepsorganisaties een cruciale rol. Sterker nog: de zorgpraktijk kán niet zonder heldere en goed werkbare zelfregulering door medisch-wetenschappelijke verenigingen. Ik hoop ook bij te dragen aan richtlijnen waarmee artsen, die een steeds complexer vak moeten uitoefenen, goed uit de voeten kunnen.”

“Sta open voor discussie over je verantwoordelijkheden in een veranderende wereld”

Niet van voorbijgaande aard

Ploems boodschap aan artsen is dat robotisering, kunstmatige intelligentie en andere nieuwe technologieën niet van voorbijgaande aard zijn. “Ze zijn er al en ze zullen toenemen in aantal en invloed. Sta open voor de discussie over je verantwoordelijkheden in een veranderende wereld.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: jongen met gepig­menteerde huid­afwijking

Een tienjarige jongen heeft een opvallende laesie op de rechterbovenarm. Bij navraag blijkt deze laesie al jaren aanwezig. In de familie komen geen melanomen voor. De jongen heeft een blanco voorgeschiedenis. Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten van moeizaam plassen

Een man komt met een doorgemaakte blaasontsteking op uw spreekuur. Plassen gaat al een paar jaar langzaamaan moeilijker en moeilijker. De straal is zwak, nogal eens sproeiend en er wordt bijna altijd wat nagedruppeld. Persen helpt niet echt. Wat is uw diagnose?

Iedere arts moet zich voorbereiden op een leven lang leren

Welzijn is een voorwaarde voor professionele en persoonlijke ontwikkeling. En dat is in de medische sector meer dan ooit een punt van zorg, vindt Marjolein van de Pol. “De nieuwe bewegingen moet je gewoon volgen, in welke fase van je carrière je ook zit.”

‘‘Minder eten en meer bewegen’ is echt een misvatting’

Mensen met obesitas hebben vaak te maken met negatieve vooroordelen, ook in de zorg. Daardoor vermindert de kwaliteit van zorg, legt Paige Crompvoets uit. “Uit mijn onderzoek bleek dat mensen met obesitas soms belachelijk gemaakt worden door hun zorgverleners.”

Whispp biedt oplossing voor mensen met stem- en spraak­problemen

Joris Castermans ontwikkelde Whispp, een app die met behulp van AI fluister- en aangedane spraak kan omzetten in een heldere en natuurlijke stem. “Wie nog audio- of video-opnames heeft van de gezonde stem, kan met Whispp de eigen stem van vroeger creëren.”

Artsen voor Kinderen helpt kinderen met een chronische ziekte of beperking

Michel Weijerman van Stichting Artsen voor Kinderen vertelt over hun projecten voor betere zorg en welzijn voor kinderen met een chronische aandoening. “Zo’n 200 zorgprofessionals zijn op vrijwillige basis bij onze poli betrokken. Binnen 48 uur krijg je antwoord.”

Casus: patiënte met dagelijkse neusbloedingen

Een patiënte is de dagelijkse neusbloedingen rechts helemaal zat. Door het dichtknijpen van de neus gedurende 10 minuten stopt de bloeding wel steeds. Wat is uw diagnose?

‘Wees alert op opioïd­misbruik bij patiënten op SEH’

Opioïdgebruik komt bij SEH-patiënten vaker voor dan gemiddeld. Meer bewustzijn over misbruik van deze medicatie is nodig, aldus Joris Holkenborg. “Maar vergeleken met de VS doen we het in Nederland, mede dankzij apothekers en huisartsen, best wel goed.”

Voorkom een burn-out

Huisarts Nico Verhoef onderzocht waarom steeds meer artsen een burn-out krijgen, hoe dit te voorkomen, én geeft tips hoe je het werk leuk houdt voor jezelf. “Een middag per week maakte ik vrij voor kleine chirurgische ingrepen, omdat ik dat heel leuk vind om te doen.”

De zorgverlener als verwonderaar

Steeds meer resultaten wijzen uit dat een goed contact tussen de zorgverlener, het kind en de ouders, veel leed kan voorkomen. Piet Leroy zet zich in voor pijn- en traumavrije zorg bij kinderen. “Ik spreek nooit over lastige ouders, wel over kwetsbare ouders.”


0
Laat een reactie achterx