Huisarts Pijbes: ‘De training geeft mensen met een migrantenachtergrond regie over hun lijf en hun klachten en het besef dat ze daar wat aan kunnen doen’

De Amsterdamse huisarts Frederieke Pijbes merkte dat ze mensen met een migrantenachtergrond niet altijd de juiste zorg kon bieden. Vaak presenteren zij hun klachten anders dan autochtone patiënten. Dit komt deels doordat zij uit een wij-cultuur komen waarin het leven van de groep boven het leven van het individu gaat. Daardoor hebben zij vaak niet geleerd om ik-gerelateerde klachten te verwoorden. De training ‘Ik Ontmoet Mij’, gebaseerd op lichaamsgerichte therapie, die speciaal voor deze doelgroep is ontwikkeld, blijkt vaak uitkomst te kunnen bieden.

Huisarts Frederieke Pijbes van huisartsenpraktijk Meijman & Pijbes in Amsterdam heeft kennisgemaakt met de cursus ‘Ik Ontmoet Mij’ en raadt die nu ook andere huisartsen van harte aan. “Specifiek als je te maken hebt met patiënten met een migrantenachtergrond”, zegt ze. Ze merkte zelf dat ze het soms moeilijk vond om mensen met een migrantenachtergrond in haar praktijk de juiste zorg te bieden. “Werken in een achterstandswijk brengt heel eigen uitdagingen met zich mee”, vertelt ze. “Mensen met een migrantenachtergrond hebben vaak een andere manier van hun klachten presenteren dan autochtone patiënten doen. Ze uiten vragen en wensen vanuit hun eigen culturele achtergrond die moeilijk te vertalen zijn naar de Nederlandse cultuur. Een patiënt kan bijvoorbeeld spreken over een klacht aan één gehele kant van het lichaam, zonder dat sprake is van een beroerte. Dingen die wij als Nederlandse huisartsen niet zomaar vanuit onze opleiding kunnen verklaren. Daar komt nog bij dat het bovengemiddeld vaak gaat om mensen met een laag opleidingsniveau en inkomen, ongezonde leefomstandigheden en lage gezondheidsvaardigheden. Ze hebben ook niet altijd de taal tot hun beschikking om in gesprek met mij hun klacht voor mij goed helder te krijgen.”

Wij-cultuur

Maar er is ook nog iets anders dat meespeelt, en dat is het gegeven dat het om mensen gaat die zijn opgegroeid in een wij-cultuur. Pijbes legt uit: “Het leven van de groep gaat voor deze mensen boven het leven van het individu. Dat maakt het moeilijk om in de spreekkamer van de huisarts ik-gerelateerde problemen goed onder woorden te brengen. Een westers iemand zal zeggen: ik krijg hoofdpijn van de drukte in huis. In andere culturen hebben mensen niet geleerd om het zo uit te drukken en is het ook niet wenselijk om dit te doen.”

“Ik zag dat er tijdens die workshop een lichtje ging branden bij die mensen. Het geeft ze het besef dat ze de invloed hebben om wat aan hun klachten te doen” 

Regie over lijf en klachten

Pijbes voelde zich gefrustreerd over het feit dat ze geen antwoorden had op de klachten waarmee patiënten met een migrantenachtergrond haar confronteerden. Ze besloot naar het Huis in de Wijk te gaan voor een training van ‘Ik Ontmoet Mij’en dat bleek een eyeopener. Ze vertelt: “Het was een kennismakingstraining en ik trof daar precies dezelfde mensen die ik ook in mijn praktijk kreeg. ‘Ik Ontmoet Mij’ is opgezet voor mensen met een Turkse en Marokkaanse achtergrond, mensen die deze patiënten begrijpen dus. Ze werken lichaamsgericht: ze beginnen met de vraag ‘Wat voel je in je lijf?’, ze geven daar woorden aan en van daaruit gaan ze verder. Ze doen dit op basis van thema’s zoals ‘Je rol als moeder’. Dat biedt een heel goede basis om de relatie met de klacht te leggen. Ik zag dat er tijdens die workshop een lichtje ging branden bij die mensen. De training geeft ze regie over hun lijf en hun klachten en het besef dat ze de invloed hebben om daar wat aan te doen. Hij is er nu nog alleen voor vrouwen, maar inmiddels is ook een variant voor mannen ontwikkeld.”

“Na een paar consulten is het waardevol om mensen te wijzen op een training die ze wél van hun klachten af kan helpen”

Waardevolle training

Het gevolg is dat Pijbes ‘Ik Ontmoet Mij’ nu ter sprake brengt als ze na een paar consulten met een patiënt met een migrantenachtergrond merkt dat ze diens zorgvraag niet goed kan beantwoorden. “Je moet natuurlijk eerst het vertrouwen hebben dat iemand medisch in orde is”, zegt ze, “je kunt dus niet al meteen na het eerste consult iemand daar naartoe sturen. Maar na een paar consulten is het wel waardevol om hen te wijzen op een training die ze wél van hun klachten af kan helpen. Dan kunnen ze er ook vertrouwen in hebben dat je ze op iets goeds wijst. Ik raad andere huisartsen dan ook zeker aan om er ook gebruik van te maken. Maar het is wel goed om het eerst zelf een keer te zien en ondergaan. En om terug te kijken naar de uitzending Terug naar de Akbarstraat van Felix Rottenberg, waarin het initiatief ook aan bod komt. Mij heeft beide echt geholpen.”

---

Lees hier meer over de training ‘Ik Ontmoet Mij’

---

De resultaten van de training ‘Ik Ontmoet Mij’ zijn onder andere*

• de toename van het bewustzijn van het lichaam ten aanzien van pijnbeleving en de vergroting van vaardigheden om ermee om te gaan;
• de toename van het bewustzijn over het belang van zelfzorg en persoonlijke groei en de vergroting van vaardigheden om hiermee om te gaan;
• het verminderen of verdwijnen van klachten variërend van lichamelijke en depressieve klachten, slapeloosheid en eenzaamheidsgevoelens;
• het verminderde gebruik van medicatie (pijnstillers, antidepressiva, slaapmedicatie etc.);
• de regie over hun leven zelf in handen krijgen.

* Deze resultaten zijn gebaseerd op een uitgebreide evaluatie van ‘Ik Ontmoet Mij’ onder begeleiding van GGD Amsterdam en Stadsdeel Nieuw-West gemeente Amsterdam. 
Klik hier om het volledige onderzoeksrapport te lezen.

Lees meer over: