DOQ

‘Je bent nooit te oud om te promoveren’

Zeven jaar na zijn pensionering promoveerde uroloog/androloog Tycho Lock afgelopen zomer op een proefschrift waarin hij enkele belangrijke klinische lessen en ervaringen uit zijn carrière beschrijft. “De tekst is nog niet verouderd en bevat voor de ‘jonge’ dokters inzichten over casus die zij in de praktijk waarschijnlijk nog nooit zijn tegengekomen. Zoals patiënten met een arterio-ureterale fistel.”

Natuurlijk had hij al veel eerder in zijn carrière plannen om een proefschrift te schrijven, vertelt Tycho Lock. “Bijvoorbeeld tijdens mijn opleiding, op basis van de kennis die ik toen had opgedaan met de eerste niersteenvergruizer in Nederland, de DornierHM3. Mijn opleider wilde dit echter alleen als ik de resultaten zou koppelen aan metabool onderzoek, hetgeen een aanzienlijke tijdsuitbreiding zou inhouden.” Later liepen ook drie andere pogingen om te promoveren om verschillende redenen spaak. “Op een gegeven moment besloot ik een proefschrift dan maar uit te stellen tot na mijn pensioen. Het voordeel daarvan was dat ik zelf mijn onderwerpen kon uitkiezen en me ook niet opgejaagd hoefde te voelen.” Zo gezegd, zo gedaan; afgelopen zomer promoveerde Lock in Utrecht. Zijn ene promotor was Laetitia de Kort, door hemzelf ruim twee decennia eerder opgeleid tot uroloog, de andere zijn (studie)vriend Simon Horenblas, emeritus-hoogleraar urologie (Antoni van Leeuwenhoek).

“Na een voor mij traumatische ervaring ben ik me gaan verdiepen”

Uroloog/androloog Tycho Lock

Geschiedschrijving

Als onderwerp van zijn proefschrift koos Lock voor zijn uitgebreide ervaringen over de behandelopties bij goedaardige obstructies van de urineleider (ureter). Doordat die ervaringen een tijdperk omspannen van bijna 40 jaar leest het proefschrift soms als een geschiedschrijving. Zo behandelt hij in een van de hoofdstukken zijn ervaringen met de Acucise®, een endourologisch instrument dat begin jaren 90 op de markt kwam om UPJ-obstructies te verhelpen. “Tussen 2004 en 2012 behandelden we ook 21 obstructies lager in de ureter met dit instrument. We concludeerden dat deze techniek effectief en veilig is en dus ruimer gebruikt kon worden dan de fabrikant adviseerde. Helaas werd het instrument in 2013 door de firma van de markt gehaald.”

Stentplaatsing is goedkoper

In een ander hoofdstuk blikt Lock terug op 27 jaar (!) ervaring met het plaatsen van een zogeheten Wallstent, oorspronkelijk ontwikkeld voor plaatsing in coronair slagaders. “Het plaatsen van een Wallstent in de ureter bleek een goede oplossing bij mensen die een te hoog operatierisico hebben. De doorgankelijkheid is na een open operatie weliswaar beter maar het aantal complicaties en de opnametijd zijn bij stentplaatsing veel lager, blijkt uit onze follow-up. De korte opnameduur en geen OK-gebruik maken stentplaatsing bovendien goedkoper.

Lock presenteert in zijn proefschrift ook het grootste cohort ooit van volwassen patiënten (n=166) die een zogeheten psoas hitch-reconstructie hebben ondergaan. Dit is een operatietechniek om een verlittekende ureter – bijvoorbeeld als gevolg van bestraling of chirurgische ingreep in de buik – te herstellen door de blaas aan één kant omhoog te trekken en te fixeren aan een spier (de psoas minor) en de gezonde ureter te reïmplanteren. “Op grond van de uitkomsten bij deze patiënten kunnen we concluderen dat de procedure veilig is en langdurig effectief.”

“Grote vaatoperaties en/of bestraling kunnen leiden tot het ontstaan van een AUF”

Traumatische ervaring

Een carrière van bijna 40 jaar biedt ook de mogelijkheid om zeer zeldzame ziektebeelden te bestuderen. Zoals de arterio-ureterale fistel (AUF). “Ik maakte dit de eerste keer mee als uroloog in opleiding in Rotterdam. Bij het verrichten van een retrograad ureterogram ontstond ineens een hevige bloeding. Door infectie van een eerder ingebrachte vaatprothese was verweking van de overliggende ureterwand ontstaan en door de minimale manipulatie ging het fistel bloeden. De patiënt raakte in shock en moest spoorslag naar de OK worden gebracht voor vaatchirurgisch herstel. Gelukkig overleefde ze dat. Ruim 10 jaar na deze voor mij traumatische ervaring maakte ik dit in Utrecht nogmaals mee bij een patiënt die eerder was bestraald in het buikgebied. Ik ben me er vervolgens in gaan verdiepen, verzamelde meer casus en kwam erachter dat grote vaatoperaties en/of bestraling en/of dubbel-J catheter kunnen leiden tot het ontstaan van een AUF. Bij bloed in de urine bij patiënten met zo’n achtergrond moet je dus verdacht zijn op de aanwezigheid van een fistel. Vooraf overleg met de vaatchirurg en de interventieradioloog is dan gewenst. De AUF is overigens zeer zeldzaam; uit een enquête die ik in Nederland heb uitgevoerd berekenden we de incidentie op 3 à 4 per jaar.”

“Ruim 25 jaar na de TUU gaat het nog steeds goed met de patiënte, haar nieren en haar blaas”

Zeldzame ingreep

Tenslotte nog een opmerkelijke casus die Lock in zijn proefschrift beschrijft. “Dit betrof een 31-jarige vrouw bij wie direct na een keizersnede de baarmoeder acuut verwijderd moest worden vanwege ingroei van de placenta in de baarmoederwand. Hierbij ontstond een defect van 6 cm van de linker ureter. Ik werd naar de OK geroepen voor advies. Ik besloot – na herstel van de bloedstolling van de patiënt – het resterende deel van de ureter te koppelen aan de ureter rechts, een zogeheten transureteroureterostomie, kortweg TUU. Een zeldzame ingreep. De patiënte, die 22 liter bloed had verloren, overleefde alle ingrepen en behield een symmetrische goede nierfunctie. Toen ik deze casus voor mijn proefschrift ruim 25 jaar later opschreef, lukte het me zelfs deze vrouw te traceren. Het gaat nog steeds goed met haar, haar nieren en haar blaas.”

Referentie: M.T.W.T Lock. Solutions for benign ureteral obstructions between UPJ and UVJ in adult patients. Utrecht, 18 juni 2024.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”