DOQ

Long­revali­datie op hoogte: waarde­volle optie bij ernstig astma

Patiënten met ernstig of moeilijk behandelbaar astma hebben vaak al vele wegen bewandeld om hun ziekte onder controle te krijgen. Als zelfs maximale behandeling niet helpt, kunnen zij baat hebben bij longrevalidatie op hoogte. Internationale onderzoekers zetten de beschikbare kennis over deze specifieke behandelmethode op een rij. Onderzoeker dr. Karin Fieten (Nederlands Astmacentrum Davos en Swiss Institute of Allergy and Asthma Research; SIAF) geeft een toelichting.

“Over longrevalidatie op hoogte is nog veel onbekend. Longartsen, patiënten en verzekeraars vragen ons regelmatig hoe effectief deze behandeling eigenlijk is. Om deze vraag te beantwoorden is binnen de European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAACI) een Task Force opgericht. Tientallen experts op het gebied van longrevalidatie op hoogte en/of ernstig astma plozen de wetenschappelijke literatuur uit die de afgelopen 100 jaar hierover verscheen.”

Onderzoeker dr. Karin Fieten

Position paper

Het resultaat is een position paper, die in februari 2022 verscheen in het tijdschrift Allergy.1 “De paper beschrijft de verschillende aspecten van longrevalidatie op hoogte en de klinische uitkomsten van deze behandelvorm voor volwassenen en kinderen. Daarnaast verklaren we, waar mogelijk, hoe de gunstige effecten van deze behandeling tot stand komen. Tot slot beschrijven we welke vragen er nog open liggen.”

”Het lagere zuurstofgehalte en de hogere blootstelling aan UV-straling beïnvloeden het immuunsysteem”

Drie werkingsmechanismen

“Longrevalidatie op hoogte kent drie werkingsmechanismen”, aldus Fieten. “Allereerst verschillen de fysieke kenmerken van een locatie op hoogte met die van een locatie op zeeniveau. Denk bijvoorbeeld aan een lagere luchtdruk, luchtvochtigheid en temperatuur. Maar ook aan een lagere luchtweerstand en zuurstofgehalte in de lucht en een hogere blootstelling aan UV-straling. Deze factoren leiden tot fysiologische en immunologische veranderingen, die weer van invloed zijn op het verloop van astma. De lage luchtweerstand maakt het bijvoorbeeld gemakkelijker om adem te halen. Het lagere zuurstofgehalte en de hogere blootstelling aan UV-straling beïnvloeden het immuunsysteem.”

“De omgeving op hoogte is relatief prikkelarm. Er is minder luchtvervuiling en er zijn minder inhalatieallergenen dan op zeeniveau”

Omgevingskenmerken

Het tweede werkingsmechanisme omvat de omgevingskenmerken. “De omgeving op hoogte is relatief prikkelarm. Er is minder luchtvervuiling en er zijn minder inhalatieallergenen dan op zeeniveau. Het pollenseizoen is hier korter en de piek van de concentratie pollen is lager. Ook de huisstofmijt komt op hoogte minder vaak voor dan op zeeniveau. Een andere ‘omgevingsfactor’ die een rol speelt tijdens de behandeling is dat mensen een poosje weg zijn uit hun vertrouwde thuisomgeving. Hierdoor ervaren zij vaak minder stress en kunnen zij zich helemaal richten op hun ziekte en het revalidatieproces. Tot slot speelt het microbioom mogelijk een rol. In een studie naar eczeem bij kinderen zien we dat er, na zes weken verblijf op hoogte, een grotere diversiteit ontstaat aan micro-organismen op de huid. Bij astmapatiënten is het microbioom na verblijf op hoogte nog niet onderzocht, maar mogelijk is dat hier ook van belang.”

“Door de snelle verbetering van klachten ervaren mensen vaak na lange tijd weer hoe het is om hun astma onder controle te hebben”

Revalidatiebehandeling

Het derde werkingsmechanisme is de revalidatiebehandeling zelf. “Deze komt overeen met de behandeling in de longrevalidatiecentra in Nederland. Daarin spelen, naast het werken aan een goede lichamelijke conditie, ook gezondheidsvoorlichting en het aanleren van vaardigheden voor zelfmanagement een belangrijke rol. Door de snelle verbetering van klachten ervaren mensen vaak na lange tijd weer hoe het is om hun astma onder controle te hebben. Mensen leren welk activatiepatroon bij hun persoonlijke situatie past en hoe ze dat kunnen behouden. Ook leren ze tijdig en adequaat te reageren op exacerbaties.”

“Bij deze patiënten was een deel van de effecten na twaalf maanden nog steeds aanwezig”

Zeeniveau

Het effect van longrevalidatie op hoogte lijkt groter dan dat van longrevalidatie op zeeniveau. “De observationele Refrast-studie vergelijkt twee groepen patiënten die revalideerden op zeeniveau (Merem Astmacentrum Heideheuvel in Nederland) en op hoogte (Nederlands Astmacentrum Davos in Zwitserland).2 Deze studie laat zien dat de patiënten die revalideerden op hoogte meer verbetering ervaarden in hun kwaliteit van leven, astmacontrole en longfunctie. Ook was bij deze patiënten een deel van de effecten na twaalf maanden nog steeds aanwezig. Bij revalidatie op zeeniveau was dit niet het geval.”

Verder onderzoek

Welke aspecten van de longrevalidatie op hoogte het gunstige effect veroorzaken, of welke mechanismen hieraan ten grondslag liggen, is nog niet bekend. De position paper biedt richting voor verder onderzoek. Fieten: “De komende periode bestuderen we waarom het effect van longrevalidatie op hoogte bij de ene patiënt langer aanhoudt dan bij de andere en proberen we te voorspellen wie het meeste baat heeft bij deze behandeling. Daarnaast willen we onderzoeken of e-health ondersteuning kan bieden na afloop van het revalidatietraject.”

Houd longrevalidatie op hoogte scherp op het netvlies, met name voor patiënten met ernstig of moeilijk behandelbaar astma”

Waardevol

Aan de longartsen in Nederland wil Fieten de volgende boodschap meegeven: “Bij astma is vaak sprake van meerdere ‘treatable traits’, ofwel behandelbare kenmerken. Bij voorkeur breng je deze allemaal in kaart en behandel je er zoveel mogelijk. Ze dragen namelijk allemaal bij aan de astmacontrole. Als het niet lukt om in Nederland met behandeling volgens huidige richtlijnen het astma onder controle te krijgen, is longrevalidatie op hoogte heel waardevol. Juist voorafgaand of naast een behandeling met biologicals, die zich specifiek richt op één aspect van de immuunrespons, of als deze behandeling ook niet het gewenste resultaat heeft. Houd longrevalidatie op hoogte daarom scherp op het netvlies, met name voor patiënten met ernstig of moeilijk behandelbaar astma.”

Meer weten over het Nederlands Astma Centrum in Davos?
Kijk op https://nadavos.nl/.

Referenties

  1. Karin B Fieten KB, Drijver-Messelink MT, Cogo A, et al. Alpine altitude climate treatment for severe and uncontrolled asthma: An EAACI position paper. Allergy. 2022. doi: 10.1111/all.15242.
  2. De Nijs SB, Krop EJM, Portengen L, et al. Effectiveness of pulmonary rehabilitation at high-altitude compared to sea-level in adults with severe refractory asthma. Respir Med. 2020;171:106123. doi: 10.1016/j.rmed.2020.106123.
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

‘Bevolkings­onderzoek sluit onvoldoende aan bij mensen met verstande­lijke beperking’

Mensen met een verstandelijke beperking nemen veel minder vaak deel aan bevolkingsonderzoeken naar kanker dan de algemene bevolking, vertelt Amina Banda. Ook krijgen zij minder vaak vervolgonderzoek. “Deze groep kan allerlei barrières voor deelname ervaren.”

Vertragen, verdragen en verbinden in moeilijke gesprekken

In de palliatieve zorg spelen niet alleen emoties bij de patiënt een rol, maar ook bij de zorgverlener. Machteld Muller legt uit hoe zelfinzicht helpt bij verbinding met je patiënt. “Herkennen van je eigen ‘rode knoppen’ helpt om uit vervelende dynamieken te blijven.”

Hoe je medische misinformatie als zorgverlener kunt aanpakken

Waarom geloven mensen dat zonnebrandcrème gevaarlijk is, of wantrouwen ze bewezen interventies zoals vaccins? Tom van Bommel vertelt over de mechanismen achter zulke overtuigingen. “Technieken waarmee misinformatie zich verspreidt, kunnen óók ten goede worden ingezet.”

Casus: patiënte met dyspnoe naar de EHH

Een oudere obese vrouw presenteert zich op de Eerste Hart Hulp vanwege dyspnoe. Die begon twee weken geleden en was aanvankelijk inspanningsgebonden, nu ook bij platliggen. Ze plast nog maar kleine beetjes sinds drie dagen. Wat is uw diagnose?

Casus: patiënt met progressieve inspanningsdyspneu

Een patiënt presenteert zich met progressieve inspanningsdyspneu. Voorheen was hij in staat om zonder klachten te tennissen, nu ervaart hij kortademigheid bij stevig doorwandelen. Er is geen sprake van hoesten, sputumproductie of koorts. Wat is uw diagnose?

Uitgebreid bloedonderzoek met één simpele vingerprik

Capillaire bloedafname via een vingerprik blijkt bij meer dan 30 standaardbepalingen een goed alternatief voor venapunctie, concludeerde Martijn Doeleman. “Patiënten kunnen zelf de vingerprik doen. Gewoon thuis, wanneer het hen uitkomt.”

Cultuur­sensitieve zorg in de praktijk: lessen van Mammarosa

Taal- en cultuurverschillen kunnen de communicatie met zorgverleners flink bemoeilijken. Stichting Mammarosa biedt hierin uitkomst. Samia Kasmi vertelt hoe belangrijk cultuursensitieve communicatie is, en hoe artsen hierin het verschil kunnen maken.

‘Er is een trend naar meer visuele informatie’

“Voor patiënten blijkt de juiste toedieningsroute van een geneesmiddel niet altijd vanzelfsprekend te zijn”, vertellen Yara Mangindaan en Nike Everaarts-de Gruyter. Zij hielpen medicijnpictogrammen te ontwikkelen die ondersteunen bij goed gebruik van geneesmiddelen.

Werkbereidheid bij een crisis niet vanzelf­sprekend

Ziekenhuizen kunnen tijdens een crisis niet blind vertrouwen op hun personeel, concluderen Dennis Barten en Lindsy Engels. Werkbereidheid hangt sterk af van verschillende factoren. “Het is belangrijk om te ontdekken wat nodig is om voor te bereiden op crisissituaties.”

Casus: man met dysfonie­klachten

Een 42-jarige man komt op uw spreekuur met dysfonieklachten, twee maanden geleden ontstaan in een periode van veel hoesten. Aan het einde van de dag worden de klachten erger en het is lastig om een lang gesprek te voeren. Wat is uw diagnose?