Kleine snede, grote voordelen: minimaal-invasieve chirurgie bij aangeboren hartafwijkingen

Kleine kinderen die een hartafwijking hebben, zijn sneller mobiel en kunnen eerder het ziekenhuis verlaten als de chirurg via een minimaal-invasieve kijkoperatie – sleutelgatchirurgie – de afwijking herstelt. Bovendien wordt zo een opvallend litteken voorkomen, stelt congenitaal cardiothoracaal chirurg Yannick Taverne. Hij en zijn collega Pieter van de Woestijne zijn momenteel de enige cardiothoracaal chirurgen in Nederland die deze wijze van opereren toepassen bij kleine kinderen. “We opereren baby’tjes vanaf een gewicht van vijf kilo.”

In een laboratoriumzaal, te midden van allerlei op sterk water geprepareerde humane en dierlijke harten, vertelt Yannick Taverne gepassioneerd over de nieuwe operatietechniek die hij twee jaar geleden in het Erasmus MC ontwikkelde en introduceerde: een minimaal-invasieve ingreep om aangeboren hartafwijkingen te herstellen bij kleine kinderen. “Een unicum in Nederland.” Het gaat hierbij om relatief eenvoudig te opereren afwijkingen, zoals een atrium-septumdefect (ASD), een partieel abnormaal inmondende longader (PAPVR) of een ventrikel-septumdefect (VSD). Bij de meeste van deze defecten is er een gat in de wand die de linker- en rechterharthelft scheidt, op verschillende plekken.”

Litteken

Bij kinderen worden deze afwijkingen normaliter via een openhartoperatie hersteld, vertelt Taverne. “Dat is ingrijpend, je moet het borstbeen openmaken en kinderen houden er een groot litteken aan over. Dit kan een gevoel van schaamte geven, bijvoorbeeld bij het zwemmen. Ook kan het op latere leeftijd impact hebben op het aangaan van een relatie. Deze aangeboren hartafwijkingen kunnen op vroege leeftijd worden geopereerd, maar ook pas op latere leeftijd, afhankelijk van de diagnose en de presentatie van de klachten. In principe kunnen alle bovengenoemde defecten minimaal-invasief worden geopereerd. Het behandelteam kijkt echter altijd welke ‘aanvliegroute’ voor de betreffende afwijking optimaal is. Dat kan leiden tot de keuze voor de ‘normale’ route, maar dat is uitzonderlijk.” 

“Via een sneetje van ongeveer 3,5 cm onder de rechteroksel is het mogelijk de operatie uit te voeren”

Programma

Eerder naar huis

Inmiddels zijn er al zo’n twintig kinderen met de genoemde aangeboren hartafwijkingen geopereerd in de afgelopen twee jaar. Taverne is tevreden over het succes hiervan. Hij gaat er binnenkort over publiceren. “Een van de bevindingen is dat het complicatierisico waarschijnlijk niet groter is dan bij de openhartoperaties. Dat blijkt ook uit data van centra die deze operatie al langer doen, zoals in Padua in Italië en Aken in Duitsland. Het grote voordeel van deze minimaal-invasieve operatie is dat de kinderen eerder naar huis kunnen, na drie, maximaal vier dagen. Bij een openhartoperatie kan de ligduur oplopen tot zes à zeven dagen. Daarnaast zijn het kleine litteken en de mogelijkheid dat kinderen na de operatie snel weer mobiel kunnen zijn, belangrijke voordelen. Snelle mobilisatie gaat pijn tegen.” 

“Na zo’n operatie hoef je geen rekening te houden met een opengemaakt borstbeen dat moet herstellen”

Team

Van belang bij de minimaal-invasieve operatie is dat niet alleen de cardiothoracaal chirurgen de operatiemethode beheersen. Het hele team, zoals kinderanesthesisten, kinderartsen, kindercardiologen en verpleegkundigen, moet hierin meegaan. “Een belemmering is angst voor het onbekende. Toen ik het programma opstelde en introduceerde heb ik veel gepraat met allerlei betrokken zorgverleners”, vertelt Taverne. “Iedereen moet de voordelen van deze operatie weten.”

Onwennig

Belangrijk is dat het team wél alle voordelen benut die deze operatie biedt, benadrukt Taverne tot slot. “Dus haal de kinderen direct na de operatie uit bed, laat ze mobiel zijn en stuur ze een paar dagen eerder naar huis. Voor het welbevinden van de kinderen is dit ook veel beter. Bovendien hoef je na zo’n operatie geen rekening te houden met een opengemaakt borstbeen dat moet herstellen. Deze veranderingen kunnen in eerste instantie wat onwennig aanvoelen. Daarom leg ik de nadruk op het belang van laagdrempelig overleg binnen het team. Dat zorgt ervoor dat dit minimaal-invasieve operatieprogramma werkt.” 

Lees meer over: