Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
‘Je bent nooit te oud om te promoveren’
Zeven jaar na zijn pensionering promoveerde uroloog/androloog Tycho Lock afgelopen zomer op een proefschrift waarin hij enkele belangrijke klinische lessen en ervaringen uit zijn carrière beschrijft. “De tekst is nog niet verouderd en bevat voor de ‘jonge’ dokters inzichten over casus die zij in de praktijk waarschijnlijk nog nooit zijn tegengekomen. Zoals patiënten met een arterio-ureterale fistel.”
Natuurlijk had hij al veel eerder in zijn carrière plannen om een proefschrift te schrijven, vertelt Tycho Lock. “Bijvoorbeeld tijdens mijn opleiding, op basis van de kennis die ik toen had opgedaan met de eerste niersteenvergruizer in Nederland, de DornierHM3. Mijn opleider wilde dit echter alleen als ik de resultaten zou koppelen aan metabool onderzoek, hetgeen een aanzienlijke tijdsuitbreiding zou inhouden.” Later liepen ook drie andere pogingen om te promoveren om verschillende redenen spaak. “Op een gegeven moment besloot ik een proefschrift dan maar uit te stellen tot na mijn pensioen. Het voordeel daarvan was dat ik zelf mijn onderwerpen kon uitkiezen en me ook niet opgejaagd hoefde te voelen.” Zo gezegd, zo gedaan; afgelopen zomer promoveerde Lock in Utrecht. Zijn ene promotor was Laetitia de Kort, door hemzelf ruim twee decennia eerder opgeleid tot uroloog, de andere zijn (studie)vriend Simon Horenblas, emeritus-hoogleraar urologie (Antoni van Leeuwenhoek).

“Na een voor mij traumatische ervaring ben ik me gaan verdiepen”
Uroloog/androloog Tycho Lock
Geschiedschrijving
Als onderwerp van zijn proefschrift koos Lock voor zijn uitgebreide ervaringen over de behandelopties bij goedaardige obstructies van de urineleider (ureter). Doordat die ervaringen een tijdperk omspannen van bijna 40 jaar leest het proefschrift soms als een geschiedschrijving. Zo behandelt hij in een van de hoofdstukken zijn ervaringen met de Acucise®, een endourologisch instrument dat begin jaren 90 op de markt kwam om UPJ-obstructies te verhelpen. “Tussen 2004 en 2012 behandelden we ook 21 obstructies lager in de ureter met dit instrument. We concludeerden dat deze techniek effectief en veilig is en dus ruimer gebruikt kon worden dan de fabrikant adviseerde. Helaas werd het instrument in 2013 door de firma van de markt gehaald.”
Stentplaatsing is goedkoper
In een ander hoofdstuk blikt Lock terug op 27 jaar (!) ervaring met het plaatsen van een zogeheten Wallstent, oorspronkelijk ontwikkeld voor plaatsing in coronair slagaders. “Het plaatsen van een Wallstent in de ureter bleek een goede oplossing bij mensen die een te hoog operatierisico hebben. De doorgankelijkheid is na een open operatie weliswaar beter maar het aantal complicaties en de opnametijd zijn bij stentplaatsing veel lager, blijkt uit onze follow-up. De korte opnameduur en geen OK-gebruik maken stentplaatsing bovendien goedkoper.
Lock presenteert in zijn proefschrift ook het grootste cohort ooit van volwassen patiënten (n=166) die een zogeheten psoas hitch-reconstructie hebben ondergaan. Dit is een operatietechniek om een verlittekende ureter – bijvoorbeeld als gevolg van bestraling of chirurgische ingreep in de buik – te herstellen door de blaas aan één kant omhoog te trekken en te fixeren aan een spier (de psoas minor) en de gezonde ureter te reïmplanteren. “Op grond van de uitkomsten bij deze patiënten kunnen we concluderen dat de procedure veilig is en langdurig effectief.”
“Grote vaatoperaties en/of bestraling kunnen leiden tot het ontstaan van een AUF”
Traumatische ervaring
Een carrière van bijna 40 jaar biedt ook de mogelijkheid om zeer zeldzame ziektebeelden te bestuderen. Zoals de arterio-ureterale fistel (AUF). “Ik maakte dit de eerste keer mee als uroloog in opleiding in Rotterdam. Bij het verrichten van een retrograad ureterogram ontstond ineens een hevige bloeding. Door infectie van een eerder ingebrachte vaatprothese was verweking van de overliggende ureterwand ontstaan en door de minimale manipulatie ging het fistel bloeden. De patiënt raakte in shock en moest spoorslag naar de OK worden gebracht voor vaatchirurgisch herstel. Gelukkig overleefde ze dat. Ruim 10 jaar na deze voor mij traumatische ervaring maakte ik dit in Utrecht nogmaals mee bij een patiënt die eerder was bestraald in het buikgebied. Ik ben me er vervolgens in gaan verdiepen, verzamelde meer casus en kwam erachter dat grote vaatoperaties en/of bestraling en/of dubbel-J catheter kunnen leiden tot het ontstaan van een AUF. Bij bloed in de urine bij patiënten met zo’n achtergrond moet je dus verdacht zijn op de aanwezigheid van een fistel. Vooraf overleg met de vaatchirurg en de interventieradioloog is dan gewenst. De AUF is overigens zeer zeldzaam; uit een enquête die ik in Nederland heb uitgevoerd berekenden we de incidentie op 3 à 4 per jaar.”
“Ruim 25 jaar na de TUU gaat het nog steeds goed met de patiënte, haar nieren en haar blaas”
Zeldzame ingreep
Tenslotte nog een opmerkelijke casus die Lock in zijn proefschrift beschrijft. “Dit betrof een 31-jarige vrouw bij wie direct na een keizersnede de baarmoeder acuut verwijderd moest worden vanwege ingroei van de placenta in de baarmoederwand. Hierbij ontstond een defect van 6 cm van de linker ureter. Ik werd naar de OK geroepen voor advies. Ik besloot – na herstel van de bloedstolling van de patiënt – het resterende deel van de ureter te koppelen aan de ureter rechts, een zogeheten transureteroureterostomie, kortweg TUU. Een zeldzame ingreep. De patiënte, die 22 liter bloed had verloren, overleefde alle ingrepen en behield een symmetrische goede nierfunctie. Toen ik deze casus voor mijn proefschrift ruim 25 jaar later opschreef, lukte het me zelfs deze vrouw te traceren. Het gaat nog steeds goed met haar, haar nieren en haar blaas.”
Referentie: M.T.W.T Lock. Solutions for benign ureteral obstructions between UPJ and UVJ in adult patients. Utrecht, 18 juni 2024.