Laat mannen met inflammatoire artritis hun kinderwens niet onnodig lang uitstellen

Redactioneel

Marten Dooper

8 oktober 2021

Mannen die op jonge leeftijd een vorm van inflammatoire artritis (IA) krijgen, zijn verminderd vruchtbaar. Gemiddeld hebben zij 0,4 kind minder dan mannen zonder IA, tonen onderzoekers van het Erasmus MC aan. “Zorg dat de ziekte rustig is en stel het kinderen krijgen niet uit”, adviseren zij de vaders in spé.

Bij vrouwen met IA, bijvoorbeeld reumatische artritis, artritis psoriatica of spondyloartritis, is het uitgebreid onderzocht. Zij zijn verminderd vruchtbaar onder andere als gevolg van (sommige typen) medicatie en de activiteit van de ziekte zelf. “Bij mannen is daar tot voor kort nooit veel aandacht aan besteed”, schetst reumatoloog dr. Radboud Dolhain de achtergrond van het onderzoek. “Historisch gezien kijken onderzoekers bij het onderwerp vruchtbaarheid en zwangerschap nu eenmaal eerder naar de vrouw dan naar de man. Ook bij mannen met een reumatische aandoening was vruchtbaarheid tot dusver een blinde vlek. Terwijl we inmiddels toch weten dat bij vruchtbaarheidsstoornissen in het algemeen de oorzaak even vaak bij de vrouw als bij de man ligt.”

dr. Radboud Dolhain en dr. Luis Perez (r)

Leeftijd

Hoogste tijd dus om de vruchtbaarheid van de man met reuma eens wat nauwkeuriger in kaart te brengen. Om te beginnen goede cijfers op tafel zien te krijgen. Dat laatste deed reumatoloog Luis Perez in het kader van zijn promotieonderzoek. “In onze iFAME-Fertility studie, gesponsord door ReumaNederland en Conacyt, hebben we aan 628 mannen met IA die ouder waren dan 40 jaar en die bovendien aangaven dat zij geen kinderwens meer hadden, simpelweg gevraagd hoeveel kinderen zij hadden. Vervolgens zijn we van alle mannen nagegaan wanneer bij hen de diagnose IA was gesteld. Vervolgens hebben we de groep in drieën verdeeld: mannen die voor de leeftijd van 30 jaar met IA waren gediagnosticeerd, mannen die tussen hun 31ste en 40ste levensjaar met IA waren gediagnosticeerd en mannen bij wie pas na hun 41ste levensjaar de diagnose was gesteld. We gingen ervanuit dat bij de laatstgenoemde groep de aandoening geen invloed zou hebben gehad op de vruchtbaarheid en bij de eerste twee groepen wel. De 40-plussers vormden als het ware de controlegroep.”

“Mannen die voor hun 30ste met een reumatische aandoening waren gediagnosticeerd, hadden gemiddeld 1,32 kinderen”
reumatoloog dr. Luis Perez

Significant minder

Die hypothese klopte, zo valt te lezen uit het artikel dat Perez en Dolhain afgelopen zomer in het vakblad Annals of the Rheumatic Diseases publiceerden. Mannen die na hun 41ste waren gediagnosticeerd hadden gemiddeld 1,8 kinderen; mannen die tussen hun 31ste en 40ste waren gediagnosticeerd hadden gemiddeld 1,56 kinderen. En mannen die voor hun 30ste met een reumatische aandoening waren gediagnosticeerd, hadden gemiddeld 1,32 kinderen. Perez: “En ter vergelijking; volgens de cijfers van het CBS hebben mannen van 40 jaar of ouder in Nederland gemiddeld 1,79 kinderen. De 40-plussers vormden dus inderdaad een goede controlegroep en bij de twee jongste cohorten was sprake van statistisch significant minder kinderen dan gemiddeld.”

Kinderwens is er wel

De vraag is dan natuurlijk waardoor dat komt. “Dat willen we nu verder gaan onderzoeken”, vertelt Perez. “Wat we in ieder geval al weten uit dit onderzoek is dat een deel van de mannen die meededen aan het onderzoek best wel meer kinderen gehad wilden hebben. Een deel van de mannen was ook verdrietig dat zij geen kinderen hadden. Ze waren blij dat er nu voor het eerst specifiek onderzoek naar de vruchtbaarheid bij mannen met IA werd gedaan. Kortom, de kinderwens was er wel degelijk. Sommige mannen gaven echter aan dat ze bewust hadden afgezien van het vaderschap. Bijvoorbeeld omdat ze vreesden door hun aandoening zo beperkt te worden dat ze geen sportieve en actieve vader zouden kunnen zijn. Of omdat ze bang waren hun kinderen erfelijk te belasten met een verhoogde kans op IA.”

“Zodra we meer zicht hebben op de invloed van de medicijnen op vruchtbaarheid kunnen we mannen beter voorlichten welke medicijnen ze bij een kinderwens wel of niet kunnen gebruiken”
reumatoloog dr. Radboud Dolhain

Methotrexaat

Zoals gezegd, Perez en Dolhain gaan nu verder onderzoek doen naar wat de precieze oorzaak is van de verminderde vruchtbaarheid bij mannen met IA. Dolhain: “Naast de sociaal psychologische aspecten die Luis zojuist noemden zijn er waarschijnlijk ook diverse biologische factoren in het spel. We gaan daarom nu eerst onderzoeken wat de invloed is op de vruchtbaarheid van de verschillende medicijnen die mensen met IA gebruiken. We beginnen met een studie naar de invloed van methotrexaat op de spermakwaliteit. Zodra we meer zicht hebben op de invloed van de medicijnen op de vruchtbaarheid kunnen we mannen – net als bij vrouwen al het geval is – beter voorlichten welke medicijnen ze bij een kinderwens wel en welke ze bij voorkeur niet zouden kunnen gebruiken.” Perez vult hem aan: “Daarnaast willen we uitzoeken welke invloed de ziekteactiviteit, preciezer gezegd de verschillende ontstekingsfactoren die bij IA in het lichaam aanwezig zijn, heeft op de vruchtbaarheid.”

“Ondanks dat sommige medicijnen de spermakwaliteit mogelijk negatief beïnvloeden, is het toch belangrijk de ziekteactiviteit zo laag mogelijk te houden”
reumatoloog dr. Radboud Dolhain

Wacht niet met kinderen krijgen

Los daarvan is het ook nu al mogelijk mannen met IA enkele tips te geven, stelt Dolhain. “Zorg ervoor dat je de ziekteactiviteit zo laag mogelijk houdt of krijgt. Actieve ziekte is geassocieerd met erectiestoornissen en natuurlijk ook met pijnlijke gewrichten en spieren. Beide zijn natuurlijk niet bevorderlijk voor een soepel seksleven. Ook zijn er aanwijzingen dat actieve ziekte de spermatogenese negatief beïnvloedt. Dus, ondanks dat sommige medicijnen de spermalkwaliteit mogelijk negatief beïnvloeden, is het toch belangrijk de ziekteactiviteit zo laag mogelijk te houden. Daarnaast is het zinvol het krijgen van kinderen niet onnodig uit te stellen. Als je weet dat je als man mogelijk verminderd vruchtbaar bent, is de kans op kinderen het grootst als je vrouwelijke partner op haar vruchtbaarst is. Wacht dus niet met kinderen krijgen totdat jullie eerst alle andere dingen van jullie bucketlist hebben afgevinkt.”