Minder diagnoses kanker tijdens COVID-epidemie in Nederland

Redactioneel

Daniël Dresden

6 juli 2020

De chaos die is veroorzaakt door COVID-19, heeft geresulteerd in een substantiële afname van het aantal diagnoses kanker in Nederland in vergelijking met de periode vóór deze pandemie. Dat is gevonden bij analyse van de gegevens van de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) die in een ingezonden brief in The Lancet Oncology werden gepresenteerd.

COVID-19 heeft wereldwijd een ongekende druk gezet op de gezondheidszorg. Dat geldt ook voor Nederland. Op 27 februari 2020 werd voor het eerst in ons land COVID-19 vastgesteld. Daarna verspreidde dit coronavirus zich snel. Om de verspreiding te remmen, heeft de regering vanaf 15 maart een streng social distancing beleid ingesteld.

De afname van het aantal diagnoses kanker was het grootst voor huidkanker. Dit effect werd waargenomen in alle leeftijdscategorieën en alle regio’s. Deze epidemiologische veranderingen zijn gevonden bij analyse van NKR-gegevens over de periode tussen 24 februari en 12 april. Ze zijn gebaseerd op de eerste gevallen dat de diagnose is vastgesteld door het Pathologisch-Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief (PALGA).

Verklaringen

Er zijn verschillende verklaringen voor de afname van het aantal diagnoses kanker. Ten eerste is het mogelijk dat personen met niet-specifieke symptomen die zouden kunnen passen bij kanker, niet een huisarts durven te raadplegen. Mensen kunnen tevens bang zijn data ze tijd van de huisarts verspillen voor niet-COVID-19-gerelateerde symptomen. Ook kunnen patiënten denken dat er onvoldoende capaciteit is voor niet-COVID-19-gerelateerde zorg en bang zijn om in een gezondheidszorgomgeving geïnfecteerd te raken met dit coronavirus.

Een tweede verklaring is dat de meeste huisartsconsulten voor niet-acute problemen plaatsvinden via telemedicine. Het is mogelijk dat huisartsen in geval van symptomen die niet direct wijzen op kanker, de initiële diagnostiek uitstellen. Ook is het mogelijk dat ziekenhuizen de aanvullende diagnostiek uitstellen of hiervoor een langere doorlooptijd hebben, omdat veel ziekenhuisfaciliteiten gebruikt worden voor de aanpak van COVID-19.

Een laatste verklaring voor de afname van het aantal diagnoses kanker is dat op 16 maart de bevolkingsonderzoeken naar borst-, colorectale en cervixkanker tijdelijk zijn gestopt, bedoeld om de druk die COVID-19 op het gezondheidszorgsysteem legt, te verlichten. Het effect hiervan wordt wellicht op de lange termijn duidelijk.

Adviezen van IKNL

Het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL), waar het NKR onder valt, heeft in april meerdere keren bericht over de verontrustende bevindingen van minder diagnoses kanker. Deze berichtgeving had enkele doelstellingen. Om te beginnen werd geadviseerd om in geval van klachten naar de huisarts te gaan.

Daarnaast werden huisartsen aangemoedigd om patiënten met vermoedelijke kanker door te verwijzen naar een oncoloog. Ten derde werd een beroep gedaan op het opnieuw starten van de bevolkingsonderzoeken. Ten slotte werd de misvatting dat mensen in een gezondheidszorgomgeving een verhoogd risico om met dit coronavirus geïnfecteerd te raken, ontkracht.

Dinmohamed AG, Visser O, Verhoeven RHA, et al. Fewer cancer diagnoses during the COVID-19 epidemic in the Netherlands. Lancet Oncol. 2020 Apr 30.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=32359403