DOQ

Associate prof. Van der Heijden: ‘3D-navigatie draagt bij aan vroegdiagnostiek van longkanker bij kleine tumoren’

Het opsporen van longkanker in een vroeg stadium bij tumoren kleiner dan twee centimeter: tot nu toe is dat een hele uitdaging. Longarts en associate prof. Erik van der Heijden van het Radboudumc werkt aan nieuwe technieken.

Als associate professor Interventie Longziekten leidt Erik van der Heijden sinds twee jaar het onderzoek naar vroege detectie van longkanker door het toepassen van 3D-navigatietechnieken. De eerste conclusies zijn hoopvol voor patiënten met kleine tumoren in de longen. Nu moeten zij nog vaak lang in onzekerheid zitten en belastende onderzoeken ondergaan. “En dat terwijl we uit de klinische praktijk weten dat bij een groot deel van de patiënten bij wie op een CT-scan nodules in de longen zijn gevonden, er geen sprake blijkt te zijn van kanker”, aldus de Nijmeegse longarts.

Associate prof. en longarts Erik van der Heijden

“Een kleine kans op diagnose met een voor de patiënt enorm onprettig onderzoek”

Complicaties

Wordt bij een patiënt een nodule in de longen gevonden, dan maken de betrokken artsen een risicotaxatie waarin zij onder meer afgaan op uitlopers en de grootte van de nodule. Van der Heijden: “Is het risico dat het longkanker betreft groter dan tien procent, dan ben je gerechtigd om er weefsel uit te halen. Dat is zelfs voor zeer ervaren radiologen nog een hele kunst bij kleine nodulen. Daarbij komt dat bij een CT-geleide punctie altijd complicaties kunnen optreden. Het risico op een pneumothorax is bijvoorbeeld ongeveer 19 tot 25 procent. De kans op bloedingen ligt rond de 20 procent. Pas je daarentegen een bronchoscopie toe, dan heb je te maken met een sensitiviteit van zo’n 14 procent. Een kleine kans op diagnose dus met een voor de patiënt enorm onprettig onderzoek.”

‘Het wordt nóg belangrijker om diagnostiek vroeg, met zekerheid en zo min mogelijk belastend rond te krijgen”

Bevolkingsonderzoek

Deze nadelen van de huidige beeldvormingstechnieken vormden voor Van der Heijden en zijn team de aanleiding tot de zoektocht naar nieuwe mogelijkheden voor vroege opsporing van longkanker. Ook de NELSON-studie onder leiding van onderzoekers uit het Erasmus MC heeft daaraan bijgedragen, vertelt Van der Heijden. “Deze studie maakt een een vergelijking tussen alle longkankers die gevonden zijn met behulp van onder andere CT-screening en longkankers ontdekt in de screenlingsloze controlegroep. Het doel van deze studie is om te bepalen of een eventueel bevolkingsonderzoek naar de vroege opsporing van longkanker bij hoog-risicopatiënten in de toekomst effectief is. Als dat bevolkingsonderzoek er komt, komen we dus nog vaker patiënten met nodules tegen. Dan is het dus nóg belangrijker om diagnostiek vroeg, met zekerheid en zo min mogelijk belastend rond te krijgen.”

“De ene tool is vergelijkbaar met gps-navigatie zoals in onze auto”

Navigatie

Voor het onderzoek van Van der Heijden werkt het Radboudumc met twee nieuwe technieken. “De ene tool is vergelijkbaar met gps-navigatie zoals in onze auto. Met een CT-scan breng je de wegenmap van de longen in kaart en met een magnetische tip op de punt van je scoop volg je daarna de route naar de nodule. Bij de andere techniek gebruiken we een cone-beam-CT: een CT-scanner in de vorm van een C-arm die als doorlichtingstoestel fungeert. Deze methode blijkt bij kleine nodulen zeer nauwkeurig te zijn, helemaal als je die combineert met de navigatietechniek. We hebben nu zo’n 250 patiënten onderzocht en zitten op een diagnostische yield van 85 procent. Het complicatierisico bij deze technieken ligt rond de 2 procent. Veelbelovend dus.”

“We hopen dat deze nieuwe vorm van diagnostiek mogelijk toch voor vergoeding in aanmerking zal komen”

Kostbaar

Het Radboudumc is het enige ziekenhuis dat van deze technieken gebruikmaakt, maar Van der Heijden hoopt dat dit in de toekomst zal veranderen. “De kosten voor het onderzoek zijn hoog: patiënten moeten namelijk onder narcose op een hybride OK. Er zijn veel kostbare randvoorwaarden aan verbonden. Verzekeraars vergoeden dit vooralsnog niet en je kunt dit patiënten en ziekenhuizen niet uit eigen zak laten betalen. We hebben onze onderzoeksdata dan ook neergelegd bij Zorgverzekeraars Nederland en het Zorginstituut Nederland, zodat deze nieuwe vorm van diagnostiek mogelijk toch voor vergoeding in aanmerking zal komen. Dan kunnen andere ziekenhuizen hun patiënten ook helpen met vroege opsporing en dus met een grotere kans op genezing van longkanker. Iets waar we als longartsen natuurlijk zeker naar moeten streven.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Tussen de spreekkamer en het schetsboek: arts met beeld als tweede taal

Aios dermatologie Loes Vos maakt naast haar werk medische illustraties. Voor collega’s, patiënten én landelijke campagnes vertaalt ze complexe informatie naar helder beeld. “Ik teken bijna bij elk consult wel iets uit.”

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”