Huisarts Mulders over ongezonde leefstijl: ‘Soms is een donderpreek nodig’

Een patiënt die je bijblijft, die impact heeft. Een aai over de bol of een donderpreek? Als het nodig was, aarzelde huisarts Rinus Mulders tijdens zijn 41-jarige carrière niet voor de tweede benadering te kiezen als een patiënt ongezond bleef leven. “Bij sommigen dacht ik na zo’n uitbrander weleens: dat was stevige taal, ik ben benieuwd of die patiënt hier nog terugkomt. Maar vaak zeiden of schreven ze later: dank u dokter, ik had die confronterende aanpak gewoon nodig.” Mulders nam in juni na 41 jaar afscheid van het huisartsenvak.

“Patiënten die roken, patiënten die ongezond eten, patiënten die onvoldoende bewegen. Welke arts heeft er niet zijn handen vol aan om mensen te stimuleren een andere leefstijl te kiezen? Zelf had ik er in die 41 jaren in Lage Zwaluwe ook dagelijks mee te maken. Ik ben altijd een dokter geweest die probeerde met iedereen op zijn eigen niveau te communiceren, of het nu was met de burgemeester of een agrariër. Bij die laatste schakelde ik dan over naar het dialect van mijn jeugd; ik kom uit een boerengezin van acht kinderen uit Oud Gastel.”

Niet fel van leer

“Communiceren op het niveau van de patiënt houdt ook in dat je je probeert te verplaatsen in de ander en dat je je benadering laat aansluiten op diens karakter. Stel, ik had een patiënt meermalen voorgelicht over de gevaren van roken en ik had bijvoorbeeld met grafieken laten zien wat de gevolgen van de verslaving zijn voor het aantal levensjaren en ook het aantal gezónde levensjaren. En stel, die patiënt bekende tijdens het volgende consult nog steeds te roken. Trok ik dan automatisch fel van leer? Nee, bij een timide persoon werkt dat niet.”

“Wandelt u straks mijn praktijk uit en stelt u zich eens voor hoe lang een rij van 130 personen is. Dan staat een flink deel van de straat vol”

Tactiek

“In dat geval kon het bijvoorbeeld een betere tactiek zijn aan de ander te vragen wat hij of zij graag wilde hebben. Dan zei ik: ‘Je gaat iedereen in je omgeving vertellen dat je bent gestopt met roken en dat je met het geld dat je daarmee bespaart datgene gaat kopen wat je zo graag wilt hebben’. Op die manier bouwde ik een soort wedstrijdelement in. Maar bij mensen die naar mijn mening steviger in hun schoenen stonden, besloot ik soms wél een preek te geven. 

Dikwijls attendeerde ik een dergelijke persoon op alle longkankerpatiënten die ik had gezien. Na veertig jaar kon ik zeggen: ‘130 mensen die mijn praktijk hebben bezocht, hebben door hun rookverslaving deze aandoening gekregen en zijn eraan gestorven. Wandelt u straks mijn praktijk uit en stelt u zich eens voor hoe lang een rij van 130 personen is. Dan staat een flink deel van de straat vol.’ Dergelijke woorden hebben sommigen de ogen geopend.” 

“Als u niet stopt met roken, is de kans groot dat u uw kleinkinderen niet kun zien opgroeien. U heeft zelf de keuze”

Verantwoordelijkheden

“Natuurlijk, de ene persoon heeft genetisch meer aanleg voor verslaving dan de ander. Dus houd je als arts rekening met iemands capaciteit. Maar ook dán kun je iemand gefundeerd de waarheid vertellen. Als iemand van twee meter lang nooit bukt bij een deur van 1.90 meter hoog, dan blijf je toch ook zeggen dat hij onverstandig handelt door met steeds hetzelfde gedrag zijn hoofd te stoten? Ik denk niet dat huisartsen veel invloed kunnen uitoefenen op iemands leefstijl; ik heb in veertig jaar ook weinig resultaat gezien van preventieve geneeskunde. Wat we in elk geval wél kunnen doen, is mensen aanspreken op hun verantwoordelijkheden als ze bewust gezondheidsrisico’s aangaan. En wijs ze zonder omwegen op de consequenties. Bijvoorbeeld: ‘Als u niet stopt met roken, is de kans groot dat u uw kleinkinderen niet kun zien opgroeien. U heeft zelf de keuze.’”

“Mijn broer huldigt de opvatting dat je iemand vooral moet prijzen”

Levendige discussies

“Of mijn stevige benadering voortkomt uit mijn jeugd op de boerderij, waar ik al vanaf mijn vijfde meehielp in het bedrijf? Het zal toch vooral een karaktertrek zijn. Neem een van mijn broers, die in het onderwijs zit. Die heeft dezelfde opvoeding genoten als ik, maar bejegent mensen op een andere manier. Daar hebben we levendige discussies over. Hij huldigt de opvatting dat je iemand vooral moet prijzen. Bij een hardloopwedstrijd op school, geeft hij ook een pluim aan degene die als laatste is geëindigd. Ik zou zeggen: ‘De volgende keer moet je proberen te zorgen dat je niet de laatste bent.’”

communicatie, huisarts Rinus Mulders, leefstijl, stevige taal, terugblik