DOQ

Minder infecties na prostaatbiopsie door antibiotica op maat

Preventieve antibiotica bij een prostaatbiopsie werken beter als eerst de resistentie tegen het standaard antibioticum wordt getest. Bij resistentie kan een antibioticum worden gekozen waartegen nog geen resistentie is. Een studie vanuit het Radboudumc in Nijmegen laat zien dat zo’n antibioticum op maat het aantal infecties bijna halveert.

Bij een prostaatbiopsie vanwege mogelijke prostaatkanker kunnen darmbacteriën een infectie aan de prostaat of urinewegen veroorzaken. Daarom wordt profylactisch ciprofloxacine gegeven, maar dit antibioticum is de laatste jaren minder effectief door toenemende bacteriële resistentie. Dat leidt tot een stijging van infectieuze complicaties na een prostaatbiopsie zoals sepsis, ziekenhuisopname en heel soms overlijden.

“Onze studie laat zien dat we het risico op infectie bijna kunnen halveren door vooraf te testen op resistentie”

Eerste auteur Sofie Tops

Darmbacteriën getest

Onderzoekers van het Radboudumc hebben daarom een gerandomiseerde studie gedaan naar toepassing van antibiotica op maat bij patiënten met resistente darmbacteriën. In de interventiegroep werden de darmbacteriën van de deelnemers afgenomen met een uitstrijk van het rectum, voorafgaand aan biopsie getest op resistentie tegen ciprofloxacine. Bij resistentie kreeg de deelnemer een antibioticum op maat dat nog wel werkzaam was tegen de darmbacteriën. Die werkzaamheid was getest in het laboratorium. In de controlegroep kregen de deelnemers de standaardbehandeling met ciprofloxacine. De studie duurde drie jaar en is landelijk gedaan in 11 ziekenhuizen. Van bijna 1.300 deelnemers, vrijwel gelijk verdeeld over de twee studiegroepen, konden data worden geanalyseerd.
In de controlegroep hadden deelnemers met ciprofloxacine-resistente bacteriën een 6,2 keer verhoogde kans op vroege infectie na biopsie. De uitkomst van de studie pleit voor profylaxe op maat tegen infectieuze complicaties na prostaatbiopsie. Maar desondanks kan een infectie nog steeds optreden. Daarom zijn ook andere maatregelen nodig om infectie te voorkomen.

“In de studie hebben we ook de kosteneffectiviteit en eventuele barrières voor implementatie onderzocht”

Richtlijn toepassen

Eerste auteur Sofie Tops is arts-microbioloog in opleiding in het Radboudumc in Nijmegen. De studie is onderdeel van haar promotieonderzoek. “Bij het nemen van een prostaatbiopt prikt de arts doorgaans via de endeldarm in de prostaat. Daarbij kunnen darmbacteriën in de prostaat komen en problemen veroorzaken. Ongeveer een derde van de mannen blijkt na biopsie geen prostaatkanker te hebben, terwijl zij dus wel risico hebben op een infectie vanwege de diagnostische ingreep. Onze studie laat zien dat we dat risico bijna kunnen halveren door vooraf te testen op resistentie tegen het standaard antibioticum ciprofloxacine. Antibiotica op maat helpen dus, maar voor verdere reductie van het infectierisico zijn nog andere maatregelen nodig. In de Europese richtlijn staat dat de arts bij een biopsie de darm eerst met jodium moet desinfecteren, waarvoor verschillende methodes bestaan. Dat gebeurt in Nederland nauwelijks. De reden daarvan is niet bekend, maar het zou ook kunnen helpen als we de richtlijn beter toepassen. Daarnaast is een andere manier van biopteren in opkomst: niet door de darm maar door de huid.”

Deze studie past binnen de vraag hoe we moeten omgaan met antibioticaresistentie. Tops: “Ik heb dit onderzocht voor prostaatbiopten, maar het is veel breder te trekken naar andere ingrepen. Zo worden bij een patiënt met prostaatkanker goudmarkers geplaatst voor bestraling, waarvoor ook profylaxe wordt gegeven. In de studie hebben we ook de kosteneffectiviteit en eventuele barrières voor implementatie onderzocht. Qua kosten is de methode met antibiotica op maat nauwelijks duurder. En het bleek dat arts-microbiologen, urologen, laboratoriumanalisten en ook patiënten weinig barrières zien om dit in te voeren. Ook logistiek was het goed te doen in de deelnemende ziekenhuizen.”

Referentie: Tops SCM, Kolwijck E, Koldewijn EL, et al. Rectal Culture-Based Versus Empirical Antibiotic Prophylaxis to Prevent Infectious Complications in Men Undergoing Transrectal Prostate Biopsy: A Randomized, Nonblinded Multicenter Trial. Clin Infect Dis, 2023;76(7):1188-1196.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

‘Bevolkings­onderzoek sluit onvoldoende aan bij mensen met verstande­lijke beperking’

Mensen met een verstandelijke beperking nemen veel minder vaak deel aan bevolkingsonderzoeken naar kanker dan de algemene bevolking, vertelt Amina Banda. Ook krijgen zij minder vaak vervolgonderzoek. “Deze groep kan allerlei barrières voor deelname ervaren.”

Vertragen, verdragen en verbinden in moeilijke gesprekken

In de palliatieve zorg spelen niet alleen emoties bij de patiënt een rol, maar ook bij de zorgverlener. Machteld Muller legt uit hoe zelfinzicht helpt bij verbinding met je patiënt. “Herkennen van je eigen ‘rode knoppen’ helpt om uit vervelende dynamieken te blijven.”

Hoe je medische misinformatie als zorgverlener kunt aanpakken

Waarom geloven mensen dat zonnebrandcrème gevaarlijk is, of wantrouwen ze bewezen interventies zoals vaccins? Tom van Bommel vertelt over de mechanismen achter zulke overtuigingen. “Technieken waarmee misinformatie zich verspreidt, kunnen óók ten goede worden ingezet.”

Casus: patiënte met dyspnoe naar de EHH

Een oudere obese vrouw presenteert zich op de Eerste Hart Hulp vanwege dyspnoe. Die begon twee weken geleden en was aanvankelijk inspanningsgebonden, nu ook bij platliggen. Ze plast nog maar kleine beetjes sinds drie dagen. Wat is uw diagnose?

Casus: patiënt met progressieve inspanningsdyspneu

Een patiënt presenteert zich met progressieve inspanningsdyspneu. Voorheen was hij in staat om zonder klachten te tennissen, nu ervaart hij kortademigheid bij stevig doorwandelen. Er is geen sprake van hoesten, sputumproductie of koorts. Wat is uw diagnose?

Uitgebreid bloedonderzoek met één simpele vingerprik

Capillaire bloedafname via een vingerprik blijkt bij meer dan 30 standaardbepalingen een goed alternatief voor venapunctie, concludeerde Martijn Doeleman. “Patiënten kunnen zelf de vingerprik doen. Gewoon thuis, wanneer het hen uitkomt.”

Cultuur­sensitieve zorg in de praktijk: lessen van Mammarosa

Taal- en cultuurverschillen kunnen de communicatie met zorgverleners flink bemoeilijken. Stichting Mammarosa biedt hierin uitkomst. Samia Kasmi vertelt hoe belangrijk cultuursensitieve communicatie is, en hoe artsen hierin het verschil kunnen maken.

‘Er is een trend naar meer visuele informatie’

“Voor patiënten blijkt de juiste toedieningsroute van een geneesmiddel niet altijd vanzelfsprekend te zijn”, vertellen Yara Mangindaan en Nike Everaarts-de Gruyter. Zij hielpen medicijnpictogrammen te ontwikkelen die ondersteunen bij goed gebruik van geneesmiddelen.

Werkbereidheid bij een crisis niet vanzelf­sprekend

Ziekenhuizen kunnen tijdens een crisis niet blind vertrouwen op hun personeel, concluderen Dennis Barten en Lindsy Engels. Werkbereidheid hangt sterk af van verschillende factoren. “Het is belangrijk om te ontdekken wat nodig is om voor te bereiden op crisissituaties.”

Casus: man met dysfonie­klachten

Een 42-jarige man komt op uw spreekuur met dysfonieklachten, twee maanden geleden ontstaan in een periode van veel hoesten. Aan het einde van de dag worden de klachten erger en het is lastig om een lang gesprek te voeren. Wat is uw diagnose?