Mindfulness in de zorg: allesbehalve zweverig

Werken in de zorg is hectisch. Je pauze bestaat veel te vaak uit een snelle boterham achter de computer. Maar wat als er een manier is om bewuster en met meer aandacht te werken, waardoor je behalve voor je patiënten ook beter voor jezelf kunt zorgen? En dat terwijl het nauwelijks extra tijd kost? Dat kan met mindfulness, vertelt longarts en mindfulnesstrainer voor zorgmedewerkers Miep van der Drift.

Miep van der Drift werkt als longarts in het Radboudumc en kwam zo’n vijftien jaar geleden voor het eerst in aanraking met mindfulness. “Ik vond het zo mooi en zo fijn wat mindfulness mij bracht, dat ik ben gaan onderzoeken wat het kan betekenen voor patiënten met longkanker. Die ervaren door de ziektelast vaak veel stress en piekeren over de toekomst. Door mindfulnessprincipes subtiel toe te passen in gesprekken – zoals echt luisteren, stiltes laten vallen en niet direct met een oplossing komen – voelen patiënten zich meer gehoord.”

Van longarts tot mindfulnesstrainer

“Onder de indruk van de effecten van mindfulness, ben ik de opleiding tot trainer gaan volgen”, vertelt Van der Drift. “Nu ben ik vier dagen in de week longarts en werk ik één dag in de week als mindfulnesstrainer voor zorgprofessionals, waarbij ik me vooral richt op  artsen en zorgleidinggevenden. Ik begeleid bij het vinden van rust en focus in een sector waarin we altijd maar aan het rennen zijn.”

Waarom mindfulness niet zweverig is

De grootste misvatting over mindfulness? Dat het ‘zweverig’ zou zijn. “Eigenlijk is het precies het tegenovergestelde,” legt Van der Drift uit. “De menselijke geest is van nature altijd bezig met de toekomst of het verleden. We piekeren, maken ons zorgen en denken vooruit. Je geest zweeft dan ergens, maar is niet in het hier en nu. Mindfulness brengt je juist terug in het hier en nu, waardoor je bewustere keuzes maakt.”
Bovendien laat onderzoek ook zien dat mindfulness effectief is, zowel voor patiënten als voor zorgverleners. “Als alles goed gaat in je leven, is er geen noodzaak om iets te veranderen”, zegt Van der Drift. “Maar iedereen die last heeft van stress kan baat hebben bij mindfulness.”

“Als je iedere dag een ademhalingsoefening doet van drie minuten, ervaar je al verschil”

Burn-out

“Zorgverleners zijn uitzonderlijk goed in zorgen voor anderen, maar vergeten daarbij vaak zichzelf”, aldus Van der Drift. “Dat leidt tot chronische stress, verminderde concentratie en burn-outklachten. Ruim één op de vijf zorgprofessionals ervaart symptomen van burn-out. Het beoefenen van mindfulness kan daarbij helpen. En dat hoeft niet eens veel tijd te kosten. Als je iedere dag een ademhalingsoefening doet van drie minuten, ervaar je al verschil.”

Mindfulness en leiderschap

Van der Drift combineert in haar trainingen klassieke mindfulness met leiderschapstechnieken om artsen en zorgverleners te helpen om niet alleen rust te vinden, maar ook effectiever leiding te geven. Dit betekent bijvoorbeeld:

• Beter luisteren: Echt aanwezig zijn bij een patiënt of collega zonder afgeleid te worden door je telefoon of andere prikkels.
• Bewust keuzes maken: Niet simpelweg elke taak oppakken, maar kiezen wat bij je past en waar je energie van krijgt.
• Met meer enthousiasme werken: Door te werken vanuit je eigen kracht en talenten, blijf je gemotiveerd en voorkom je dat je opbrandt door de dagelijkse werkdruk.

“Ik heb nog zoveel te doen, hoe kan ik dan tijd nemen voor rust?”

Praktische toepassing

“Mensen denken soms dat mindful werken veel tijd kost of dat het betekent dat je constant moet ontspannen. Ondertussen blijft de gedachte knagen: ‘Ik heb nog zoveel te doen, hoe kan ik dan tijd nemen voor rust?’ Maar juist door af en toe even een moment voor jezelf te nemen, zul je merken dat je juist efficiënter en productiever kunt werken.”
Ook in de vakgroepvergadering past Van der Drift mindfulness toe. “We starten altijd met een ademhalingsoefening van drie minuten. Iedereen kan dan even landen. In het begin was dat even wennen. Maar tegenwoordig is het een vast onderdeel van de vergadering. Je merkt dat mensen hierdoor meer aanwezig zijn. Heel anders dan toen iedereen maar binnen kwam vallen – al dan niet op tijd – en starend naar een telefoon.”

Kleine veranderingen, grote impact

“Mindfulness hoeft niet ingewikkeld te zijn”, vertelt Van der Drift. “Neem bijvoorbeeld eens écht pauze en eet je lunch niet achter je scherm. Doe één keer per dag een ademhalingsoefening en zet de notificaties van je telefoon uit als je in gesprek bent. Meer aanwezig zijn maakt al een wereld van verschil.
Op minddrift.nl, de website van Miep van der Drift, zijn gratis ademhalingsoefeningen te vinden, speciaal voor zorgverleners. “Gun het jezelf,” zegt Van der Drift. “Een patiënt zei ooit bij het verlaten van de spreekkamer tegen mij: ‘Zorg goed voor jezelf. Er is er maar één van.’ Dat heb ik in mijn oren geknoopt.”

Lees meer over: