DOQ

Minder infecties na prostaatbiopsie door antibiotica op maat

Preventieve antibiotica bij een prostaatbiopsie werken beter als eerst de resistentie tegen het standaard antibioticum wordt getest. Bij resistentie kan een antibioticum worden gekozen waartegen nog geen resistentie is. Een studie vanuit het Radboudumc in Nijmegen laat zien dat zo’n antibioticum op maat het aantal infecties bijna halveert.

Bij een prostaatbiopsie vanwege mogelijke prostaatkanker kunnen darmbacteriën een infectie aan de prostaat of urinewegen veroorzaken. Daarom wordt profylactisch ciprofloxacine gegeven, maar dit antibioticum is de laatste jaren minder effectief door toenemende bacteriële resistentie. Dat leidt tot een stijging van infectieuze complicaties na een prostaatbiopsie zoals sepsis, ziekenhuisopname en heel soms overlijden.

“Onze studie laat zien dat we het risico op infectie bijna kunnen halveren door vooraf te testen op resistentie”

Eerste auteur Sofie Tops

Darmbacteriën getest

Onderzoekers van het Radboudumc hebben daarom een gerandomiseerde studie gedaan naar toepassing van antibiotica op maat bij patiënten met resistente darmbacteriën. In de interventiegroep werden de darmbacteriën van de deelnemers afgenomen met een uitstrijk van het rectum, voorafgaand aan biopsie getest op resistentie tegen ciprofloxacine. Bij resistentie kreeg de deelnemer een antibioticum op maat dat nog wel werkzaam was tegen de darmbacteriën. Die werkzaamheid was getest in het laboratorium. In de controlegroep kregen de deelnemers de standaardbehandeling met ciprofloxacine. De studie duurde drie jaar en is landelijk gedaan in 11 ziekenhuizen. Van bijna 1.300 deelnemers, vrijwel gelijk verdeeld over de twee studiegroepen, konden data worden geanalyseerd.
In de controlegroep hadden deelnemers met ciprofloxacine-resistente bacteriën een 6,2 keer verhoogde kans op vroege infectie na biopsie. De uitkomst van de studie pleit voor profylaxe op maat tegen infectieuze complicaties na prostaatbiopsie. Maar desondanks kan een infectie nog steeds optreden. Daarom zijn ook andere maatregelen nodig om infectie te voorkomen.

“In de studie hebben we ook de kosteneffectiviteit en eventuele barrières voor implementatie onderzocht”

Richtlijn toepassen

Eerste auteur Sofie Tops is arts-microbioloog in opleiding in het Radboudumc in Nijmegen. De studie is onderdeel van haar promotieonderzoek. “Bij het nemen van een prostaatbiopt prikt de arts doorgaans via de endeldarm in de prostaat. Daarbij kunnen darmbacteriën in de prostaat komen en problemen veroorzaken. Ongeveer een derde van de mannen blijkt na biopsie geen prostaatkanker te hebben, terwijl zij dus wel risico hebben op een infectie vanwege de diagnostische ingreep. Onze studie laat zien dat we dat risico bijna kunnen halveren door vooraf te testen op resistentie tegen het standaard antibioticum ciprofloxacine. Antibiotica op maat helpen dus, maar voor verdere reductie van het infectierisico zijn nog andere maatregelen nodig. In de Europese richtlijn staat dat de arts bij een biopsie de darm eerst met jodium moet desinfecteren, waarvoor verschillende methodes bestaan. Dat gebeurt in Nederland nauwelijks. De reden daarvan is niet bekend, maar het zou ook kunnen helpen als we de richtlijn beter toepassen. Daarnaast is een andere manier van biopteren in opkomst: niet door de darm maar door de huid.”

Deze studie past binnen de vraag hoe we moeten omgaan met antibioticaresistentie. Tops: “Ik heb dit onderzocht voor prostaatbiopten, maar het is veel breder te trekken naar andere ingrepen. Zo worden bij een patiënt met prostaatkanker goudmarkers geplaatst voor bestraling, waarvoor ook profylaxe wordt gegeven. In de studie hebben we ook de kosteneffectiviteit en eventuele barrières voor implementatie onderzocht. Qua kosten is de methode met antibiotica op maat nauwelijks duurder. En het bleek dat arts-microbiologen, urologen, laboratoriumanalisten en ook patiënten weinig barrières zien om dit in te voeren. Ook logistiek was het goed te doen in de deelnemende ziekenhuizen.”

Referentie: Tops SCM, Kolwijck E, Koldewijn EL, et al. Rectal Culture-Based Versus Empirical Antibiotic Prophylaxis to Prevent Infectious Complications in Men Undergoing Transrectal Prostate Biopsy: A Randomized, Nonblinded Multicenter Trial. Clin Infect Dis, 2023;76(7):1188-1196.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?