DOQ

Lager risico op keratinocyt­carci­noom bij vitiligo

Patiënten met vitiligo hebben geen verhoogd risico op niet-melanoom huidkanker. Uit een recente meta-analyse blijkt zelfs een lager relatief risico op keratinocytcarcinoom bij patiënten met vitiligo in vergelijking met gezonde controlegroepen. Welk mechanisme ligt hieraan ten grondslag?

Alex Rooker, PhD student in het Amsterdam UMC, en zijn collega’s onderzochten in een systematische review en meta-analyse het risico op niet-melanoom huidkanker bij vitiligo-patiënten. Zij vonden een verminderd relatief risico op het ontwikkelen van keratinocytcarcinoom (KC) bij mensen met vitiligo. Benieuwd naar de mechanismen die hieraan ten grondslag liggen, stelde Rooker hiervoor een aantal hypothesen op, waaronder zowel immuun- als niet-immuunmechanismen.

“De auto-immuunreactie passend bij vitiligo, richt zich tegen de pigmentcellen, maar ook tegen het melanoom”

Immunologische bescherming

Patiënten met vitiligo hebben een immunologische bescherming tegen melanoom. Epidemiologische studies tonen een lagere incidentie aan van melanoom bij patiënten met vitiligo. Andersom krijgt een deel van de patiënten met melanoom vitiligo na immunotherapie. De auto-immuunreactie passend bij vitiligo, richt zich tegen de pigmentcellen, maar ook tegen het melanoom.

Keratinocytcarcinoom, afkomstig uit een ander celtype, zou je wel verwachten bij afwezigheid van pigment. Dat zie je bij mensen met een lichte huidskleur, maar ook bij mensen met albinisme. Het lijkt er dus op dat er een ander mechanisme is dan pigmentatie, wat patiënten met vitiligo beschermt tegen een verhoogd risico op huidkanker.

Hypothesen

Verschillende onderzoeken suggereren dat patiënten met vitiligo een beter vermogen hebben tot DNA-herstel als gevolg van overexpressie van wildtype TP53, zo schrijft Rooker. De overexpressie van TP53 zou ook apoptose kunnen stimuleren, wat de kans op kanker verkleint. Bovendien kunnen diverse immuunprocessen in vitiligo bijdragen aan een verminderd risico op KC, zoals bystander-lysis en kruisreagerende immuuncellen.

“Dit leidt tot de vernietiging van melanocyten, maar ook van nabijgelegen keratinocyten als neveneffect”

Bystander-lysis

De vitiligo-reactie waarbij pigmentcellen worden aangevallen zou als neveneffect ook andere huidkankercellen kunnen doden. De CD8+ T-cellen die zich in de huid rond de vitiligo-plekken bevinden, vernietigen melanocyten, maar spelen ook een belangrijke rol in de afweer tegen huidkanker. Muizen waarbij CD8+ T-cellen worden uitgeschakeld, ontwikkelen onder invloed van UVB-straling meer plaveiselcelcarcinoom, dan controles. Het blokkeren van het eiwit IFN-γ, wat in hogere niveaus wordt aangetroffen in de huid van patiënten met vitiligo, zorgt daarbij voor een verslechtering van de situatie en overlevingskans.

Als deze melanocyt specifieke CD8+ T-cellen worden geactiveerd bij vitiligo-patiënten, produceren ze meer IFN-γ dan gewoonlijk. Dit leidt niet alleen tot de vernietiging van melanocyten, maar ook van nabijgelegen keratinocyten als neveneffect. Dit effect komt minder vaak voor bij plaveiselcelcarcinoom dan bij basaalcelcarcinoom, omdat melanocyten maar zeldzaam voorkomen in plaveiselcelcarcinomen. Dit komt overeen met de zwakkere beschermende associatie tussen vitiligo en plaveiselcelcarcinomen in vergelijking met basaalcelcarcinoom.

Kruisreagerende immuuncellen

Bij de hypothese van de kruisreagerende immuuncellen gaan de onderzoekers ervanuit dat de melanocyt-specifieke CD8+ T-cellen die worden aangetroffen bij patiënten met vitiligo, ook antigenen herkennen die tot expressie worden gebracht door keratinocytcarcinoomcellen. Van oorsprong ontstaan melanocyten en basaalcellen beide uit cellen in de basale epidermis of haarfollikel. Ze zouden dus dezelfde antigenen kunnen delen. Potentiële immuunreacties op deze antigenen bij vitiligo zouden dan ook kunnen reageren met cellen van het basaalcelcarcinoom.

Het verder onderzoeken en beter begrijpen van deze mechanismen kan zowel inzicht geven in de oorzaak van vitiligo, als bijdragen aan het advies aan patiënten met vitiligo met betrekking tot kankerscreening.

Referentie: Rooker A, Ouwerkerk W, Bekkenk MW, et al. The Risk of Keratinocyte Cancer in Vitiligo and the Potential Mechanisms Involved. J Invest Dermatol. 2023 Oct 2:S0022-202X(23)02566-6.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe naar de EHH

Een oudere obese vrouw presenteert zich op de Eerste Hart Hulp vanwege dyspnoe. Die begon twee weken geleden en was aanvankelijk inspanningsgebonden, nu ook bij platliggen. Ze plast nog maar kleine beetjes sinds drie dagen. Wat is uw diagnose?

Casus: patiënt met progressieve inspanningsdyspneu

Een patiënt presenteert zich met progressieve inspanningsdyspneu. Voorheen was hij in staat om zonder klachten te tennissen, nu ervaart hij kortademigheid bij stevig doorwandelen. Er is geen sprake van hoesten, sputumproductie of koorts. Wat is uw diagnose?

Uitgebreid bloedonderzoek met één simpele vingerprik

Capillaire bloedafname via een vingerprik blijkt bij meer dan 30 standaardbepalingen een goed alternatief voor venapunctie, concludeerde Martijn Doeleman. “Patiënten kunnen zelf de vingerprik doen. Gewoon thuis, wanneer het hen uitkomt.”

Cultuur­sensitieve zorg in de praktijk: lessen van Mammarosa

Taal- en cultuurverschillen kunnen de communicatie met zorgverleners flink bemoeilijken. Stichting Mammarosa biedt hierin uitkomst. Samia Kasmi vertelt hoe belangrijk cultuursensitieve communicatie is, en hoe artsen hierin het verschil kunnen maken.

‘Er is een trend naar meer visuele informatie’

“Voor patiënten blijkt de juiste toedieningsroute van een geneesmiddel niet altijd vanzelfsprekend te zijn”, vertellen Yara Mangindaan en Nike Everaarts-de Gruyter. Zij hielpen medicijnpictogrammen te ontwikkelen die ondersteunen bij goed gebruik van geneesmiddelen.

Werkbereidheid bij een crisis niet vanzelf­sprekend

Ziekenhuizen kunnen tijdens een crisis niet blind vertrouwen op hun personeel, concluderen Dennis Barten en Lindsy Engels. Werkbereidheid hangt sterk af van verschillende factoren. “Het is belangrijk om te ontdekken wat nodig is om voor te bereiden op crisissituaties.”

Casus: man met dysfonie­klachten

Een 42-jarige man komt op uw spreekuur met dysfonieklachten, twee maanden geleden ontstaan in een periode van veel hoesten. Aan het einde van de dag worden de klachten erger en het is lastig om een lang gesprek te voeren. Wat is uw diagnose?

Integrale geneeskunde in Nederland: tijd voor de volgende stap

Het spreekuur Integrative Medicine van Ines von Rosenstiel is erg populair en ook in andere ziekenhuizen groeit de belangstelling voor een dergelijk spreekuur. Hoe zorgen we ervoor dat IM een structureel onderdeel wordt van de reguliere zorg in Nederland?

Mindfulness in de zorg: allesbehalve zweverig

“Zorg goed voor jezelf. Er is er maar één van.” Dat zei een patiënt ooit tegen longarts Miep van der Drift. Ze weet als geen ander: mindfulness is niet alleen voor patiënten, maar ook voor zorgverleners. Ze geeft tips voor kleine veranderingen met een grote impact.

Medicatie vaak te lang voortgezet na ontslag uit ziekenhuis

Veel patiënten gebruiken in ziekenhuizen voorgeschreven opiaten, benzodiazepines en antipsychotica nog langdurig na ontslag, aldus Judith de Ruijter. “We geven artsen de tip om, als ze bij ontslag nieuwe medicatie voorschrijven, al meteen na te denken over stoppen.”


Lees ook: ‘De vraag is of de Nederlandse aanpak niet te voorzichtig is’

Naar dit artikel »