Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
Neuroloog dr. Post: ‘Er is een paradigmashift nodig voor afremming van de ziekte van Parkinson’
Het is in de afgelopen decennia steeds meer gaan lijken op de middeleeuwse zoektocht naar de heilige graal: de pogingen om een middel te vinden dat de ziekte van Parkinson remt. Gaat het onderzoekers eindelijk wél lukken in de komende tien jaar? Neuroloog dr. Bart Post: “Het is wachten op iemand die héél anders naar het vraagstuk kijkt dan tot dusver is gedaan. Iemand die ons verrast. Ik ben hoopvol gestemd dat zo’n paradigmashift zal plaatsvinden.”
Neuroloog dr. Bart Post werkt in het Parkinson Centrum Nijmegen, onderdeel van het Radboudumc. Hij heeft zich toegelegd op patiënten jonger dan vijftig jaar en op patiënten met een genetische oorzaak van de ziekte van Parkinson. Evenals neurologen overal ter wereld hoopt hij mee te maken dat een behandeling tot stand komt die méér doet dan symptomen verminderen en klachten verlichten. “Het zou me verbazen als we al over tien jaar de ziekte kunnen remmen, maar er zijn zeker interessante ontwikkelingen.”
Gen-mutaties
De Nijmeegse neuroloog wijst onder meer op een voorbeeld dicht bij huis: in het LUMC. “Bij vijf tot tien procent van de Parkinsonpatiënten speelt een mutatie in het GBA-gen een rol en bij een lager percentage een mutatie in het LRRK2-gen. Via een speekseltest kunnen mutaties worden achterhaald. Bij een positieve uitslag op een afwijking in het GBA-gen loopt op dit moment een fase I-studie. Bij een afwijking in het GBA-gen ontstaat minder activiteit van het glucocerebrosidase. Dit levert problemen op in de zenuwcellen. Die functioneren niet goed meer, wat een bijdrage levert aan de ziekte van Parkinson. LTI-291 is een middel dat het glucocerebrosidaseactiveert; dit voorkomt stapeling van foute stoffen die slecht zijn voor de zenuwcellen.”
Post vervolgt: “Ik vind dit interessante initiatieven, want ze grenzen aan de pathofysiologie. Mocht na dit onderzoek een uitgebreidere studie worden opgezet, dan zou het Radboudumc graag patiënten includeren.”
IJzerstapeling tegengaan
Toch zal méér nodig zijn; genoemde mutaties zijn van invloed bij maximaal één op de tien patiënten. Post: “Vanuit Lille is een onderzoek opgezet om te kijken naar het effect van Deferiprone. Het Radboudumc doet ook mee. Problemen in de mitochondriën, de energiecentrales van de cel, spelen een cruciale rol bij het ontstaan van de ziekte van Parkinson. Bij deze aandoening zien we ijzerstapeling in de zenuwcellen van de zwarte kern. Dit is geassocieerd met de ziekte van Parkinson.Deferiprone is een ijzer-wegvanger en zorgt er in pilot-onderzoek voor dat er minder ijzer terechtkomt in de zwarte kern. Vanuit de hematologie is deze werking al bekend bij ijzerstapelingsziekten. Op dit moment loopt er een grote Europese fase 3-studie waarvan de resultaten eind 2020 worden verwacht.”
Geïnspireerd door diabetes mellitus type 2
Mogelijke aanvliegroutes voor Parkinsonremming zijn medicijnen die tot dusver zijn gebruikt bij andere ziektebeelden. Een bekend voorbeeld van drug repurposingis Exenatide, dat een regulerende werking kan hebben op de bloedsuikerspiegel van patiënten met diabetes mellitus type 2.
Post: “De Londense hoogleraar Thomas Foltynie heeft in 2017 over de effecten bij Parkinsonpatiënten gepubliceerd in The Lancet Neurology. Voor het eerst werd aangetoond dat via de route van de GLP-1-receptor een effect is waar te nemen op de motorische symptomen van de ziekte van Parkinson. Maar ik ben van oordeel dat er op grond van dit onderzoek vooralsnog onvoldoende reden bestaat om aan te nemen dat Exenatide daadwerkelijk een ziektemodificerend effect heeft, dat het ziekteverloop beïnvloedt. Volgens mij gaat het om een symptomatisch effect: bestrijding van de gevolgen.”
Beter bewegen bij Parkinson
Nilotinib is een ander middel dat wordt genoemd in het kader van drug repurposing. Het wordt nu al gebruikt bij chemotherapie voor leukemiepatiënten. Post: “Ik ben zeer benieuwd naar het effect daarvan. In een kleinschalige Amerikaanse studie bleek dat Parkinsonpatiënten gemakkelijker gingen bewegen. Binnenkort wordt een grotere studie opgezet. Nederlandse onderzoekscentra zijn niet betrokken.”
Andere wegen
Een onbevangen blik, een volslagen andere benadering. Dát is wat volgens Post nodig is om daadwerkelijk grote stappen te zetten. “Ik hoop dat in de komende tien jaar een onderzoeksgroep opeens iedereen zal verrassen. Neem de genetische routes die nu worden bewandeld om tot een nieuw medicijn te komen. Dat zijn interessante en soms veelbelovende ondernemingen, maar tegelijkertijd weten we dat Parkinson een complexe ziekte is. Ongeveer veertig procent is erfelijk bepaald en plusminus zestig procent hangt samen met omgevingsfactoren, zoals roken, cafeïne, pesticiden en melkproducten. De wetenschap moet héél andere wegen inslaan om de ziekte ooit te kunnen remmen.”