DOQ

Internist dr. Özcan: ‘Vraag naar diabetes-specifieke distress, want het beïnvloedt de diabetesregulatie’

Etniciteit speelt een rol bij de mate waarin diabetici diabetes-specifieke distress ervaren, zo blijkt uit onderzoek. Distress gaat over de zorgen en frustraties die een patiënt ervaart door een leven met diabetes. Mensen met een niet-Kaukasische achtergrond hebben hier veel meer last van (tot wel 31,7 procent) dan Kaukasiërs (5,8 procent). Een vragenlijst moet internisten en andere zorgprofessionals helpen om distress bespreekbaar te maken. “Het is een relevante vraag, want distress heeft invloed op iemands kwaliteit van leven en daarmee ook op diens diabetesregulatie.”

Etniciteit speelt niet alleen een rol bij het krijgen van type 2 diabetes, maar ook bij de gevolgen die de patiënt ervan ervaart. Dit blijkt uit onderzoek van internist dr. Behiye Özcan (Erasmus MC) en epidemioloog Miranda Schram (Maastricht UMC+) naar de mate waarin diabetes-specifieke distress voorkomt in Nederland. “Onder de groep mensen met een andere dan Kaukasische etniciteit komt het veel meer en ernstiger voor”, zegt Özcan. “Bij Kaukasiërs is het gemiddeld 5,8 procent, terwijl het bij andere etniciteit varieert van 9,6 tot 31,7 procent. En hierbij is rekening gehouden met factoren zoals leeftijd, geslacht, medicatiegebruik en complicaties. De vraag waarom dit zo is, moet in vervolgonderzoek worden beantwoord, maar in de diagnostiek en behandeling van deze patiënten kan er door deze nieuwe kennis nu al rekening mee worden gehouden. En als je bedenkt dat er wereldwijd 327 miljoen mensen zijn met type 2 diabetes en het patiëntaantal ook in Nederland ieder jaar groter wordt, is dat belangrijke winst.”

Internist dr. Behiye Özcan (Erasmus MC)

Dag-in dag-uit diabetes

Diabetes-specifieke distress mag niet worden verward met depressie, stelt Özcan. “Voor het begrip bestond tot voor kort weinig aandacht”, vertelt ze. “Het zijn de zorgen en frustraties van de patiënt die gerelateerd zijn aan het leven met diabetes. Geen depressie, want dat is een goed gedefinieerde psychiatrische aandoening waarvoor heldere criteria bestaan. Het gaat om verborgen gevoelens die de patiënt niet uit in de spreekkamer, waar het vooral over de medische kant van het ziektebeeld gaat. Daar wordt doorgaans niet de vraag gesteld hoe iemand het ervaart om 24 uur per dag diabetespatiënt te zijn. Maar dat is wel een relevante vraag, want diabetes-specifieke distress heeft wel invloed op iemands kwaliteit van leven en daarmee ook op diens diabetesregulatie.”

Diabetes-specifieke distress

Voor de behandelaar betekent deze nieuwe kennis dat hij er in de spreekkamer rekening mee kan houden, stelt Schram. “Het hoort het eerste te zijn waar je aan denkt als je problemen ervaart met de behandeling van de diabetes”, zegt ze. Inmiddels bestaat een vragenlijst die de behandelaar hierin richting geeft. “Hiermee kun je het probleem bespreekbaar maken”, zegt Özcan, “en eventueel kun je een medisch psycholoog inschakelen. Cognitieve gedragstherapie, eHealth en zelfmanagementprogramma’s kunnen deze patiënten helpen om minder last te ervaren van de diabetes-specifieke distress. Voor de behandelaar is het hierbij wel belangrijk te beseffen dat de patiënt de helft vergeet van de informatie die hij in de spreekkamer te horen krijgt. Het heeft dus echt aandacht nodig. Bijvoorbeeld op de polikliniek in het ziekenhuis waar ik werk, bestaat die aandacht en werkt ook een medisch psycholoog.”

Associate professor epidemioloog Miranda Schram (Maastricht UMC+)

Menselijk perspecitief

Maar Schram vult aan: “Dat is nog niet overal in het land het geval. Wij hebben die professional nog niet in onze gelederen, maar we werken er wel aan om dit voor elkaar te krijgen.” De meerwaarde hiervan is groot, stelt Özcan tot slot. “De medisch psycholoog kijkt vanuit een heel andere invalshoek dan wij naar de problematiek van de diabetespatiënt. Dat merken we ook altijd in het multidisciplinair overleg. Als wij als behandelaars een patiëntcasus vanuit een te medisch perspectief bespreken, kan hij bijvoorbeeld vragen: ‘Heeft die patiënt angst voor prikken?’. Dat werkt dan heel verhelderend.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”