Maatwerk voor patiënt met een verwijde buikslagader dankzij nieuw onderzoek

redactie

Redactioneel,

9 januari 2019

Onderzoekers van de TU/e en het Catharina Ziekenhuis zijn erin geslaagd om de elasticiteit en spanning in de aorta te meten. Vaatchirurgen zijn met die kennis beter in staat om te voorspellen of en zo ja wanneer een verwijding van de buikslagader (aneurysma) preventief geopereerd moet worden.

Een plaatselijke verwijding van de buikslagader levert op zichzelf geen klachten op, maar als dit aneurysma scheurt dan veroorzaakt dit een levensbedreigende inwendige bloeding. Door niet alleen naar de maximale diameter van de aorta te kijken, maar ook de elasticiteit en spanning in de aorta te meten, weet de arts nu meer over de conditie en stevigheid van de vaatwand. Daardoor kunnen artsen een beter onderbouwde keuze maken voor wel of niet opereren.

Aneurysma

Aneurysmata komen vooral voor bij mannen van boven de 60 jaar oud. Om het scheuren ervan te voorkomen worden aneurysmata met een diameter groter dan 5.5 centimeter en snel groeiende aneurysmata nu standaard geopereerd. Maar bij sommige patiënten scheurt het aneurysma toch al eerder, terwijl andere aneurysmata stabiel kunnen blijven bij een heel grote diameter. Daarom is er behoefte om per patiënt te kunnen voorspellen wie een kans heeft dat de verwijding scheurt, en aan de andere kant welke patiënt (voorlopig) veilig met de verwijde aorta kan blijven doorlopen.

Spanning en stijfheid

De basis voor het promotieonderzoek van Emiel van Disseldorp onder leiding van dr. ir. Richard Lopata van de TU/e en vaatchirurg prof. dr. Marc van Sambeek van het Catharina Ziekenhuis ligt in de biomechanica. Een aneurysma scheurt niet door de grootte, maar doordat de spanning in de vaatwand te ver oploopt, net als bij een te hard opgeblazen ballon. Daarom is een methode ontwikkeld waarmee de spanning in de vaatwand en stijfheid van de aorta gemeten kan worden. De stijfheid geeft aan in welke mate een materiaal nog elastisch kan meebewegen, en veranderingen hierin kunnen een indicator zijn voor groei of zelfs ruptuur van het aneurysma.

Op de foto van L–>R: promovendus Emiel van Disseldorp, verpleegkundige Lisanne Passier, Richard Lopata (TUe) en vaatchirurg Marc van Sambeek (Catharina Ziekenhuis) tijdens een vaatonderzoek

Aangezien specialisten de spanning en stijfheid van de vaatwand graag snel en regelmatig willen kunnen meten, maakt deze nieuwe methode gebruik van 3D-echografie. Deze techniek gebruikt geen straling, is goedkoop en is gemakkelijk in gebruik. Daarom is 3D-echografie een ideale techniek voor deze toepassing. In deze studie is de techniek voor het bepalen van de vaatstijfheid en de vaatspanning doorontwikkeld en het ‘proof-of-principle’ geleverd van deze methode.

Vervolgstudies

Er is in het Catharina Ziekenhuis een klinische studie opgezet met 320 patiënten en 30 gezonde vrijwilligers. Initiële resultaten laten zien dat de vaatstijfheid een belangrijke waarde is om voortgang van de aneurysma ziekte te kunnen meten. Inmiddels zijn 70 patiënten meer dan 3,5 jaar gevolgd, waarbij meerdere keren per jaar de vaatstijfheid en vaatspanning is gemeten, naast  de maximale diameter. De eerste resultaten van deze studie laten zien dat een verandering in vaatstijfheid een belangrijke indicator is om groei en het mogelijk scheuren van het aneurysma te kunnen voorspellen.

Het Catharina Ziekenhuis en TU/e zijn begonnen met verdere analyse van de onderzoeksresultaten om deze bevindingen te bevestigen. Met behulp van deze zelfontwikkelde volledig geautomatiseerde methode is dit nu gemakkelijk uit te voeren in grote klinische studies. Zes promovendi gaan met dit onderwerp verder.

Titel van het proefschrift: ‘Mechanical analysis of aortic aneurysms using 3D ultrasound: Towards patient-specific risk assessment’. Promotoren: prof. dr. M.H.R.M. van Sambeek en prof. dr. ir. F.N. van de Vosse, beide TU/e. Co-promotor: dr. ir. R.G.P. Lopata, TU/e. In samenwerking met het Catharina Ziekenhuis Eindhoven.

Bron: Catharina Ziekenhuis