DOQ

Nasale toediening om RS-virus ‘bij de voordeur’ tegen te houden

Arts-onderzoeker Natalie Mazur ontwikkelt een nieuwe profylaxe tegen het RS-virus. Deze wordt, in tegenstelling tot het bestaande intramusculaire middel, nasaal toegediend. “Een logischere toedieningswijze”, meent Mazur. “Het virus komt via de neus het lichaam binnen, dus waarom niet ook ter plaatse tegenhouden?”

Onlangs ontving arts-onderzoeker Natalie Mazur de Junior Investigatorsubsidie van het Longfonds. Hiermee kan zij verder werken aan haar onderzoek naar de ontwikkeling van een nieuwe profylaxe tegen het RS-virus, dat in tegenstelling tot het bestaande intramusculaire middel nasaal wordt toegediend. Dankzij de subsidie van het Longfonds kan zij met behulp van een gecontroleerd humaan infectiemodel snel ontdekken of de profylaxe werkt en op een kosten-efficiënte wijze de dosisoptimalisatie-studies uitvoeren.

Arts-onderzoeker Natalie Mazur

Druk op de gezondheidszorg

“Elk kind komt in aanraking met het RS-virus”, schetst Natalie Mazur, postdoc-onderzoeker bij het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ) in Utrecht, de grootte van het probleem. “Gelukkig wordt niet ieder kind ernstig ziek van een infectie met RSV, maar we schatten dat 10% een lagere luchtweginfectie ontwikkelt, en daarvan nog eens 10% in het ziekenhuis moet worden opgenomen voor ondersteuning. Wat veel mensen niet beseffen is dat we jaarlijks vele kinderen moeten overplaatsen naar het buitenland omdat in het piekseizoen van RSV de druk op de gezondheidszorg te groot wordt. RSV is verantwoordelijk voor 2000 ziekenhuisopnames per jaar in Nederland, en 200 ic-opnames. En zorgelijker nog, omdat er veel landen ter wereld zijn waar de gezondheidszorg lang niet zo goed is als in Nederland, is RSV de tweede belangrijkste doodsoorzaak bij zuigelingen, na malaria.”

“Het is mijns inziens volstrekt logisch dat je een profylacticum tegen een respiratoir virus nasaal aanbiedt in plaats van systemisch”

Hoge kosten

Dat er een noodzaak is om kinderen te beschermen tegen RSV is dan ook vrij duidelijk. “Toch bestaat er al meer dan twintig jaar een middel dat beschermt tegen RSV”, legt Mazur uit, “maar het is ontzettend duur. Vanwege de zeer hoge kosten is het middel voor armere landen vrijwel niet verkrijgbaar, en zelfs in Nederland geven we het alleen aan kinderen met een zeer hoog risico op ernstige complicaties. Dit bestaande profylacticum, een monoclonaal antilichaam, kost zo veel dat een ziekenhuisopname voor sommige kinderen uiteindelijk goedkoper is.”

Nasale toediening

Mazur vond het merkwaardig dat de toedieningsvorm van het enige bestaande profylacticum tegen RSV een intramusculaire injectie is. “Je biedt het middel dus aan in het hele lichaam, terwijl het virus het lichaam alleen via de neus binnenkomt.” Mazur vergelijkt deze schijnbare onlogica met een uitgaansgelegenheid: “Als je je nachtclub wilt beveiligen dan zet je de uitsmijter bij de voordeur en niet achter in de club toch? Waarom zou je dan niet, als je het lichaam wilt laten beveiligen tegen RSV, de uitsmijter bij de voordeur, namelijk de neus zetten? Het is mijns inziens volstrekt logisch dat je een profylacticum tegen een respiratoir virus nasaal aanbiedt in plaats van systemisch.”

Ontwikkeling versnellen

Een nasale toedieningsvorm van hetzelfde monoclonale antilichaam, in een andere formulering, zou behoorlijk kostenbesparend kunnen zijn, aldus Mazur. “Ik vermoed minstens 90% goedkoper”, vervolgt zij, “en dat komt enerzijds omdat je bij een nasale toediening maar een heel klein beetje van het antilichaam nodig hebt in vergelijking met de systemische toediening. En omdat we de klinische ontwikkeling van dit middel behoorlijk kunnen versnellen door gebruik van nieuwe technieken.”

“Dankzij CHIM hoeven we niet onnodig kinderen bloot te stellen aan experimenten, omdat het infectiemodel gebaseerd is op volwassen vrijwilligers”

Virus toedienen aan volwassenen

Mazur doelt hiermee op het ‘controlled human infection model’, afgekort CHIM, dat zij dankzij de subsidie van het Longfonds nu kan inzetten om snel te leren of de nasale bescherming tegen RSV daadwerkelijk effectief is, en eventueel als vervolg hierop om op de lange termijn dosisoptimalisatie-studies te verrichten. In onderzoek waarin men gebruik maakt van CHIM, wordt een goed-gekarakteriseerde virusstam toegediend aan zorgvuldig geselecteerde volwassen vrijwilligers. Dit draagt bij aan het leren van hoe virussen verspreiden, repliceren, en helpt onderzoekers begrijpen hoe ze het beste virussen kunnen voorkómen en behandelen.

Op zoek naar biomarkers

“Het is enorm waardevol om door middel van CHIM toegang te hebben tot informatie over RSV, juist in de presymptomatische fase”, legt Mazur uit. “Bijvoorbeeld als je op zoek bent naar biomarkers voor vroege diagnostiek of biomarkers die voorspellen welke patiënten een verhoogd risico lopen op infectie, dan heb je niet zoveel aan onderzoeksdeelnemers die al symptomatisch zijn, omdat bij RSV de incubatietijd (totdat er klachten optreden) vier dagen na de initiële infectie is. Ook voor het ontwikkelen van vaccins of profylactische middelen is CHIM hierom ontzettend praktisch. En laten we niet vergeten dat we dankzij dit model niet onnodig kinderen hoeven te onderzoeken en bloot te stellen aan experimenten, omdat het infectiemodel gebaseerd is op volwassen vrijwilligers.”

“Doorgaans is de klinische fase van geneesmiddelonderzoek lastig uitvoerbaar in een academische setting”

CHIM slaat een brug

“We zien CHIM dan ook als een hulpmiddel om sneller dit vaccin te onderzoeken, en dit maakt het gelijk mogelijk voor een academische instelling als het WKZ om in eigen beheer een stukje klinische geneesmiddelontwikkeling op zich te nemen”, zegt Mazur. “Doorgaans is de klinische fase van geneesmiddelonderzoek lastig uitvoerbaar in een academische setting, dus CHIM slaat echt een brug tussen de werelden van farmaceutische ontwikkeling en de academie, waardoor dit wel mogelijk is.”

Betaalbaar profylacticum

Mazur hoopt einde 2023 de resultaten van haar onderzoek in het publieke domein te kunnen brengen. “Dan kunnen we zien of we inderdaad de infectie van RS bij de voordeur kunnen stoppen, en daarna onderzoeken welke impact dit heeft op patiënten en de gezondheidszorg. En hopelijk hebben we dan over een poosje een effectief profylacticum voor RSV, dat betaalbaar is, en daarmee toegankelijk wordt gemaakt voor kinderen over de gehele wereld.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?