Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
Huisarts Van de Griendt: ‘Moeten we echt oppassen voor verzadigde vetten?’
Huisarts Lieneke van de Griendt (ook wel ‘Huisarts 2.0’ genoemd) reageert in dit artikel op een redactioneel in het NRC waarbij een wetenschapsjournalist kritiek heeft op ‘Het Pioppi dieet’ vanwege de inname van verzadigde vetten. Niet terecht, vindt de huisarts, omdat hij daarmee voorbij zou gaan aan zeer relevant onderzoek dat aantoont dat er geen relatie is tussen verzadigde vetten en het ontstaan van hart- en vaatziekten.
In het NRC stond op 14 december jongstleden het artikel ‘Pas op voor verzadigd vet in het Pioppi-dieet’, geschreven door medisch redacteur en wetenschapsjournalist Wim Köhler.
Köhler heeft in dit artikel kritiek op wat de auteurs van Het Pioppi dieet zeggen over de inname van verzadigde vetten. Als ik het goed begrijp vooral vanwege de naar zijn mening slecht gekozen bronnen. Hij sluit zijn betoog af met de waarschuwing over de relatie tussen verzadigde vetten en gezondheid, die al uit de titel van zijn artikel blijkt. Jammer genoeg gaat hij volledig voorbij aan zeer relevant onderzoek.
Geen relatie tussen inname verzadigde vetten en vervroegd overlijden
Terwijl Köhler wel een publicatie van Zoe Harcombe noemt, ziet hij helaas haar promotie onderzoek1 over het hoofd. Deze systematische review en meta-analyse noemen de auteurs van Het Pioppi dieet óók als referentie, maar daar gaat Köhler niet op in. Harcombe kwam na een uitgebreid onderzoek van drieënhalf jaar tot de conclusie dat er geen relatie is aangetoond tussen de inname van verzadigde vetten en het ontstaan van hart- en vaatziekten, dan wel vervroegd overlijden. Zie hier haar verhaal, dat gezien kan worden als een verbale samenvatting van haar proefschrift. Dit liegt er niet om. Wat mij betreft is hier geen speld tussen te krijgen. Harcombe deed haar verhaal overigens onlangs nog in Nederland, als eerste spreker van het tweede Leefstijl Congres van het NILG, dat in 2018 onder leiding van prof. dr. Hanno Pijl, endocrinoloog van het LUMC, werd georganiseerd.
Huisarts Lieneke van de Griendt
Selectief citeren
Köhler maakt vervolgens melding van een artikel dat vier elkaar tegensprekende voedingsonderzoekers gezamenlijk publiceerden in het blad Science in november 2018. Hij vertaalt een citaat als volgt: “Het vervangen van verzadigd vet door onverzadigde vetten van natuurlijke oorsprong biedt gezondheidsvoordelen voor de algemene bevolking.” Hij verzuimt echter de rest er aan toe te voegen: “Het metabolisme van verzadigd vet kan verschillen bij low-carb diëten, een kwestie die onderzoek behoeft.” En dat is jammer, want dit is nou net een heel interessante en revolutionaire opmerking. Een opmerking die het succes van Het Pioppi dieet begrijpelijk maakt.
Het is ook jammer dat hij dit zinsdeel over het hoofd ziet: “…degenen die resistent zijn voor insuline, een hoge insulineproductie hebben of glucose-intolerant zijn, zouden voordeel kunnen hebben bij een low carb – high fat dieet.” Wie Malhotra, cardioloog en een van de auteurs van Het Pioppi dieet kent, weet dat dát nou net een belangrijk punt is voor hem, omdat insulineresistentie een belangrijke oorzaak is van diabetes mellitus, en ook van hart- en vaatziekten.
De ene calorie is de andere niet
Köhler citeert tot slot een opmerking van wetenschappers De Souza en Anand over Het Pioppi dieet:“Teveel calorieën, dat is het probleem. De Pioppi-auteurs denken dat te veel calorieëneten vanzelf overgaat als je maar relatief veel vet eet. Dat zou zo flink verzadigen en je zou de ingenomen calorieën zo ‘anders’ verwerken dat je vanzelf minder gaat eten en ook niet dik wordt van die calorieën. De ene calorie is volgens hen de andere niet.”
Dit is een naar mijn mening onjuiste interpretatie. Ik citeer uit Pioppi: “Is dit een excuus om je vol te stoppen met voedsel dat rijk is aan vet en verzadigd vet? Zeker niet.” De Souza en Anand – en Köhler, die hun uitspraak klakkeloos overneemt – doen Het Pioppi-dieet hiermee tekort.
De auteurs van Pioppi schrijven inderdaad wel dat calorieën uit transvet een ander risico met zich meebrengen dan die uit omega 3-vetzuren. En Köhler legt in een filmpje — in een eerder artikel van hem— uit dat hij de ene calorie wel degelijk als de andere ziet waar het om afvallen gaat.
Ik denk dat allen hier iets over het hoofd zien. Ja, transvet brengt een ander risico met zich mee dan omega 3-vetzuren, maar dit ligt niet aan de calorieën van deze stoffen, maar aan de vetten zelf en hoe ons lichaam hierop reageert. En ja, calorieën zijn calorieën, maar het zijn niet louter de calorieën die bepalen of wij zwaarder worden, maar (onder andere) de hormonale reacties van ons lichaam op onze voedingsstoffen. Ik ben benieuwd waarom Köhler dit niet noemt in zijn filmpje.
Wat is dan wél de boodschap van Het Pioppi dieet inzake verzadigd vet?
De auteurs van het boek trachten de angst voor het eten van verzadigde vetten weg te nemen. Onder de belangrijke voorwaarde dat je de inname van suikers en bewerkte koolhydraten stopt en een traditioneel mediterraan dieet volgt, is inname van verzadigde vetten geen probleem volgens de auteurs. Het boek gaat verder voor een belangrijk deel over de nadelige gevolgen van insulineresistentie, wat het gevolg is van een té frequente inname van voeding met een hoge glycemische lading (lees: veel suikers). Volgens Malhotra is dit de belangrijkste oorzaak van atherosclerose, en niet het eten van verzadigde vetten2. Daarnaast gaat gezondheid volgens de auteurs van Pioppi over ontspanning, goed gezelschap en in beweging blijven. Ik sluit mij daar helemaal bij aan; op condor.blog kunt u mijn inzichten hierover volgen!
Huisarts Lieneke van de Griendt zet zich als Raad van Advies-lid van de Stichting Leefstijl als je Medicijn ervoor in dat het aantal mensen met een leefstijlgerelateerde aandoening vermindert dankzij verbetering van hun eigen leefstijl.
Auteur: huisarts Lieneke van de Griendt
- Harcombe, Z. et al., Evidence from Randomised Controlled Trials Did Not Support the Introduction of Dietary Fat Guidelines in 1977 and 1983 (2015)
- Een aanrader in dit kader is de zeer verhelderende presentatie van Paul Mason, medisch specialist in sport & training te Australië, die zich sinds 2011 verdiept in het ‘low carb’ dieet. Hij houdt er dezelfde mening op na als Malhotra en Harcombe, waar het consumptie van verzadigde vetten betreft.