Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
Keuzehulp osteoporose helpt bij beslissing over medicatie
Nederlandse osteoporosepatiënten en hun behandelaren hebben nu de beschikking over een up-to-date keuzehulp bij de beslissing wel of geen anti-osteoporosemedicatie na een fractuur. Bijzonder aan deze keuzehulp is dat deze conform de laatste landelijke richtlijn Osteoporose- en fractuurpreventie én met inbreng van potentiële gebruikers is opgesteld. Dit blijkt uit een studie geleid door Lieke Maas van de Universiteit van Maastricht.
Anti-osteoporosemedicatie wordt relatief weinig gebruikt door mensen die het eigenlijk wel zouden moeten krijgen. Daarnaast laat de therapietrouw van patiënten die deze medicatie wel gebruiken vaak te wensen over.
“Er werden zowel zorgverleners als patiënten met een fractuur of osteoporose betrokken bij de ontwikkeling”
Aanpassing keuzehulp noodzakelijk
De redenen voor medicatie therapieontrouw zijn velerlei, zoals onvoldoende informatie richting de patiënt en het buiten beschouwing laten van waardes en voorkeuren van patiënten. Samen beslissen en keuzehulpen kunnen dit ondervangen, zeker als ze op fractuur- en osteoporosepoli’s worden ingezet. Vanuit deze gedachte is in 2016 voor postmenopauzale vrouwen met osteoporose een speciale keuzehulp ontwikkeld.
Recente richtlijnen
Hoewel zorgverleners en patiënten deze keuzehulp destijds positief ontvingen, ontbrak nog een aantal specifieke elementen die essentieel zijn bij gebruik van de keuzehulp in deze setting. Onder leiding van Lieke Maas is de bestaande keuzehulp recent geüpdatet en aangepast volgens de International Patient Decision Aid Standards (IPDAS) en de nieuwste Nederlandse richtlijnen voor SDM (Shared decision making). Daarbij maakten de onderzoekers gebruik van data uit de literatuur, de Richtlijn Osteoporose en Fractuurpreventie en werden zowel zorgverleners als patiënten met een fractuur of osteoporose hierbij betrokken.
“De keuzehulp biedt nu informatie over o.a. fracturen, osteoporose en de invloed van leefstijl hierop”
Toevoegen nieuwe elementen
Speciaal voor het gebruik van de keuzehulp op fractuur- en osteoporosepoli’s moesten drie onderdelen in de keuzehulp worden aangepast of verhelderd. De eerste betrof het risico op een recidief fractuur (of patiënten nu wel of geen anti-osteoporosemedicatie gebruiken). Het tweede element ging over de medicatie van voorkeur en eventuele alternatieven inclusief de behandellast en het risico op bijwerkingen. Ook werd een paragraaf over de totstandkoming van de beslissingen en het overleg dat daaraan voorafging toegevoegd.
Werkbaar hulpmiddel
Uit de testfase met 15 patiënten bleek dat de aangepaste keuzehulp de voorkeuren en behoeftes van patiënten correct weergaf. De keuzehulp biedt nu informatie over fracturen, osteoporose, de invloed van leefstijl hierop, algemene en gepersonaliseerde risicofactoren voor een volgende fractuur (met en zonder anti-osteoporosemedicatie) alsook informatie over de soorten medicatie. Op basis van hun ervaringen in de testfase bevolen de deelnemende patiënten het gebruik van de keuzehulp in een poliklinische setting aan.
“Verpleegkundigen moeten zich realiseren wat de waarde van Samen beslissen is”
Beperkingen van de keuzehulp
De onderzoekers gaven wel aan dat de gehanteerde methode in deze studie de nodige beperkingen kende. Zo was er slechts één gespecialiseerde osteoporoseverpleegkundige bij de ontwikkeling van de keuzehulp betrokken. Ook was de inbreng van patiënten bij de vorming van de stuurgroep minimaal (overigens waren patiënten in alle overige ontwikkelstadia juist zeer actief betrokken). Bovendien zijn niet alle patiënten al ‘gewend’ aan het wat informele karakter van het Samen beslissen-proces waarmee de traditionele arts-patiëntrelatie een andere invulling krijgt.
Waarde van Samen beslissen
Ten slotte benadrukten de onderzoekers dat verpleegkundigen zich moeten realiseren wat de waarde van Samen beslissen is. Zij moeten getraind worden in het gebruik van de keuzehulp voordat ze deze daadwerkelijk kunnen toepassen. Deze ‘skills’ zijn onmisbaar bij een succesvolle inzet van de beslishulp in de dagelijkse praktijk van de fractuur- en osteoporosepoli.
Referentie: Maas L, Raskin N, Van Onna M, et al. Development and usability of a decision aid to initiate anti‑osteoporosis medication treatment in patients visiting the fracture liaison service with a recent fracture. Osteoporos Int. 2023 Sep 21. doi: 10.1007/s00198-023-06906-4. Online ahead of print.