DOQ

Minder gebruik antibiotica door inzet van keuzehulp en toolbox

Gebruik van een keuzehulp en een educatieve toolbox voor zorgverleners en patiënten leidt tot minder voorschrijven van antibiotica voor een vermoedelijke urineweginfectie bij kwetsbare ouderen. Minder antibioticagebruik leidt niet tot meer complicaties, ziekenhuisverwijzingen, opnames en mortaliteit. Dat blijkt uit een gerandomiseerde internationale studie vanuit het Amsterdam UMC.

Voorschrijven van antibiotica voor een urineweginfectie bij kwetsbare ouderen gebeurt vaak onterecht, vanwege bijvoorbeeld niet-specifieke symptomen of misinterpretatie van een urinetest. Dat draagt bij aan antibioticaresistentie. Richtlijnen adviseren terughoudendheid met antibiotica, maar in de praktijk kan dat lastig zijn vanwege complexe beslissingen bij het voorschrijven en verschillen in zorgsettings voor ouderen.

“In de internationale studie is de implementatie onderzocht van een zogeheten rentmeesterschapsinterventie”

Rentmeesterschap

In de internationale studie is de implementatie onderzocht van een zogeheten rentmeesterschapsinterventie: gebruik van een eerder ontwikkelde keuzehulp voor gepast antibioticagebruik, gecombineerd met ‘pocket cards’, posters en een e-learning voor zorgverleners en patiënten en hun mantelzorgers. Aan het onderzoek deden 1.041 kwetsbare 70-plussers mee. Zij waren geïncludeerd bij 43 ouderenzorgorganisaties en 43 huisartsenpraktijken in Nederland, Noorwegen, Polen en Zweden. Deze settings werden clustergerandomiseerd. Patiënten in het controlecluster kregen reguliere zorg, de andere patiënten ontvingen zorg met de interventie.

Educatieve sessies

Bij de start van de studie werden zorgprofessionals geïnformeerd over de keuzehulp en de materialen in de toolbox. Er waren educatieve sessies met huisartsen en verpleegkundigen over het herkennen van een urineweginfectie met behulp van de keuzehulp. Na een sessie volgde een gezamenlijke bespreking van de lokale zorg en plannen voor implementatie.

“Uit interviews met zorgprofessionals bleken er kennishiaten te zijn over het herkennen van symptomen van een urineweginfectie”

Kennishiaten

De onderzoekers hadden regelmatig contact over de voortgang van de implementatie met de zorgprofessionals. De materialen in de toolbox werden afgestemd op lokale richtlijnen. Uit interviews met zorgprofessionals bleken er kennishiaten te zijn over het herkennen van symptomen van een urineweginfectie en van asymptomatische bacteriurie. Deze kennishiaten werden behandeld tijdens de educatieve sessies.
De primaire uitkomst was het aantal voorschrijvingen van antibiotica voor een vermoedelijke urineweginfectie. Secundaire uitkomsten waren onder andere de incidentie van complicaties, ziekenhuisopnames of -verwijzingen voor alle oorzaken, en sterfte binnen 21 dagen na vermoedelijke urineweginfecties.

Veilig

De groepen verschilden alleen wat betreft het aantal voorschrijvingen van antibiotica: dat was in de controlegroep ruim tweemaal zo hoog als in de interventiegroep (121 versus 54). Tussen de groepen was er geen verschil in het optreden van complicaties, ziekenhuisverwijzingen en -opnames, en sterfte. De interventie leidt dus tot klinisch relevante en veilige reductie van het voorschrijven van antibiotica bij de onderzochte doelgroep. De implementatie van de interventie in verschillende settings voor ouderenzorg vraagt volgens de onderzoekers wel om actieve deelname van alle betrokken zorgprofessionals en afstemming met de lokale situatie.

Referentie: Hartman EAR, van de Pol AC, Heltveit-Olsen SR, et al. “Effect of a multifaceted antibiotic stewardship intervention to improve antibiotic prescribing for suspected urinary tract infections in frail older adults (ImpresU): pragmatic cluster randomised controlled trial in four European countries.” BMJ, 2023;380:e072319.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”