DOQ

Keuzehulp osteo­porose helpt bij beslissing over medicatie

Nederlandse osteoporosepatiënten en hun behandelaren hebben nu de beschikking over een up-to-date keuzehulp bij de beslissing wel of geen anti-osteoporosemedicatie na een fractuur. Bijzonder aan deze keuzehulp is dat deze conform de laatste landelijke richtlijn Osteoporose- en fractuurpreventie én met inbreng van potentiële gebruikers is opgesteld. Dit blijkt uit een studie geleid door Lieke Maas van de Universiteit van Maastricht.

Anti-osteoporosemedicatie wordt relatief weinig gebruikt door mensen die het eigenlijk wel zouden moeten krijgen. Daarnaast laat de therapietrouw van patiënten die deze medicatie wel gebruiken vaak te wensen over.

“Er werden  zowel zorgverleners als patiënten met een fractuur of osteoporose betrokken bij de ontwikkeling”

Aanpassing keuzehulp noodzakelijk

De redenen voor medicatie therapieontrouw zijn velerlei, zoals onvoldoende informatie richting de patiënt en het buiten beschouwing laten van waardes en voorkeuren van patiënten. Samen beslissen en keuzehulpen kunnen dit ondervangen, zeker als ze op fractuur- en osteoporosepoli’s worden ingezet. Vanuit deze gedachte is in 2016 voor postmenopauzale vrouwen met osteoporose een speciale keuzehulp ontwikkeld.

Recente richtlijnen

Hoewel zorgverleners en patiënten deze keuzehulp destijds positief ontvingen, ontbrak nog een aantal specifieke elementen die essentieel zijn bij gebruik van de keuzehulp in deze setting. Onder leiding van Lieke Maas is de bestaande keuzehulp recent geüpdatet en aangepast volgens de International Patient Decision Aid Standards (IPDAS) en de nieuwste Nederlandse richtlijnen voor SDM (Shared decision making). Daarbij maakten de onderzoekers gebruik van data uit de literatuur, de Richtlijn Osteoporose en Fractuurpreventie en werden zowel zorgverleners als patiënten met een fractuur of osteoporose hierbij betrokken.

“De keuzehulp biedt nu informatie over o.a. fracturen, osteoporose en de invloed van leefstijl hierop”

Toevoegen nieuwe elementen

Speciaal voor het gebruik van de keuzehulp op fractuur- en osteoporosepoli’s moesten drie onderdelen in de keuzehulp worden aangepast of verhelderd. De eerste betrof het risico op een recidief fractuur (of patiënten nu wel of geen anti-osteoporosemedicatie gebruiken). Het tweede element ging over de medicatie van voorkeur en eventuele alternatieven inclusief de behandellast en het risico op bijwerkingen. Ook werd een paragraaf over de totstandkoming van de beslissingen en het overleg dat daaraan voorafging toegevoegd.

Werkbaar hulpmiddel

Uit de testfase met 15 patiënten bleek dat de aangepaste keuzehulp de voorkeuren en behoeftes van patiënten correct weergaf. De keuzehulp biedt nu informatie over fracturen, osteoporose, de invloed van leefstijl hierop, algemene en gepersonaliseerde risicofactoren voor een volgende fractuur (met en zonder anti-osteoporosemedicatie) alsook informatie over de soorten medicatie. Op basis van hun ervaringen in de testfase bevolen de deelnemende patiënten het gebruik van de keuzehulp in een poliklinische setting aan.

“Verpleegkundigen moeten zich realiseren wat de waarde van Samen beslissen is”

Beperkingen van de keuzehulp

De onderzoekers gaven wel aan dat de gehanteerde methode in deze studie de nodige beperkingen kende. Zo was er slechts één gespecialiseerde osteoporoseverpleegkundige bij de ontwikkeling van de keuzehulp betrokken. Ook was de inbreng van patiënten bij de vorming van de stuurgroep minimaal (overigens waren patiënten in alle overige ontwikkelstadia juist zeer actief betrokken). Bovendien zijn niet alle patiënten al ‘gewend’ aan het wat informele karakter van het Samen beslissen-proces waarmee de traditionele arts-patiëntrelatie een andere invulling krijgt.

Waarde van Samen beslissen

Ten slotte benadrukten de onderzoekers dat verpleegkundigen zich moeten realiseren wat de waarde van Samen beslissen is. Zij moeten getraind worden in het gebruik van de keuzehulp voordat ze deze daadwerkelijk kunnen toepassen. Deze ‘skills’ zijn onmisbaar bij een succesvolle inzet van de beslishulp in de dagelijkse praktijk van de fractuur- en osteoporosepoli.

Referentie: Maas L, Raskin N, Van Onna M, et al. Development and usability of a decision aid to initiate anti‑osteoporosis medication treatment in patients visiting the fracture liaison service with a recent fracture. Osteoporos Int. 2023 Sep 21. doi: 10.1007/s00198-023-06906-4. Online ahead of print.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”