DOQ

Moleculaire oorzaak gevonden van jeuk bij chronische cholestase

Patiënten met chronische cholestase (geelzucht) hebben vaak last van jeuk, die zeer belastend kan zijn. De oorzaak ligt in de productie van het enzym autotaxine, ontdekten onderzoekers van Amsterdam UMC-locatie AMC.

Jeuk is een belangrijk symptoom bij patiënten met chronische cholestase (geelzucht of galstuwing door vernauwing van de galgangen). Deze jeuk kan optreden bij elke vorm van cholestase, maar een veelvoorkomende vorm is zwangerschapscholestase. Ongeveer 1 procent van alle zwangere vrouwen ontwikkelt deze jeuk in het derde trimester van hun zwangerschap. Andere voorbeelden van chronische cholestase zijn primaire biliaire cholangitis, primaire scleroserende cholangitis en erfelijke vormen van cholestase.

krabben_jeuk

Belastend

De prevalentie van jeukklachten verschilt per leverziekte. Bij zwangerschapscholestase heeft 100 procent van de patiënten jeuk, bij de overige vormen ligt dat tussen de 20 en 70 procent. Voortdurende jeuk kan zeer belastend zijn. Sommige patiënten kampen met een ernstige ontregeling van het slaapritme, vermoeidheid en soms depressie. Cholestatische jeuk kan in uitzonderlijke gevallen zelfs de voornaamste reden zijn voor een levertransplantatie.

Screenen

Er is nog weinig bekend over het moleculair mechanisme van cholestatische jeuk. Onderzoekers van Amsterdam UMC ontrafelden het mechanisme door het serum van patiënten (serum is bloedplasma zonder stollingseiwitten, waardoor het geschikt is voor laboratoriumtests) te screenen op stoffen die sensorische neuronen kunnen activeren. Daarbij vergeleken zij de uitkomsten van een groep cholestatische patiënten die kampte met jeuk met een tweede groep patiënten, die daarvan geen last had.

Autotaxine

Uit het onderzoek bleek dat de mate van jeuk sterk wordt bepaald door de activiteit van het enzym autotaxine, dat in bloedplasma aanwezig is. Dit enzym vormt een lipide met de naam lysofosfatidaat (LPA), dat aan zogenaamde LPA-receptoren zeer sterke signalen kan afgeven. Die receptoren zitten bijvoorbeeld op sensorische neuronen, die impulsen vervoeren vanuit de periferie naar het centrale zenuwstelsel.

Alle vormen

Bij de groep patiënten met jeuk bleek het enzym autotaxine significant hoger te zijn dan in de andere groep. De correlatie tussen jeuk en het serum met autotaxine gold voor patiënten met alle vormen van cholestase. De onderzoekers maakten ook een muismodel, maar muizen lijken geen geschikt diermodel te zijn voor dit probleem: cholestatische muizen hebben geen last van jeuk.

Bron: ZonMw
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?