Kwart eeuw stamceltransplantaties in Isala
Een bijzonder jubileum, want 25 jaar geleden vond de eerste stamceltransplantatie met eigen stamcellen plaats in Isala. Internist-oncologen Juleon Coenen en Rien van Marwijk Kooy stonden beiden aan de wieg van deze behandeling. “Samen met laboratoriumarts Ellen Kramer”, benadrukken beide specialisten. “Een stamceltransplantatie is teamwork van het laboratorium en de afdeling Hematologie van Isala Oncologisch centrum.“
(Foto: Isala)
2 soorten stamceltransplantaties
Er bestaan twee soorten stamceltransplantaties. Van de eigen stamcellen, zoals in Isala gebeurt en van stamcellen van een donor, zoals in academische centra wordt gedaan. Voor welke behandeling een patiënt in aanmerking komt, hangt af van de ziekte en de conditie van de patiënt, legt internist-oncoloog Van Marwijk Kooy uit. “Een transplantatie van de eigen stamcellen is veiliger omdat deze het lichaam van de patiënt niet aanvallen. De patiënt herstelt dus sneller.” “Maar de cellen van een donor kunnen kankercellen opruimen”, zegt collega internist-oncoloog Coenen. “Alleen is de kans op schade groter of patiënten sterven na de transplantatie. Het liefst geef je patiënten dus de eigen cellen weer terug.” Een misverstand is dat de transplantatie met de eigen stamcellen de genezing is. Coenen en Van Marwijk Kooy: “Het is een manier waarop je patiënten kunt behandelen. De chemotherapie die je geeft om de kanker te bestrijden is zo zwaar, dat het je eigen beenmerg kapot maakt. Door na het infuus met de chemotherapie de eigen stamcellen terug te geven, kan het beenmerg zich weer herstellen.”
Routine
De transplantatie zelf veranderde niet, de afgelopen kwart eeuw. Van Marwijk Kooy: “Wel hebben wij nu voor iedere situatie een protocol. En na al die jaren van ervaring is er routine op onze afdeling en in het laboratorium. Daarnaast halen wij de stamcellen nu niet meer uit het beenmerg van de patiënt maar uit het bloed.” Coenen vult hem aan: “En die stamcellen doen het beter bij de patiënt, dan stamcellen uit het beenmerg. Wij zien al na 10 á 14 dagen herstel. Dat was met stamcellen uit het beenmerg vaak een week later. Bovendien is de zorg eromheen steeds beter geworden. We zitten er nu bovenop als een patiënt een infectie heeft. Het herstel na de transplantatie is nog steeds zwaar, maar wel aangenamer. Vanwege infectiegevaar, je afweer is immers afgebroken, lag je voorheen weken alleen. Onze verpleegafdeling is ruim en patiënten hebben naast een eigen kamer een gemeenschappelijke ruimte waar patiënten samen eten en aan hun conditie kunnen werken.”
Bewerken en bewaren
Isala is één van de drie niet-academische ziekenhuizen waar stamceltransplantaties met eigen stamcellen plaatsvinden. Coenen en Van Marwijk Kooy: “Wij behandelen dus ook regelmatig patiënten uit andere ziekenhuizen en hebben een belangrijke rol in de regio. Gemiddeld behandelen wij zo’n vijftig patiënten per jaar. Overigens is de transplantatie niet het moeilijkst. Denk ook aan het bewerken en bewaren van de stamcellen en de bijwerkingen van de chemotherapie. Dat maakt dat deze zorg uitdagend en intensief is.”